۸۰ سالگی موزه‌ی هزاران ساله!

سر در موزه‌ی ایران باستان/ عکس‌ها: محمود اعتمادی

۸۰ سالگی موزه‌ی هزاران ساله!

تنگ سفالی متعلق به ۵۵۰ تا ۸۵۰ پیش از میلاد

۸۰ سالگی موزه‌ی هزاران ساله!

گردن‌بند زرین، ۵۵۰ تا ۸۵۰ پیش از میلاد

۸۰ سالگی موزه‌ی هزاران ساله!

تکوک سفالی ۵۵۰ تا ۸۵۰ پیش از میلاد

۸۰ سالگی موزه‌ی هزاران ساله!

موزه‌ی ایران‌باستان

چندی پیش از کتاب کاوش‌های باستان‌شناسی رودبار گیلان نوشته‌ی علی حاکمی رونمایی شد. حاکمی، باستان‌شناس برجسته‌ی کشورمان بوده و حاصل کاوش‌های او در منطقه‌ی رودبار گیلان هم این‌روزها، در نمایشگاهی در موزه‌ی ملی ایران به تماشا گذاشته شده است.

علی حاکمی، سال‌ها رئیس موزه‌ی ملی ایران بوده. او از سال 1343 تا سال 1347 سرپرستی مطالعات باستان‌شناسی رودبار و دیلمان را بر عهده داشت و در این مدت در محوطه‌هایی چون کلورز، جوبن، نسفی و چند محوطه‌ی دیگر کاوش کرد.

مطالعات باستان‌شناسی رودبار و دیلمان به سرپرستی زنده‌یاد علی حاکمی و همراهی یحیی کوثری و زنده‌یادان سعید گنجوی، محمود کردوانی و عبدالحسین شهیدزاده در منطقه‌ی رودبار گیلان به انجام رسیده بود.

این کاوش‌ها و مطالعات به کشف آثار ارزنده‌ای از دوره‌های آهن، هخامنشی، اشکانی و ساسانی، هم‌چون جام زرین کلورز، جام زرین و مفرغین، گردن‌بندها، دست‌بندها و گوشواره‌های زرین انجامید.

کتاب کاوش‌های باستان‌شناسی گیلان پس از 50 سال به کوشش شاهین آریامنش و توسط پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و موزه‌ی ملی ایران منتشر شده است. پس از رونمایی از کتاب، حالا در این نمایشگاه می‌توان پس از 50 سال آثار یافت شده از محوطه‌هایی چون کلورز، جوبن و نسفی را دید.

اما حیف است آدم به این موزه بیاید و بقیه‌ی بخش‌ها را نبیند. بیایید از سردر زیبای موزه شروع کنیم که ‌«آندره گدار»، معمار فرانسوی، ‌آن را با الهام از طاق کسری طراحی کرده است. آندره گدار معمار بنای یادبود حافظ در شیراز هم هست.

هر وقت به موزه‌ی ایران باستان برویم، انگار  در یک گردونه‌ی سریع می‌افتیم، می‌چرخیم و می‌چرخیم و می‌چرخیم و به دوره‌های قدیمی تاریخی پرتاب می شویم، شاید هم به دوره‌ی پیش از تاریخ. می‌رویم به منطقه‌ی کشف رود در خراسان، به گنج پر و غار دربند در گیلان یا به لادیز یزد، تا ببینیم چگونه با ابزارهای سنگی استخوان‌های یک شکار را می‌شکستند یا از سنگ‌های چخماخ ابزار می‌ساختند.

اگر به موزه‌ی ملی ایران برویم کشورمان را بیش‌تر دوست خواهیم داشت. سرزمینی که مهد تمدن‌های بسیار قدیمی است. در این منطقه از جهان متوجه می‌شویم که چگونه روستا‌نشینی شکل گرفت  و آدم‌ها چگونه یک‌جا نشینی را به کوچ‌کردن ترجیح دادندیا چگونه با گل، ظرف‌های سفالی  درست می‌کردند.

آن جا متوجه می‌شویم که چگونه اولین انیمیشن‌ها روی سفال‌ها نقش گرفتند، چگونه آدم‌ها مُهر ساختند یا چگونه پیکرک‌ها را طراحی کردند. بعد در این سفر زیبا به عصر مفرغ می‌رسیم.  وقتی که انسان یاد گرفت که با آلیاژمفرغ (مس و قلع) اشیا را بسازد و آثار تزئینی مانند سنجاق و گردن‌بند و...  درست کند.

در این سفر می‌توانیم به شهر سوخته سفر کنیم، به گودین و شهداد و شوش. آن‌جا گاوی زیبا از چغازنبیل یا پیکری سفالی متعلق به 1250 سال قبل از میلاد شگفت‌زده‌مان می‌کند. از نوع مجسمه‌سازی و نوشته‌های روی آن می‌توانیم حدس بزنیم این گاو زیبا برای یک مراسم آیینی ساخته شده است.

حالا ‌که به دل تاریخ سفر کرده‌ایم می‌توانیم به دوره‌ی  سلوکیان برویم، وقتی که یونانیان بر ایران تسلط پیدا کردند. در موزه آثاری از این دوره قابل مشاهده است، مثل پیکر مفرغی زئوس در نهاوند یا سنگ نوشته‌ی یونانی در معبد لائودیسه نهاوند همدان. در دوره‌ی اشکانیان مجسمه‌ی بی‌نظیر «بزرگ‌زاده‌ی الیمایی» را تماشا می‌کنیم که در منطقه‌ی خوزستان کشف شده و متحیر می‌مانیم که آدم‌های آن زمان، به چه دانش و فناوری از ریخته‌گری دست پیدا کرده بودند که چنین آثاری از خود به‌جای گذاشته‌اند؟!

این‌جا انواع ریتون‌ها یا ظرف‌هایی برای نوشیدنی را می‌بینیم که خودش دنیایی دارد.

 نمی‌توانیم از نمونه‌های پارچه‌های ابریشمی چشم بپوشیم که در ری تولید می‌شد. از سال 94 بخش موزه‌ی دوران اسلامی بعد از تغییراتی دوباره گشایش یافته که این بخش هم بی‌نظیر است. این بخش بر اساس نقشه‌ای الهام گرفته از کاخ ساسانی بیشابور به‌صورت چلیپایی طراحی شده است و مساحت آن 4000 مترمربع است. محراب‌ها، شیشه‌ها، خط، نقاشی و فرش‌های بی‌نظیر این بخش هم دیدنی است.

 حالا که فصل امتحان‌ها هم گذشته، فرصت را برای دیدن این موزه‌ی هشتاد ساله از دست ندهید ، موزه‌ای که آثاری هزاران ساله در خود د ارد. موزه‌ی ملی ایران در خیابان سی تیر واقع است.