سردشت به دلیل وجود جاذبه های طبیعی و محیطی، با داشتن پوشش جنگلی وسیع و منابع آب فراوان دارای جاذبه های بسیار زیادی است و در آن ترکیبی از دره ها، کوهها، دشت ها، چشمه ها، چمنزارها، بیشه ها، مراتع، چشم اندازهای طبیعی، آثار تاریخی و همچنین آداب و رسوم و دیگر ویژگی های ناحیه، یک محدوده جغرافیایی استثنایی به شمار می رود.



با مرور اجمالی بر ویژگیهای طبیعی این خطه به ویژه در فصل بهار باید اعتراف کرد که طبیعت هرچه سخاوت در خود داشته در این خطه جادویی به تمامی آشکار ساخته است.



آبشار شلماش، آبشار رزگه، آبشار نیوه ژ، دشت وزنه، دشت مردواو (مرداب)، دشت باژار، کانی گراوان، رودخانه زاب، دره خدرآباد، بیوران، گردنه زمزیران و وجود 800 هکتار جنگل از جمله جاذبه های طبیعی و گردشگری این شهرستان است.



** آبشار شلماش



این آبشار در دره ای در پنج کیلومتری جنوب شهر سردشت با پوشش جنگلی و دارای چشم انداز بسیار زیبایی است و از مهمترین آبشارهای حوزه زاب در مسیر رودخانه شلماش قرار دارد و در جهت شمال غربی (رودخانه پمو) به زاب می ریزد.



این رودخانه دقیقا بر روی گسل فرعی روستای آلمان و جنوب شرقی در پایین دست ( ویسک ) و روستای شلماش جاری است و بستر آن در محل تلاقی فیلیت هرموژنز ( یکنواخت ) و مرمر قرار دارد که در طی مسیر گاه بر روی مرمر و گاه بر روی فیلیت در جریان است.



در پایین دست جاده سردشت، شلماش نرسیده به روستای شلماش سه آبشار به فاصله هر کدام 200 متری نمایان هستند که آبشار جنوبی تر به علت ارتفاع زیاد و شکست شیب در مرکز آن دو آبشار تلقی می شود و آبشار شمالی تر که در اطراف آن پوشش جنگلی متراکم وجود دارد که از چشم اندازهای طبیعی زیبای منطقه محسوب می شود.



آب رودخانه شلماش که از رودخانه های دائمی این شهرستان است در فصل بهار از بیشترین حجم و در پاییز از کمترین حجم برخوردار است.



این آبشار مهمترین جاذبه توریستی سردشت محسوب می شود و همه ساله هزاران نفر از نقاط مختلف کشور از آن بازدید می کنند و به لحاظ ویژگی های خاص آن از جمله پوشش جنگلی در حاشیه آبشار، دسترسی آسان و نزدیکی آن به جاده اصلی، این آبشار را در نوع خود کم نظیر کرده است.



** چشمه گراوان



کانی گراوان چشمه ای معدنی واقع در روستایی کانی گویز نزدیکی شهر ربط آب است که این چشمه دارای املاح بوده و املاح آن پس از خروج در محل ته نشین شده به صورت تپه نارنجی رنگ بزرگ زیبای درآمده است.



این چشمه در کل معدنی و گازدار است و در نزدیکی روستای کانی گویز در جنوب شرقی حوضه زاب واقع است.



آب جوشان از این چشمه بیرون می آید و پس از جاری شدن بر سطح زمین از خود موادی بر جای می گذارد که روز به روز بر حجم توده مخروطی شکل آن افزوده شده و یکی از نادرترین و زیباترین جلوه های طبیعت را در منطقه و حتی کشور به وجود آورده است.



آب این چشمه که املاح موجود در آن حداقل یک گرم در لیتر است برای درمان ناراحتی های پوستی مورد استفاده قرار می گیرد و خواص درمانی و بیوفیزیولوژیکی دارد.



** غار آهکی روستای درمان آباد



این غار بزرگ در جنوب غربی شهر سردشت واقع شده ولی هنوز به صورت رسمی شناسایی و مسیریابی نشده است و فقط اهالی این روستا و تعدادی از کوهنوردان منطقه به درون آن راه یافته اند.



دشت وزنه دشتی واقع در شمال غربی شهرستان در ارتفاع 1700 متری سطح دریا با چمنزارهای وسیع که رودخانه ای از وسط آن می گذرد و دره گرژال در مسیر رودخانه زاب در امتداد جاده سردشت به پیرانشهر است که جلوه های زیبای طبیعت را به نمایش می گذارند.



** تپه شماره 2 ربط



این تپه که باستان شناسان از سال 1384 با ایجاد چند ترانشه، مطالعات لایه­های تاریخی آن را شروع کرده­اند، از دوران ماقبل تاریخ تا دوره اشکانی آثار تاریخی را در خود دارد و باستان شناسان با تأکید بر هزاره اول تاریخی در پی کشف و اکتشاف شهر تاریخی موساسیر بوده و آن شهر را در این محدوده فرض گرفته اند.



** قلعه مالیموس ( قه لای مالیموس )



آثار قلعه و باروی محکمی مربوط به حملات یونانیان در دوره­ی هخامنشی به نام ( قلای مالیموس ) یعنی ( قلعه­ مالیموس ) از سرداران یونانی در بالای کوهی مشرف به روستای ( کانی زرد ) واقع در شمال غربی شهر سردشت مرز بین ایران و عراق که هنوز آثار قلعه و برخی دیوارهای آن پا برجاست.



** پل قلعه تاسیان ( پردی قه­لا تاسیان )



آثار پل و قلعه­ای مربوط به دوره­ی سامانیان به نام ایزدی قه­لاتاسیان واقع در روستایی به همین نام در شمال شهر سردشت در مسیر رودخانه­ی زاب این پل در مسیر جاده پیرانشهر به سردشت و در مسیر فرعی روستای نبی آوا به سپیدار قرار گرفته است.



این پل در شهرستان سردشت بر سر راه قدیمی امیرآباد به مهاباد در قسمت شمالی رودخانه زاب کوچک ساخته شده است.



احتمالاً نام این پل از نام قلعه­ای به نام قلعه ( تاسیان ) که مربوط به دوره ساسانی بوده و بقایای آن هنوز هم در قسمت شمالی این پل و به فاصله کمی از آن قرار گرفته مشتق شده است.



تاریخ ساخت بنا ( پل ) مربوط به دوران قبل از اسلام است.



طول پل 55 متر و عرض آن در قسمت پایین 10 متر و در قسمت فوقانی 4،5 متر و ارتفاع 10 متر است.



صخره­ای بودن بستر رودخانه و وجود صخره­های طبیعی مانع از انجام عملیات پی­سازی در این پل شده است و پایه­ها را بدون پی سازی مستقیم روی صخره­ها گذاشته اند.



بسیاری از آثار طبیعی و تاریخی سردشت برای مسافران و مهمانان خارجی و داخلی این شهرستان مرزی ناشناخته بوده و بسیاری از مسافران بدون اطلاع از چنین جاذبه هایی تنها برای بازدید از مجتمع های تجاری و بازارچه های مرزی به این شهرستان سفر می کنند.



وجود چندین مجتمع تجاری و بازار وسایل و کالاهای خارجی هر ساله پای هزاران مسافر و خریدار را به این شهرستان سرسبز و مرزی در جنوب آذربایجان غربی می کشاند و کمتری کسی پیدا می شود که هنگام بازگشت از سردشت چیزی خریداری نکند، حتی اگر به قصد تفریح و گردش هم به این شهرستان سفر کرده باشد.



3020/6008