کهگیلویه و بویراحمد با دارا بودن بیش از 724 هزار هکتار مرتع هشت دهم درصـد از مراتع کشور را در خود جای داده است.



این استان دارای دو و نیم میلیون واحد دامی با میزان تولید سالانه 80 هزار تن شیر، 74 هزار تن گوشت قرمز ، 20 هزار تن گوشت مرغ و 700 تن عسل است.



از جمعیت حدود 700 هزار نفری کهگیلویه و بویراحمد بیش از نیمی روستایی و بیش از 80 هزار نفر آن در قالب 11 هزار خانوار عشایری در عرصه های منابع طبیعی استان ییلاق و قشلاق می کنند.



این استان دارای 997 هزار و 100هکتار جنگل با گونه های درختی متفاوت است که هشت درصد مساحت جنگل های کشور را تشکیل می دهد ، همچنین مراتع استان با مساحت 724 هزار و 100 هکتار یکی از غنی ترین مراتع کشور به لحاظ تنوع گونه های گیاهی است.



کاهش شدید بارندگی در سال های پی در پی سبب خشکسالی در کهگیلویه و بویراحمد شده و به لحاظ وجود جمعیت چند برابری دام به مرتع خسارت بالایی به منابع طبیعی این استان وارد شده است.



ذخیره سازی آب و نزولات آسمانی ابزار بسیار مهمی برای مدیریت چرا، بویژه در شرایط خشکسالی است که در این مورد هیچ روشی برای جبران چرای بیش از حد دام ها وجود ندارد.



مراتع کهگیلویه و بویراحمد از جنبه های مختلف حفظ خاک، جلوگیری از فرسایش خاک و تامین مواد غذایی دام و تولیدکنندگان گیاهان دارویی مفید است اما به علت چرای بیش از حد دام های عشایر و مناطق روستایی مراتع این استان در وضعیتی نامناسبی قرار گرفته است.



اکنون مراتع استان به علل گوناگون رو به فقر هستند به گونه ای که برخی مناطق جوابگوی دام های عشایر نبوده و عشایر مجبورند دام های خود را بفروشند یا از تعداد آنها بکاهند.



با توجه به آمار بالای بیکاری در کهگیلویه و بویراحمد و برگشت پذیری سریع سرمایه در دامداری ، مردم این استان به این شغل روی آورده اند که این موضوع موجب چرای بیشتر دام ها و کاهش علوفه در مراتع استان شده است.



مدیرکل منابع طبیعی و آبخیز داری کهگیلویه و بویراحمد در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: علوفه تولیدی حاصل از مراتع این استان اعم از ییلاق و قشلاق 550 هزار تن است که این میزان توانایی تعلیف یک سوم واحدهای دامی موجود استان را دارد.



'عزت الله بهشتی فر ' با بیان اینکه براساس استانداردها باید نسبت چرای دام ها در مراتع کهگیلویه و بویراحمد 900 هزار دام باشد افزود: این رقم چرا در مراتع این استان حدود سه برابر ظرفیت مجاز است.



وی گفت: سالانه در هر هکتار مرتع 100کیلوگرم علوفه خشک تولید می شود که در زمان کوچ پاییزی عشایر حدود دومیلیون و 500 هزار دام در مراتع این استان تعلیف می کند و باعث فقر و تخریب این سرمایه های طبیعی شده است.



بهشتی فر افزود: چرای بیش از حد دام ها موجب فرسایش،تخریب و انقراض برخی گونه های گیاهی این استان نیز شده است.



وی گفت: صدور مجوز پروانه چرای دام راهکاری برای کنترل تعداد دام در مراتع است که عشایر به دلیل این که خود بهره بردار مراتع هستند باید به تعداد دام موجود در پروانه خود نسبت به نگهداری و پرورش دام اقدام کنند.



مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه وبویراحمد افزود: برگزاری کلاس های آموزشی ، بالابردن سطح آگاهی های علمی و فنی دامداران، آشنایی آنان با روش های نوین مدیریتی و پرورش دام، گازکشی مناطق روستایی برای جلوگیری استفاده از مراتع و جنگل ها به منظور سوخت فصلی، کاهش تعداد دام کوچک عشایر و تبدیل آن به دام بزرگ، تأثیرات بسزایی در جلوگیری از تخریب مراتع دارد.



وی تصریح کرد: اداره کل منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد به منظور مقابله با چرای بیش از حد دام در مراتع طرح های مختلفی را به مرحله اجرا در آورده که نظارت و کنترل بر این عرصه ها، برگزاری کلاس ها و کارگاه های آموزش،ترویجی با عنوان مدیریت چرای دام از جمله این اقدامات است.



بهشتی فر افزود: چرای بیش از حد دام ها در مراتع موجب کوبیدگی خاک شده و از این رو آب به درون خاک نفوذ نمی کند که این مساله موجب کاهش رویش علوفه تولیدی در مراتع می شود.



یک کارشناسان منابع طبیعـی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد گفت: تراکم چرا رابطه ای بین مجموع علوفه قابل مصرف و میزان علوفه مصرفی دام در یک روز باتوجه به زمان است و چرای آن در مرتع میزان کمیت و کیفیت مرتع را مشخص می کند.



'وحید خدارحمی' افزود: تراکم بیش از حد و بالای چرا ممکن است در زمان خشکسالی رخ بدهد بنابراین میزان تولید دام باید براساس علوفه قابل مصرف کاهش داده شود.



وی افزود: با گذشت زمان و نبود شاخصه های درآمدزا ، گرایش بیشتر روستاییان و عشایر به شغل دامپروری و در نهایت گسترش و توسعه این بخش بصورت تک قطبی و نامتوازن شده است.



مدیرمنابع طبیعی شهرستان بویراحمد نیز گفت: در راستای غنای مراتع، طرح تعادل دام و مرتــع در سال های اخیر برنامه‌های مختلفی برای حفاظت مراتع ازجمله طرح تعادل دام و مرتع، طرح های مرتعداری، طرح ساماندهیِ کوچ و اسکان عشایر، طرح جایگزینی سوخت فسیلی و طرح مدیریت چرای دام مرتع تاکنون در نصف مراتع این استان اجرا شده است.



'سعید نظری' چرای بی رویه مراتع در زمان بارش که موجب لگدمال شدن بوته ها می شود و یا زمانی که مراتع در حال گل ریزی است را از مهم ترین عوامل تخریب کننده منابع طبیعی برشمرد.



وی گفت: میانگین دام هر خانوار 83 واحد و میانگین سرانه دام برای هر نفر حدود 12 دام است.



به گفته ی کارشناسان تعدیل جمعیت دام در مراتع، تنظیم تقویم کوچ ،خروج دام مازاد بر پروانه دامداران، اجرای طرحهای مرتعداری و احیای مراتع با کشت گونه های خودرو از راهکاری کمک به حفظ مراتع است.



538/7529/671