این موضوع نگرانی‌ها را از تبعات بحران بیکاری جوانان افزایش داده است. در حال حاضر 61درصد از مجموع بیکاران کشور در محدوده سنی 15تا 29سال قرار دارند. طبق اعلام مقامات وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی چشم‌انداز بازار کار حتی نگران‌کننده‌تر از آمار فعلی است چراکه بیش از 4میلیون دانشجوی مشغول به تحصیل نیز طی سال‌های آینده وارد بازار کار خواهند شد تا تقاضا در این بازار به‌شدت افزایش یابد. در حال حاضر مجموع بیکاران کشور طبق آمار رسمی مرکز آمار در پاییز سال‌جاری، 2میلیون و 520هزار نفر برآورد شده است که از این تعداد یک میلیون و 559هزار نفر جوانان 15تا 29سال هستند.

بر این اساس بیش از 61درصد از بیکاران در محدوده سنی جوان قرار دارند. این تعداد بیکار در این رده سنی، نرخ بیکاری جوانان را به 21.8درصد رسانده است درحالی‌که نرخ بیکاری عمومی در فصل پاییز 10.5درصد برآورد شده است. با این حساب نرخ بیکاری جوانان دوبرابر میانگین نرخ بیکاری است که کارشناسان این موضوع را نقطه بحران بیکاری نامگذاری کرده‌اند.براساس آمارهای مرکز آمار، نرخ بیکاری پاییز در بین جوانان 15تا 24سال کشور 25.7درصد بوده است که نشان‌دهنده وضعیت بحرانی‌تر در میان جوانان زیر 24سال است. نرخ بیکاری جوانان 24تا 29سال16.1درصد برآورد می‌شود.

• نقطه بحران

رئیس مرکز آمار ایران در اظهارنظری اعلام کرده است که نرخ بیکاری به نقطه بحران رسیده است. به گفته عادل آذر، استانداردها اینگونه می‌گویند که هرگاه نرخ بیکاری جوانان، حداقل دوبرابر نرخ بیکاری کلی بود، به نقطه بحران رسیده‌اید که در حال حاضر ما در چنین وضعیتی قرار داریم. او در گفت‌وگویی با ایلنا گفته است:‌ زمانی نرخ بیکاری جوانان تا 2.5 برابر میانگین نرخ بیکاری که شامل افراد 15تا 64سال می‌شود، پیش رفت اما اکنون در دوبرابر نرخ بیکاری کلی قرار داریم.

رئیس مرکز آمار ایران معتقد است:‌ این ارقامی که اعلام شد، نرخ بیکاری فعلی است و ما هیچ‌گونه پیش‌بینی‌ای درخصوص آینده نداریم، اما این مسئله حائز اهمیت است که قشر دانشگاهی ما در آستانه فارغ‌التحصیلی‌اند و نیازمند کار هستند و نکته مهم‌تر از آن کیفیت کار است. وی افزود:‌ نرخ بیکاری هرچقدر که از زیر دیپلم به دیپلم و از دیپلم به کارشناسی و مقاطع بالاتر می‌آید، بیشتر می‌شود، درحالی‌که در گذشته بیشتر قشر بیکار ما در گروه تحصیلی زیر دیپلم قرار داشت. ایجاد شغل برای یک فرد کم‌سواد به‌مراتب آسان‌تر و کم‌هزینه‌تر از ایجاد شغل برای یک فرد تحصیلکرده است.

آذر تأکید کرد: نرخ بیکاری 10.5درصد پاییز سال 1393از نظر اهمیت و ضریب سرمایه‌گذاری برابری می‌کند با نرخ بیکاری 12درصد سال 1390و این مسئله قابل تحلیل است، چراکه ماهیت و کیفیت تغییر کرده است. سرمایه‌گذاری‌ای که برای تولید هر شغل به تناسب نرخ 10.5درصد می‌خواهیم، به‌مراتب سنگین‌تر، پرهزینه‌تر و با بسیج بیشتر نسبت به سال 90یا 89 است.

• بنگاه‌های اشتغال‌زا فعال شوند

یک کارشناس بازار کار معتقد است که توجه بیش از حد دولت به کنترل تورم موجب ایجاد انقباض مالی و عدم‌شکل‌گیری رونق در بخش‌های اقتصادی شده است. حمید حاج‌اسماعیلی به همشهری گفت: در کوتاه‌مدت برای ایجاد تغییر در وضعیت اشتغال‌زایی باید روی بنگاه‌های کوچک و متوسط تمرکز کرد چراکه با ایجاد رونق در این بخش و بازیابی ظرفیت‌های محدود شده، می‌توان به سرعت و با هزینه‌ای کمتر زمینه ایجاد اشتغال را فراهم کرد.

