نفوذ بی‌صدا؛ پیشروی نظامی چین در دل اقیانوس آرام

پکن با بهره‌گیری از ظاهر عمرانی پروژه‌ها، در حال استقرار شبکه‌ای از پایگاه‌های دوگانه (نظامی-غیرنظامی) در سراسر جزایر پراکنده اقیانوس آرام است؛ شبکه‌ای که نه‌تنها تهدیدی برای متحدان آمریکا محسوب می‌شود، بلکه ممکن است مسیر حمله‌ای احتمالی به تایوان را نیز هموار کند.

گسترش آرام نفوذ نظامی چین در اقیانوس آرام



چین به‌طور بی‌سر و صدا دامنه نفوذ نظامی خود را در سراسر اقیانوس آرام گسترش داده است. طبق یک گزارش جدید که به‌طور اختصاصی در اختیار هفته‌نامه نیوزویک قرار گرفته، پکن ده‌ها بندر، فرودگاه و پروژه‌های مخابراتی را در نقاط کلیدی این منطقه وسیع احداث کرده است؛ زیرساخت‌هایی که در ظاهر غیرنظامی به نظر می‌رسند، اما در واقع به‌منزله «گره‌های راهبردی» تلقی می‌شوند که در صورت وقوع جنگ، می‌توانند آمریکا و متحدانش را از منطقه حذف کنند.



این گره‌های زیرساختی، شبکه‌ای به طول حدود سه هزار مایل را تشکیل می‌دهند؛ از پاپوا گینه نو که در شمال استرالیا قرار دارد، تا ساموآ که تنها ۶۵ کیلومتر با قلمرو آمریکایی ساموآ فاصله دارد. این جزایر پراکنده که زمانی در جنگ جهانی دوم نقش تعیین‌کننده‌ای در راهبرد نظامی آمریکا داشتند، ممکن است در درگیری جهانی بعدی نیز نقش‌آفرینی کنند.



شبکه‌ای در حال توسعه، از دل طرح «کمربند و راه»



این شبکه لجستیکی عمدتاً توسط شرکت‌های دولتی چینی با پیوند‌هایی به بخش دفاعی این کشور ساخته شده و در حالی که توجه جهانی به حضور نظامی چین در مناطق دیگر معطوف است، تا حد زیادی از نگاه‌ها دور مانده است.



دومینگو آی-کوی یانگ، پژوهشگر مؤسسه «پژوهش‌های دفاع ملی و امنیتی تایوان» در گزارشی با عنوان زیرساخت‌های دوگانه چین در اقیانوس آرام که در قالب پروژه «نگهبانان ساحلی ۲.۰» منتشر شده، می‌نویسد: «سؤال این نیست که آیا چین این شبکه را تکمیل می‌کند یا نه، بلکه سؤال این است که چه زمانی این کار را خواهد کرد.»



این شبکه در حدود دو دهه گذشته شکل گرفته و اکنون بخشی از طرح عظیم «کمربند و راه» چین است که از سال ۲۰۱۳ آغاز شد؛ طرحی که به گفته یانگ، ماهیتی «دوگانه» دارد—هم غیرنظامی و هم نظامی. وی افزود: «کمربند و راه صرفاً پروژه‌ای زیرساختی نیست، بلکه ابزاری برای نفوذ راهبردی است.» شبکه مذکور می‌تواند عملیات ایالات متحده و متحدانش را در بخش وسیعی از اقیانوس آرام دشوار کرده و در عین حال مسیر حمله به تایوان را برای چین تسهیل کند.



چین و بازتعریف قدرت منطقه‌ای



به‌زعم یانگ، پکن در تلاش است تا توازن قدرت منطقه‌ای را به چالش کشیده و اتحاد‌های تحت رهبری آمریکا را بازتعریف کند؛ اتحاد‌هایی شامل ژاپن، کره جنوبی، فیلیپین، استرالیا و نیوزیلند. این کشور‌ها ممکن است به‌تدریج در سیاست‌های امنیتی خود تجدیدنظر کرده، به چین متمایل شوند و نظم منطقه‌ای را به نفع پکن تغییر دهند.



طرح «پیوند جنوبی» و حضور در آمریکای جنوبی



این گره‌های استراتژیک بخشی از طرحی بلندپروازانه‌تر با عنوان پیوند جنوبی نیز هستند که تا آمریکای جنوبی امتداد دارد و هدف آن، منزوی‌سازی بیشتر ایالات متحده از شمال است. به‌عنوان نمونه، در سال گذشته بندری عظیم در چانکای پرو توسط غول کشتیرانی دولتی COSCO ساخته شد که به‌عنوان یک گره لجستیکی کلیدی در آن سوی اقیانوس آرام عمل می‌کند.



