اخترشناسان جسم سماوی شگفت‌انگیزی را شناسایی کرده‌اند که فوران‌هایی بسیار کوتاه ولی قدرتمند از امواج رادیویی منتشر می‌کند.

این جسم سماوی برخلاف انتظار بیشتر دانشمندان نه در یک کهکشان درخشان که در کهکشان کوتوله‌ی دور و کم‌نوری واقع شده است که ۲.۵ میلیارد سال نوری از زمین فاصله دارد.

به این ترتیب پس از نزدیک به ۱۰ سال تلاش، اخترشناسان توانسته‌اند پرده از اسرار معمایی که نخستین بار در سال ۲۰۰۷ و با مشاهده‌ی تپ‌های رادیویی سریع و شدید طرح شده بود، بردارند.

پیش از این، مشخص شده بود که فوران‌گرهای رادیویی سریع (FRB) ورای کهکشان راه شیری قرار دارند و به نظر می‌رسید که به شکل تصادفی در سراسر عالم توزیع شده‌اند.

هر فوران فقط چند هزارم ثانیه دوام می‌آورد، ولی در همین بازه‌ی زمانی کوتاه می‌تواند انرژی عظیمی معادل ۵۰۰ میلیون برابر تابش خورشید را به شکل امواج رادیویی گسیل کند.

فورانگر رادیویی سریعی که منشأ آن شناسایی شده، FRB 121102 نام دارد، در صورت فلکی «ارابه‌ران» واقع شده و نخستین بار در دوم نوامبر ۲۰۱۲ شناسایی شد.

طی چهار سال اخیر، چندین فوران جدید از همین منبع ثبت شده و آن را به تنها فوران‌گر تکرارشونده‌ی شناخته‌شده تبدیل کرده است.

FRB 121102 نخستین بار با استفاده از آنتن سیصدوپنجم تری «آریسبو» در پورتوریکو شناسایی شد. رصدهای بعدی با استفاده از آرایه‌ی بسیار بزرگ «کارل جانسکی» در نیومکزیکو و شبکه‌ی اروپایی VLBI در سراسر اروپا توانستند موقعیت این فوران‌گر را دقیق‌تر تعیین کنند.

رصدهای بعدی با استفاده از تلسکوپ «جمینی شمالی» در موناکی هاوایی، منبع این فوران‌ها را درون کهکشان کوتوله‌ای نشان داد که ابعاد و وزن آن به ترتیب از یک‌دهم اندازه و یک‌هزارم جرم کهکشان راه شیری کمتر است.

این پدیده‌ی عجیبی است که کهکشانی کوتوله میزبان چنین پدیده‌ی پرانرژی عظیمی باشد، زیرا تعداد ستارگان و دیگر اجرام غیرستاره‌ای این کهکشان‌ها بسیار کمتر از کهکشان‌های مارپیچی و بیضوی است و از این‌رو، احتمال حضور اجرامی که بتوانند میزبان چنین پدیده‌های پرانرژی عظیمی باشند، در آن‌ها کمتر است.

کشف موقعیت منبع فوران‌گر هرچند به روشن شدن اسرار این رویداد پرانرژی کمک می‌کند، اما تا درک مکانیسم فیزیکی دقیق این فرایند هنوز راه زیادی باقی مانده است.

سال آینده، تلسکوپ رادیویی جدیدی در بریتیش کلمبیا (کانادا) راه‌اندازی می‌شود که به طور مشخص برای شناسایی فوران‌گرهای رادیویی سریع طراحی شده است و امید می‌رود با راه‌اندازی آن، اطلاعات بیشتری از این پدیده گردآوری شود.

همشهری دانستنیها