گروه سیاست جهان نیوزـ مصطفی طاهری: در ایام انتخابات یکی از سؤالات متداول مردم چگونگی شناخت نامزدهای اصلح برای رأی دادن است. دامنه این مباحث نیز هرچه به روز انتخابات نزدیکتر می شویم گسترده تر می شود و به یک پای ثابت گفت و گوهای رسمی و غیررسمی در رسانه ها و حتی محافل خانوادگی تبدیل می شود. این مباحث نشان دهنده اهمیت این موضوع برای مردم و احساس دغدغه نسبت به انتخاب افرادی است که تصمیمات آنها تأثیر زیادی بر فرهنگ و اقتصاد مردم دارد. بدیهی است بدون شناختی مناسب و با دلایل ناموجهی مانند رفاقت، نسبت خانوادگی، هم محله ای بودن، هم صنفی بودن و. . . برای رأی دادن نمی توان اکتفا کرد. اکنون سوال اینجاست که افراد چگونه می توانند انتخابی داشته باشند تا در برابر این انتخاب «دلیل موجه» و «حجت متقن» داشته باشند؟ یکی از موضوعات مرتبط با این مسئله، اصل «حجیت قطع»است.



معنای این اصل این است که فرد هنگامی که به یک یقین برسد و به آن یقین عمل کند در صورت صحت مأجور و در صورت خطا شایسته عقوبت و ملامت نخواهد بود. یعنی هنگامی که فرد از هر طریقی اطمینان یابد، که شایسته ترین فرد برای اتخاذ مسئولیت را شناخته است می تواند به او رأی دهد. بهترین راه برای کسب این یقین یا ظن قوی، «بررسی و تحقیق شخصی» است. ولی تعداد زیادی از مردم به دلیل مشغله و عدم تخصص در موضوعات مختلف ممکن است توانایی شناخت این افراد را نداشته باشند. یکی از پیشنهادها و راهکارهای متداول در این زمینه رجوع به معتمدین و متخصصین برای ارزیابی نامزدهاست. در این روش افرادی که آشنایی بیشتری با عرصه ها و نیازهای مختلف کشور دارند، با بررسی نامزدها آنها را به مردم معرفی می کنند. در خصوص این روش، این نکته را باید مدنظر قرار داد که شخصیت های ارزیابی کننده نامزدها خود نیز باید صلاحیت کافی برای این کار را داشته باشند.



در برخی از کشورها این کار طی فرآیندی در احزاب شکل می گیرد و اساساً افراد به احزاب رأی خود را منتقل می کنند و آنها را از طرف خود برمی گزینند تا افراد مدنظرشان را وارد مجلس نمایند که البته این روش مزایا و معایبی را همراه خود دارد که مجال بسط آن نیست. از سوی دیگر نیز یکی از مزایای اتکا به لیست های انتخاباتی، «تشخص دادن به احزاب» است.



در فضای موجود کشور که تحزب به شکل صحیح و واقعی شکل نگرفته است، رجوع به این لیست ها و اعتماد به آنها، علاوه بر «وزن دهی»به این جریان ها، حس«مسئولیت پذیری»را نیز در آنان تقویت می کند و جایگاه احزاب را از فضاسازی و جریان سازی صرف ارتقا می بخشد. در این روش مردم پس از روی کار آمدن نامزدها علاوه بر مطالبه از شخص نماینده، می توانند از نهاد، حزب و جریان معرفی کننده او نیز بازخواست و مطالبه داشته باشند و در انتخابات آتی، عملکرد آن حزب را مدنظر خود قرار بدهند.



علاوه بر آنچه گفته شد، در این روش پشتوانه مردمی منتخبان نیز افزایش می یابد. در مجلس شورای اسلامی و حتی سایر مسئولیت ها هرچه فرد منتخب با رأی بیشتری روی کار آمده باشد قدرت و پشتوانه بیشتری برای مطالبه حقوق مردم خواهد داشت. حضرت امام (ره) نیز با اشاره به این موضوع فرمودند: «بهتر این است که آنهایی که می‌دانند که[برنده] نمی‌شوند، آنها متصل بشوند به بعض آنهایی که می‌دانند می‌برند. تا اینکه ان شاء ا. . . یک رای کافی تحقق پیدا کند. » (صحیفه امام(ره)، ج 12، ص 126).



در روش رجوع به متخصصین و معتمدین(برای معرفی نامزدهای پیشنهادی) آنچه بیش از همه اهمیت دارد سابقه و صلاحیت آن گروه، حزب، جریان و معرفی کنندگان است. اگر بخواهیم در میان ویژگی های «معرفی کنندگان» یکی را برگزینیم، «تدین»از اولویت بیشتری برخوردار خواهد بود. زیرا فرد و جریانی که متدین واقعی باشد، به دنبال منافع شخصی و جناحی خود نیست و معرفی نامزدهای پیشنهادی به مردم را «مسئولیتی» بزرگ می داند که برای انجام آن خود را موظف به بررسی همه جانبه و به دور از حب و بغض ها و معیارهای ناصحیح می داند. مردم نیز با مراجعه به سابقه و عملکرد جریان ها و گروه ها می توانند به لیست های ارائه شده توسط آنها رجوع کنند و در آینده نیز به جریان ها و گروه های ارائه دهنده لیست ها در خصوص معرفی نامزدهای اصلح مطالبه و بازخواست کنند.