شتاب انقلاب هوش مصنوعی در پزشکی؛ فرصت بزرگ، چالش‌های پنهان

باشگاه خبرنگاران جوان - اهورا زاهدی پزشک و فعال حوزه هوش مصنوعی در یک برنامه تلوزیونی گفت : هوش مصنوعی امروز به ستون فقرات تحول نظام سلامت تبدیل شده و روند تشخیص درمان و مدیریت خدمات پزشکی را دگرگون کرده است. او تأکید کرد این فناوری با تکیه بر تحلیل میلیون‌ها داده زیستی روانی و رفتاری توانایی کشف الگوهایی را دارد که از دید متخصصان پنهان می‌ماند و همین امر دقت و سرعت تشخیص را به‌طور بی‌سابقه‌ای افزایش می‌دهد.

زاهدی مهم‌ترین کارکرد هوش مصنوعی را قدرت‌بخشی به پزشکان و سیستم‌های درمانی دانست و افزود هوش مصنوعی می‌تواند زیست‌بوم هوشمندی در حوزه سلامت ایجاد کند که در آن پزشکان علاوه بر تجربه بالینی از ظرفیت تحلیل انبوه داده‌ها نیز بهره‌مند شوند و خدمات دقیق‌تر و انسانی‌تری ارائه دهند.

او با اشاره به گسترش نقش هوش مصنوعی از لایه‌های سلولی و مولکولی تا مدیریت کلان نظام سلامت توضیح داد که این فناوری در طراحی دارو و واکسن تحولی جدی ایجاد کرده و هزینه و زمان مراحل اولیه پژوهش و توسعه درمان‌ها را به‌شدت کاهش داده است. زاهدی گفت پیش‌تر پیش‌بینی ساختار سه‌بعدی پروتئین‌ها هزینه‌های بسیار سنگینی داشت اما امروز هر پژوهشگر حتی در خانه می‌تواند با دقت بالا این ساختارها را مدل‌سازی کند؛ موضوعی که در مواجهه با بیماری‌های نوظهور اهمیت چشمگیری دارد.

او همچنین فرسودگی شغلی کادر درمان را از چالش‌های جدی نظام سلامت دانست و خاطرنشان کرد حدود ۷۰ درصد زمان پزشکان و پرستاران صرف کارهای تکراری و اداری می‌شود. به گفته او هوش مصنوعی با کاهش این بار کاری می‌تواند فرصت بیشتری برای ارتباط مستقیم و انسانی میان پزشک و بیمار فراهم کند.

با این حال زاهدی این تحول را تیغی دولبه توصیف کرد و هشدار داد اتکای بیش از حد به ابزارهای هوشمند ممکن است نقش بالینی پزشکان را کمرنگ کرده و مهارت‌های سنتی مانند معاینه فیزیکی را تحت تأثیر قرار دهد. او گفت همان‌طور که در نسل‌های جدید پزشکی وابستگی به تصویربرداری افزایش یافته است نسل آینده نیز ممکن است بیش از حد به خروجی الگوریتم‌ها تکیه کند و نقش پزشک به تأییدکننده تصمیم هوش مصنوعی محدود شود.

او یکی از مهم‌ترین چالش‌ها را مسئله مسئولیت حقوقی دانست و توضیح داد در هیچ نقطه‌ای از جهان هنوز قانون جامع و قطعی برای تعیین مسئولیت خطاهای احتمالی هوش مصنوعی وجود ندارد. به گفته او در اروپا و آمریکا پیشنهادهایی مطرح شده که مسئولیت میان توسعه‌دهنده مدل بیمارستان و پزشک تقسیم شود زیرا هوش مصنوعی شخصیت حقوقی ندارد که بتوان آن را به دادگاه برد.

زاهدی در پایان با اشاره به خطر ایجاد شکاف جدید در عدالت سلامت گفت اگر هزینه دسترسی به خدمات مبتنی بر هوش مصنوعی ارزان‌تر از مراجعه به پزشک باشد ممکن است افراد کم‌برخوردار به فناوری هدایت شوند و افراد مرفه همچنان از خدمات انسانی بهره‌مند بمانند و این تفاوت به تضعیف جنبه انسانی طب و رابطه پزشک و بیمار انجام شود.