محمد مدادی در گفتوگو با ایسنا با اشاره به راهاندازی سامانه ردهبندی غارهای کشور اظهارکرد: این سامانه قابلیت ورود دادههای مربوط به غارهای کشور را دارد که بر اساس ساختاری که برای ردهبندی غارها ایجاد شده در این نرمافزار درجه حفاظتی غارها مشخص میشود. سامانه ردهبندی غارهای کشور تا پایان امسال اجرایی خواهد شد و ابتدا در دو استان به صورت پایلوت عملیاتی میشود تا برای سال بعد در کل کشور امکان بهرهبرداری داشته باشد و با توجه به تعداد زیاد غارهای کشور پیشبینی میکنیم که در بازه پنج ساله ردهبندی عمده غارهای کشور صورت گیرد.
مدادی درباره سابقه کارگروه غارشناسی کشور گفت: سابقه این کارگروه به ۳۰ سال پیش برمیگردد اما ساختار جدید کارگروه غارشناسی در سال ۱۳۸۹ با مصوبه دولت و با مسئولیت سازمان حفاظت محیط زیست و عضویت ۱۰ دستگاه مرتبط ایجاد شد. وظیفه این کارگروه مدیریت، حفاظت و بهرهبرداری از غارهای کشور است.
وی افزود: از آنجا که همواره یکی از موضوعات مهم در این زمینه، فرهنگسازی و آموزشهای همگانی ارزشهای حفاظتی غارها در گردشگریهای عمومی و تخصصی است. در این راستا موضوع «روز غار پاک» از ۷ سال پیش مطرح شد که ابتکار عمل این کار متعلق به انجمن غارشناسی ایران به عنوان تنها تشکل مردمی تخصصی غارشناسی و غارنوردی در کشور است.
دبیر کارگروه غارشناسی کشور با بیان اینکه طی چند سال گذشته سعی شده به شکل نظاممند و گسترده فعالیتهایی در زمینه حفاظت از غارها انجام شود، گفت: در نهایت در سال ۱۳۸۸ روز ۲ مهر به عنوان روز غار پاک در تقویم زیست محیطی کشور ثبت شد. در این روز پاکسازی غارها، بازدید و آموزش عمومی درباره ارزشهای غار صورت میگیرد.
آمار رسمی کل غارهای کشور در دسترس نیست
مدادی در ادامه در مورد تعداد غارهای کشور اظهار کرد: در حال حاضر در سایت کارگروه غارشناسی مشخصات ۷۵۰ غار ثبت شده اما تعداد کل غارهای کشور بیشتر است و حتی در برخی منابع بیش از ۳۰۰۰ غار عنوان شده اما آمار رسمی کل غارهای کشور در دسترس نیست چون این موضوع نیازمند مطالعات گسترده است.
ابلاغ دستورالعمل حفاظت از غارهای کشور
دبیر کارگروه غارشناسی کشور در مورد سرانجام دستورالعمل حفاظت و بهرهبرداری از غارها تصریح کرد: این دستورالعمل در سال ۹۴ در کارگروه غارشناسی تصویب و به دستگاههای عضو کارگروه و استانداریها ابلاغ شد همچنین بر اساس این دستورالعمل، یک شیوهنامه برای ردهبندی غارهای کشور تدوین، مصوب و ابلاغ شد.
ردهبندی غارهای کشور
با بیان اینکه بر اساس دستورالعمل حفاظت از غارها، غارهای کشور به چهار رده تقسیم خواهند شد، گفت: غارهای درجه اول؛ غارهای دسترسی ممنوع هستند که به لحاظ گونههای جانوری، آثار باستانی، ارزشهای فرهنگی و ارتباط با منابع آب از حساسیت بالایی برخوردار هستند، این غارها تنها برای کارهای تحقیقاتی از سوی تیمهای غارنوردی آن هم با اجازه کتبی امکان بازدید دارند. غارهای درجه دوم؛ نیز غارهای دسترسی محدود هستند که اجازه ایجاد زیرساخت در داخل این غارها وجود ندارد ولی در قالب تورهای طبیعتگردی و تیمهای غارنوردی قابلیت بازدید خواهند داشت.