در پاسخ به این تحولات، سفارت چین در واشنگتن به نیوزویک گفت: «چین برای ساخت آینده‌ای بهتر با همسایگانش، پرچم جامعه‌ای با سرنوشت مشترک را برافراشته و به‌دنبال صلح، همکاری و امنیت منطقه‌ای است.» وزارت خارجه آمریکا، اما از اظهار نظر در این باره خودداری کرد.



موشک، مانور، محاصره؟



از میانه سال ۲۰۲۴، چین دست به اقدامات بی‌سابقه‌ای در منطقه زد که موجب نگرانی کشور‌های جزیره‌ای اقیانوس آرام شد:

•    پرتاب یک موشک بالستیک از جزیره هاینان که در آب‌های اقتصادی کیریباتی فرود آمد.

•    انجام مانور‌های زنده در دریای تاسمان که پرواز‌های مسافربری را مجبور به تغییر مسیر کرد.

•    اعزام ناو‌های نیروی دریایی ارتش آزادی‌بخش خلق چین به دور استرالیا.



وزارت دفاع چین تأکید کرد که تمام این اقدامات در چارچوب قوانین بین‌المللی و با اطلاع‌رسانی قبلی انجام شده‌اند.



«رشته‌مروارید‌های پنهان» چین در اقیانوس آرام



یانگ ۳۹ گره راهبردی فعال را شناسایی کرده و بررسی مستقل نیوزویک ۱۱ مورد دیگر را نیز به این فهرست افزود و شمار کل پروژه‌ها را دست‌کم به ۵۰ مورد رساند. ارزش این سرمایه‌گذاری‌ها به حدود ۳.۵۵ میلیارد دلار می‌رسد که ترکیبی از وام‌ها و کمک‌های بلاعوض از سوی دولت چین، بانک‌های توسعه‌ای منطقه‌ای و خود دولت‌های جزیره‌ای است. در میان این پروژه‌ها، ۲۶ مورد مربوط به ساخت فرودگاه است و دست‌کم ۱۲ مورد از آنها توانایی میزبانی از بزرگ‌ترین هواپیمای نظامی چین، Y-۲۰ را دارند.



بسیاری از این پروژه‌ها توسط شرکت‌هایی نظیر Huawei و CCCC انجام شده‌اند که تحت تحریم ایالات متحده قرار دارند. این شرکت‌ها در ساخت پایگاه‌های مصنوعی مورد مناقشه در دریای جنوبی چین نیز نقش داشته‌اند.



پاپوا گینه نو؛ سکوی شنود در برابر آمریکا؟



پاپوا گینه نو، با جمعیتی ۱۲ میلیون‌نفری، میزبان ۲۱ پروژه عمرانی چینی است، از جمله در فرودگاه موموته که به جزیره مانوس (نزدیک بندر آب‌عمیق مورد استفاده آمریکا) خدمات‌رسانی می‌کند. به گفته یانگ، این موقعیت به چین امکان می‌دهد تا عملیات آمریکا را مختل و مأموریت‌های مشترک آمریکا و متحدانش را شنود کند.



زیرساخت‌های پنهان در وانوآتو و ساموآ



در جزیره استراتژیک وانوآتو، گروه ساختمانی شانگهای اسکله‌ای به طول ۳۶۰ متر در بندر لوگانوویل ایجاد کرده است که قابلیت پذیرش کشتی‌های جنگی را دارد. این پروژه با وامی ۹۷ میلیون دلاری از بانک توسعه صادرات چین اجرا شده است. در اکتبر ۲۰۲۴، دو ناوشکن چینی برای اولین‌بار وارد پورت ویلا، پایتخت وانوآتو شدند. این کشور همچنین از سال ۲۰۰۸ با پروژه فیبر نوری شرکت Huawei تحت پوشش فنی چین قرار گرفت. سامی، که در نزدیکی خاک آمریکایی ساموآ قرار دارد، نیز میزبان پروژه‌های بندری، فرودگاهی و مخابراتی چینی بوده است. یانگ می‌گوید با وجود تجارت بسیار اندک چین با ساموآ، این سطح از سرمایه‌گذاری پرسش‌برانگیز است.



شیلات به‌عنوان پوشش برای میلیشیا‌های دریایی



یانگ تأکید می‌کند که زیرساخت‌های شیلات نیز در خدمت سیاست‌های امنیتی چین قرار گرفته‌اند. شرکت‌هایی مانند Fujian Zhonghong در دآرو در پاپوا گینه نو، که در مقابل استرالیاست، مشغول احداث بندر‌های ماهیگیری هستند. این منطقه در تنگه تورس قرار دارد؛ یکی از نقاط کلیدی برای کنترل حمل‌ونقل دریایی بین اقیانوس‌های هند و آرام. یانگ هشدار می‌دهد که این زیرساخت‌ها می‌توانند پوششی برای حملات منطقه خاکستری چین از طریق شبه‌نظامیان دریایی باشند؛ گروه‌هایی مسلح و تأمین‌شده از سوی دولت که پیش‌تر در دریای چین جنوبی فعال بودند.



منبع: نیوزویک