بحث طراحی و تولید سیکلوترون (شتاب دهنده حلقوی) کوچک بیمارستانی، در سال های اخیر در بسیاری از کشورها مورد توجه قرار گرفته است.



با توجه به کاربرد گسترده این سیکلوترون ها و نیاز کشور به تعداد زیادی از آنها لازم است که دانش فنی و امکان تولید این شتاب دهنده ها در داخل کشور بومی شود.



سیکلوترون AVF با انرژی متوسط ، دستگاه مناسبی جهت تولید این رادیوایزوتوپ ها است و امروزه بیمارستان ها و کلینیک های مهم به سیکلوترون هایی با انرژی مطلوب جهت تولید این رادیوایزوتوپ ها مجهز هستند.



رادیو داروهای مخصوص PET معمولا دارای نیمه عمر کوتاه هستند و توسط سیکلوترون های کم انرژی (زیر 20 میلیون الکترون ولت ) تولید می شود.



کم بودن نیمه عمر این رادیو ایزوتوپ ها باعث شد که سیکلوترون های تولید کننده آنها داخل بیمارستان قرار گیرند.



سازندگان سیکلوترون های تجاری به منظور کاهش هزینه ها و سهولت در بکارگیری آنها تمایل دارند تا آنها را با میدان مغناطیسی و فرکانس RF ثابت بسازد بنابراین به خاطر اهمیت بومی سازی و ساخت چنین شتاب دهنده ای، پرونده طراحی و ساخت سیکلوترون 10 مگا الکترون ولت از سال 1391 در دانشگاه صنعتی امیرکبیر آغاز شد.



این سیکلوترون از قسمت های مختلفی از جمله چشمه یونی، مگنت، کاواک، سیستم خلا و سیستم تقویت کننده RF تشکیل شده است که هریک از این اجزا وظیفه ای برعهده دارد.







مجری طرح کلان ملی ˈطراحی و ساخت شتاب دهنده سیکلوترون کوچکˈ روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا به تشریح ویژگی های این دستگاه شتاب دهنده پرداخت و گفت: تصویربرداری به روش PET یکی از روش های تشخیص درمانی است که تصویر را با دقت و کیفیت بالا و نویز (اختلال) بسیار اندک دراختیار متخصصان بیمارستانی قرار می دهد.



دکتر حسین آفریده افزود: این روش تشخیصی، قادر به تهیه و ارائه اطلاعات داینامیک است به طوریکه برای مثال، اگر بیمار در کما باشد تصویربرداری PET به ما نشان می دهد که فرد بیمار شاد یا غمگین است و اینکه چه شرایطی دارد.



استاد فیزیک دانشگاه صنعتی امیرکبیر خاطرنشان کرد: برای انجام تصویربرداری به روش PET باید یک نوع رادیو دارو به بدن فرد بیمار تزریق شود که این رادیوداروها توسط دستگاه سیکلوترون تولید می شود.



وی توضیح داد: از آنجا که نیمه عمر رادیو داروهایی که تولید می شود بسیار کوتاه است دستگاه سیکلوترون حتما باید در بیمارستان باشد تا بتواند درکنار دستگاه PET قرار گیرد و در زمان نیاز، رادیو دارو را در همان جا تولید و برای مصرف عرضه کند.



آفریده درخصوص مزایای دستگاه سیکلوترون کوچک بیمارستانی در دست تولید گفت: یکی از قابلیت های سیکلوترون ایرانی این است که به صورت یک مجموعه نسبتا کوچک طراحی شده و جای زیادی اشغال نمی کند و از طرف دیگر، کاربرد آن بسیار ساده و آسان است به طوریکه برای استفاده از آن نیاز به نیروی متخصص نیست و حتی یک تکنسین نیز می تواند به راحتی با آن کار کند.



وی به آغاز فعالیت اجرایی این طرح کلان ملی در سال 91 اشاره کرد و گفت: این طرح در چهار فاز جداگانه تعریف شده و شامل مراحل طراحی مفهومی، طراحی مهندسی، ساخت و بازبینی و راه اندازی سیکلوترون است.