وی افزود: غارهای درجه سوم، غارهای گردشگرپذیر هستند که در آنها امکان ایجاد سازههای محدود وجود دارد و غارهای درجه چهارم غارهایی هستند که ارزش حفاظتی پایینتری دارند و دسترسی عموم به آنها آزاد است و بدون هیچ تمهیدی امکان بازدید دارند.
مهمترین آسیب حفاظت غارها
دبیر کارگروه غارشناسی کشور در مورد مهمترین آسیب در حوزه حفاظت از غارها، با اشاره به اینکه عمدهترین آسیبی متوجه غارها و مناطق کارستی ناشی از گردشگری بدون ضابطه است، گفت: دسترسی به غارها باید بر اساس اهمیت و حساسیت آنها امکانپذیر باشد چون ممکن است برخی غارها امکان بازدید برای هیچ گروهی به غیر از دانشمندان و غارنوردان خاص نداشته باشد. لازم است برخی غارها از طریق در یا حصار ممنوعالورود شوند. این موضوعی است که در کشورهای مختلف دنیا دنبال میشود اما رعایت این قاعده در کشور ما منوط به درجهبندی غارها است که شیوهنامه آن امسال تصویب شده و مراحل اجرای آن پیگیری میشود که در صورت تکمیل اجرای ردهبندی غارها میتوان انتظار داشت که این قاعده رعایت شود.
نقش غارها در بقای حیات وحش
دبیر کارگروه غارشناسی کشور در ادامه با تاکید بر اینکه گونههای مختلفی از حیات وحش در ارتباط مستقیم با غار هستند یا به طور کامل وابستگی به غار دارند، گفت: دو گونه ماهی کور به عنوان گونه اندمیک(بومزاد) ایران در دو غار کشور وجود دارند که تعدادشان نیز بسیار محدود است. همچنین سمندرغاری گونه وابسته به غار محسوب میشود. افزون بر این گونههایی مثل خرس و پلنگ در ارتباط مستقیم با غار هستند.
وی با بیان اینکه مهمترین گروهی که در ارتباط با غار است و وابستگی بسیاری به غار دارد خفاشاست،گفت: در کشور ما بیش از ۵۰ گونه خفاش شناسایی شده که اهمیت بسیار بالایی دارند چون در گرده افشانی گیاهان بیابانی و انتشار دانههای گیاهان بیابانی نقش محسوسی دارند بنابراین تهدید جمعیت خفاشها میتواند منجر به تشدید بیابانزایی شود. همچنین از آنجا که اکثر خفاشهای کشور ما از گروه خفاشهای حشرهخوار هستند و روزانه بالغ بر چند هزار حشره تغذیه میکنند بنابراین در تعدیل جمعیت حشرات و دفع آفتهای کشاورزی نقش موثری دارند.
نقش غارها در حفاظت از منابع آب زیرزمینی
مدادی با اشاره به اینکه اهمیت دیگر غارها در زمینه آبهای زیرزمینی است، توضیح داد: تقریبا همه غارهای کشور ما در مناطق کارست (کارست پدیدهای در پوسته زمین است که آثار آن به صورت اشکال مختلف از قبیل حفرهها و غارها، در سطح و در زیر سطح وجود دارد) است که در ارتباط مستقیم با آبهای زیرزمینی هستند. این مناطق در همه جای دنیا به عنوان منابع ارزشمند آب از طریق تمهیدات مختلف حفاظت میشوند. در کشور ما این مناطق در کوههای زاگرس و البرز گسترش زیادی دارند که غارهای کشور نیز عمدتا در این مناطق هستند بنابراین حفاظت غارها از لحاظ ارتباط با منابع آب زیرزمینی اهمیت بسیاری دارد.
به گزارش ایسنا، روز غار پاک امسال به عنوان روز حفاظت از آبهای زیرزمینی و تنوع زیستی غارها نامگذاری شده است.
انتهای پیام