وی ادامه داد: مشاهده وضعیت شهرک‌های صنعتی نشان می‌دهد که حدود 50درصد از بنگاه‌ها تعطیل شده‌اند. در این شرایط، باید تسهیلات بانکی برای به‌کار انداختن این بخش از اقتصاد به‌کار بسته شود اما تسهیلات بانکی به سمت بنگاه‌های بزرگ و شرکت‌های زیرمجموعه بانک‌ها سرازیر شده است و بنگاه‌های کوچک که می‌توانند نقش محرک را داشته باشند، هنوز عایدی چندانی از تسهیلات نداشته‌اند.

این فعال کارگری اعلام کرد: درست است که رشد اقتصادی مثبت شده اما این رشد در بنگاه‌های بزرگ وابسته به دولت اتفاق افتاده است. این بخش‌ها نیز طی سال‌های گذشته با وجود کاهش ظرفیت تولید اجازه تعدیل نیرو و اخراج کارکنان را نداشته‌اند اما در بنگاه‌های کوچک و متوسط با کاهش ظرفیت تولید یا تعطیلی بنگاه، کارگران بیکار شده‌اند. برای بهبود وضعیت اشتغال باید به فکر راه‌اندازی مجدد این بنگاه‌ها بود.

• بیکاری زنان

نرخ بیکاری برای مردان در فصل پاییز8.7درصد و برای زنان 20.3درصد برآورد شده است. در این فصل نرخ بیکاری مناطق شهری 11.7درصد و مناطق روستایی 7.4درصد بوده است. براساس اعلام مرکز آمار ایران، در فصل سوم سال نرخ مشارکت اقتصادی مردان 62.9و زنان 11.8درصد است.

براساس این گزارش همچنین نرخ مشارکت اقتصادی در مناطق شهری 36.9و روستایی 38.6درصد بوده است. نرخ بیکاری جوانان15تا 24ساله 25.7درصد است که به تفکیک برای مردان و زنان به‌ترتیب 21.9و 42.8درصد گزارش شده‌است.

• تبعات بیکاری جوانان

حسین راغفر، کارشناس اقتصادی: نرخ بالای بیکاری به‌ویژه در میان جوانان پیامدهای اقتصادی و اجتماعی زیادی را به‌دنبال دارد. در حال حاضر نرخ بیکاری جوانان حدود دوبرابر نرخ میانگین بیکاری است. نرخ بیکاری 10.5درصدی نیز رقم بالایی محسوب می‌شود. این میزان بیکاری در جامعه و همچنین در میان جوانان آسیب‌های اجتماعی را بر جای می‌گذارد. آسیب‌های جدی به روحیه جوانان به اشکال مختلف خود را نشان می‌دهد. در برخی کشورها این موضوع با افزایش ناآرامی‌های اجتماعی نمایان شده است. این موضوع همچنین در قالب افسردگی و آسیب روانی منعکس می‌شود.

در بسیاری از موارد به‌دلیل سرخوردگی عمیق در میان جوانان به افیون و اعتیاد پناه برده می‌شود که عوارض عمیقی برای فرد و جامعه به همراه دارد. از سوی دیگر بیکاری برای گروهی از جوانان که در سن ازدواج قرار دارند و قادر به این کار نیستند، مشکلات رشد جمعیت را در پی خواهد داشت. گروهی دیگر از جوانان که ازدواج کرده‌اند و با فقدان کار مواجه شده‌اند، ممکن است به از هم گسیختگی زندگی دچار شوند که این موضوع در افزایش نرخ طلاق در جامعه خود را نشان می‌دهد. شکل‌گیری احساس نابرابری و تبعیض در میان اقشار جامعه حتی مشکلات جدی‌تری را در سطح جامعه ایجاد خواهد کرد، به‌همین دلیل باید به اشتغال جوانان توجه جدی‌تری شود. برای این کار باید به ظرفیت‌های مردمی بیشتر توجه شود. تصحیح فضای کسب و کار کشور باید در دستور کار قرار گیرد تا سرمایه‌ها و منابع بانکی به سمت بخش‌های مولد هدایت و فضا برای اشتغال جوانان فراهم شود.