استرس مدرسه در کلاس‌اولی‌ها؛ دلایل، نشانه‌ها و راهکار‌های مقابله

باشگاه خبرنگاران جوان؛ الهام قبادی- آزیتا محقق، روانشناس، در گفت‌و‌گو با باشگاه خبرنگاران جوان پیرامون بازگشایی مدارس گفت: ورود به کلاس اول ابتدایی، یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین مراحل زندگی کودک است. این مرحله نه تنها آغاز یادگیری رسمی و ساختارمند است، بلکه به معنای ورود به محیطی جدید، قوانین تازه و نقش‌های اجتماعی متفاوت نیز هست. برای بسیاری از کودکان، این تغییر بزرگ با هیجانات متنوعی همراه است؛ از شور و شوق گرفته تا نگرانی و استرس. شناخت ماهیت استرس مدرسه در کلاس‌اولی‌ها و راه‌های مدیریت آن، به والدین کمک می‌کند تا این گذرگاه مهم را به تجربه‌ای شیرین و سازنده تبدیل کنند.

 دلایل ایجاد استرس در کودک کلاس‌اولی

ترس از محیط ناشناخته: کودک با فضایی روبه‌رو می‌شود که تا به حال تجربه نکرده؛ اتاق‌های بزرگ، معلمان جدید و جمعیت زیاد دانش‌آموزان.

جدایی از والدین: بسیاری از کودکان در این سن، هنوز وابستگی عاطفی عمیقی به والدین دارند و جدایی چندساعته برایشان اضطراب‌برانگیز است.

اضطراب از ارزیابی: در کلاس اول، امتحان رسمی وجود ندارد، اما کودکان به سرعت متوجه مقایسه‌های معلم یا والدین می‌شوند.

چالش‌های اجتماعی: پیدا کردن دوست، پذیرفته‌شدن در گروه و یادگیری قوانین تعامل اجتماعی، برای برخی کودکان سخت و استرس‌زا است.

انتظارات والدین: فشار مستقیم یا غیرمستقیم خانواده برای موفقیت تحصیلی می‌تواند نگرانی کودک را افزایش دهد.

 نشانه‌های استرس مدرسه در کلاس‌اولی‌ها

وی افزود: والدین باید نسبت به علائم رفتاری یا جسمی استرس در کودک حساس باشند همچنین شکایت مکرر از سردرد یا دل‌درد بدون دلیل پزشکی مشخص، بی‌اشت‌هایی یا تغییر ناگهانی در عادات غذایی، بی‌قراری پیش از رفتن به مدرسه گریه، چسبیدن به والد و امتناع از جدایی، پرخاشگری، سکوت غیرمعمول یا کناره‌گیری از جمع، مشکلات خواب یا کابوس‌های شبانه بخشی از استرس‌ها هستند.

پیامد‌های بی‌توجهی به استرس مدرسه

این روانشناس پیرامون اینکه اگر استرس کودک مدیریت نشود، ممکن است به‌تدریج منجر به مشکلات جدی‌تر شود توضیح داد:

کاهش انگیزه برای یادگیری، افت عزت نفس، شکل‌گیری نگرش منفی به مدرسه، مشکلات عاطفی مانند اضطراب اجتماعی یا افسردگی در آینده بخشی از مشکلات دانش آموزان خواهد بود.

راهکار‌های کاهش استرس مدرسه

آماده‌سازی تدریجی: پیش از شروع مدرسه، کودک را با محیط مدرسه و معلم آشنا کنید. یک بازدید کوتاه و بازی در حیاط مدرسه می‌تواند کمک‌کننده باشد.



روال روزانه منظم: برنامه‌ریزی ثابت برای بیداری، تغذیه و خواب، حس امنیت و پیش‌بینی‌پذیری ایجاد می‌کند.

ارتباط با معلم: همکاری والدین و معلم در شناسایی نگرانی‌های کودک، روند سازگاری را سریع‌تر می‌کند.

تشویق و تقویت مثبت: تحسین تلاش کودک، نه فقط نتیجه، باعث افزایش اعتمادبه‌نفس می‌شود.

گفت‌وگوی باز: به کودک فرصت دهید درباره نگرانی‌هایش صحبت کند و با هم برای رفع آنها راه‌حل پیدا کنید.

الگوی آرامش: کودکان هیجانات والدین را به سرعت دریافت می‌کنند. حضور آرام و مطمئن والدین، به کودک انتقال آرامش می‌دهد.

نقش والدین در موفقیت سازگاری

 محقق خاطر نشان کرد:والدین باید با صبوری، انعطاف و نگاه حمایتی، این مرحله را همراهی کنند. مقایسه کودک با دیگران، یا سرزنش بابت ترس و نگرانی، تنها استرس را تشدید می‌کند. مهم‌ترین پیام والدین به کودک این است: «تو می‌توانی و ما کنارت هستیم.» استرس مدرسه در کلاس‌اولی‌ها پدیده‌ای طبیعی و موقت است که با حمایت مناسب والدین و همکاری مدرسه، می‌تواند به فرصت رشد عاطفی، اجتماعی و استقلال کودک تبدیل شود. هرچه والدین آگاه‌تر و فعال‌تر در این مسیر باشند، ورود به جهان یادگیری برای کودک دلپذیرتر خواهد بود.