به گفته وی اکنون مراحل طراحی مفهومی و طراحی مهندسی به پایان رسیده و کارهای مقدماتی ساخت سیکلوترون نیز در دست انجام است.



مدیر طرح کلان ملی سیکلوترون یادآور شد: طی سه ماه گذشته با بیش از 15 شرکت داخلی سازنده قطعات فولادی و مسی و همچنین پنج تا شش شرکت خارجی و داخلی به منظور خرید مواد موردنیاز برای ساخت سیکلوترون، مکاتبه و رایزنی داشتیم.



وی میزان اعتبارات کل طرح را 20 میلیارد تومان ذکر کرد و گفت که تا الان سه میلیارد و 200 میلیون تومان آن محقق شده است.



آفریده تصریح کرد: ما از زمان بندی طرح عقب نیستیم و تنها موضوعی که موجب وقفه در اجرای طرح شده، نبود اعتبارات لازم است و درصورت تخصیص به موقع اعتبارات، ظرف یکسال آینده قادر به راه اندازی سیکلوترون خواهیم بود.



وی تاکید کرد: هم اکنون تمام طراحی های مفهومی و مهندسی انجام گرفته و جزییات نقشه های مهندسی مربوطه تهیه شده است اما برای خرید مواد و ساخت تجهیزات مورد نظر باید بودجه در اختیار باشد تا بتوان مرحله ساخت را نیز به موقع به اتمام رساند.



استاد فیزیک دانشگاه صنعتی امیرکبیر با بیان اینکه پیشرفت فیزیکی این طرح کلان ملی به 20 درصد رسیده است، خاطرنشان کرد: درصورت تزریق اعتبار و خرید مواد و تجهیزات لازم قادر خواهیم بود در مدت کوتاه دو تا سه ماهه، پیشرفت طرح را حتی به بالای 50 درصد برسانیم.



به گفته آفریده، ساخت سیکلوترون ایرانی در این طرح نسبت به نمونه های خارجی، 40 درصد ارزان تر تمام می شود و طراحی آن به گونه ای صورت گرفته که با اندک تغییراتی، بتوان سیکلوترون های بزرگ تا انرژی 100 میلیون الکترون ولت را برمبنای آن ساخت.



وی درعین حال اظهار کرد: اگر انرژی را در سیکلوترون مقداری از 10 میلیون الکترون ولت زیادتر کنیم می توانیم رادیو داروهایی مانند پالادیوم 103 تهیه کرده و از آن برای درمان برخی سرطان ها مثل سرطان پروستات استفاده کنیم.



آفریده ادامه داد: الان یک دستگاه سیکلوترون بزرگ در کشور داریم که در سال 1372 به سفارش سازمان انرژی اتمی از کشور بلژیک خریداری شده و در سال 74 نصب و راه اندازی شد که این دستگاه، کار تولید رادیو ایزوتوپ ها و تولید رادیو داروهایی مانند گالیم، تالیم، ایندیم، کریپتون و ید را انجام می دهد.



یک نمونه سیکلوترون کوچک نیز در بیمارستان مسیح دانشوری تهران موجود است که از خارج کشور خریداری و به این بیمارستان اهدا شده است اما دیگر بیمارستان های کشور، این دستگاه را دراختیار ندارند.



وی نیاز بیمارستان های کشور به سیکلوترون را با توجه به استانداردهای بین المللی، بین 50 تا 60 دستگاه عنوان کرد و گفت: با استقرار این دستگاه ها در بیمارستان های کشور، پیشرفت قابل توجهی در امر تشخیص بیماری ها و درمان به موقع آنها صورت خواهد گرفت که علاوه بر کاهش هزینه های درمانی، به حفظ سلامت شهروندان کمک شایانی خواهد کرد.



علمی (5)**1055**1599

انتهای پیام /*