هیلاری کلینتون که درحال طناب زدن برای دور آینده ریاست جمهوری آمریکاست، همانند چاک هیگل وزیر دفاع آمریکا گفت، جنگ با داعش طولانی خواهد بود. برخی دیگراز مقامات آمریکایی نیز همین عبارات را البته با ذکر زمان هایی بین یک تا 30 سال تکرار کردند و باراک اوباما روز چهارشنبه گذشته به همین موضوع اشاره کرد.



اینگونه بیان مسایل حاوی چه پیام ها و نشانه هایی می تواند باشد؟



1- یکی اینکه، شاید بیان اینگونه مسایل ناشی از آن باشد که آمریکا سرنخ کنترل متحدان منطقه ای اش را از دست داده و دیگر کسی برای این ابرغول جهانی تره خرد نمی کند، بطوری که نه رژیم صهیونیستی به توصیه های پدرخوانده توجه دارد و نه عربستان و ترکیه به ارباب گوش می کنند. این بازیگران کوچک عرصه روابط بین الملل ، حالا کارشان بالا گرفته، بطوری که اگر یک مقام آمریکایی حقایقی را درباره نقش برخی کشورهای منطقه فاش می کند، مجبورش می کنند رسما عذرخواهی کند. یا ترکیه در بحث ائتلاف بین المللی آمریکایی ساز، تاکنون خارج از ریل حرکت کرده و در ماجرای بحران انسانی اخیر در کوبانی سوریه، به آمریکا توجهی نکرده است.



این کشورها که حامیان اصلی تروریسم هستند، عملا نمی توانند در تصمیم آمریکا برای سرکوب داعش همراه مطمئنی باشند. آنها هنوز هم در حال حمایت از داعش و سایر گروهها هستند.



آیا این نشانه پایان ابرقدرتی آمریکا و واقعیتی نیست که زنگ آن به صدا در آمده است. اگر هم این برداشت با واقعیت انطباق کامل نداشته باشد، اما جنبه های مهمی از آن را با خود حمل می کند، به عنوان مثال 'ضعف آمریکا در مدیریت بحران' و 'عدم پیروی یاران کوچک'! و مهمتر از همه اینکه این قدرت جهانی از جنگ با یک گروه تروریستی منطقه ای عاجز مانده است.



2- دوم اینکه، شاید آمریکایی ها سرگرم آماده کردن منطقه برای شرایط جدیدی بوده باشند و همزمان در حال سرگرم کردن دیگران هستند. اینکه بحران اخیر یک طراحی آمریکایی باشد، موضوعی است که خیلی از مردم درگیر داعش در عراق به آن اعتقاد داشته و می گویند، آمریکایی ها با تشکیل داعش در حال نابود کردن همه ساختارهای اجتماعی ، فرهنگی و نیز تاسیسات زیربنایی منطقه هستند و گویا قرار است یک بحران طولانی 30 ساله را به منطقه خاورمیانه تحمیل کنند. در حقیقت تخریب زیربناهای خاورمیانه تا سالها بازار کار و رونق شرکت های آمریکایی و غربی را به دنبال خواهد داشت که باید بیایند و این ویرانی ها را از نو بسازند.



با اینحال، اگر این برداشت هم درست باشد، آیا آمریکا با شرایطی که خود را در آن قرار داده، دیگر قادر به کنترل روند حوادث و تحولات بعدی خواهد بود و می تواند اهدافش را از این طریق به مقصد برساند؟



3- یک برداشت دیگر اینکه، آمریکایی ها در مقابل بحران اخیرگیج شده و تمرکز خود را از دست داده اند و از همین رو گمانه هایی منطبق بر تحلیل های سطحی ارائه می دهند. وقتی برای جنگ با داعش از یک تا 30 سال زمان مطرح می کنند، این یعنی سطح تحلیل واقعی در مجموعه های کارشناسی و نخبگان آمریکا وجود ندارد. تلورانس طبیعی حدود یک تا دو سال باید باشد و نهایت سه سال ، نه 29 سال !



4- گمانه های مربوط به طول زمان جنگ با داعش، می تواند نشانه شکست و ناکارآمدی سیاست های آمریکا در منطقه خاورمیانه نیز باشد و نیز نوعی توجیه اشتباهات و آماده کردن افکار عمومی داخل آمریکا و جهان!



5- بالا بردن طول زمان جنگ با داعش و بزرگنمایی این گروه تروریستی می تواند دلیل دیگری هم داشته باشد؛ مصرف داخلی برای توجیه حضور نظامی در منطقه و به تبع آن دریافت مجوزها و بودجه این عملیات نظامی تا بتواند در داخل سیاست های نظامی گرای خود را توجیه کند و مصرف بین المللی اش هم این خواهد بود که از هم اکنون در حال القای این موضوع است که آمریکا برای ایجاد امنیت در منطقه باید برای یک دوره طولانی لنگر بیاندازد.



علت این رفتارهای عجیب مقامات آمریکایی هرچه باشد، موضوع درخور این است که ائتلاف بین المللی به رهبری امریکا در طول بیش از یک ماه بمباران داعش نتیجه ای بدست نیاورده است. این حملات نه تنها به تضعیف داعش منجر نشده، بلکه این گروه تهاجمی تر هم شده است، بطوری که از هنگام آغاز عملیات هوایی آمریکا و متحدان منطقه ای اش، داعش در سوریه و استان الانبار عراق تهاجمی تر شده است، آیا این موضوع ارتباطی با اظهارات نامعتادل مقامات آمریکایی دارد؟



در پاسخ چرایی این موضوع می توان گفت، یا آمریکا و 40 کشور توانایی مقابله با داعش را ندارند، یا اینکه آنان اهداف دیگری را از شروع این حملات پی می گیرند.



اما در نهایت برداشت دیگری هم وجود دارد؛ اینکه آمریکایی ها ، فارغ از بحث موفقیت و شکست در ائتلاف خوب می دانند برای پیشبرد منافع خود و متحدانشان در منطقه، چه ویروسی تولید کرده اند و در عین حال نمی توان این موضوع را نادیده گرفت که رفتار و عملکرد آمریکا در بحران اخیر، بیشتر نشانه هایی از سردرگمی و ناتوانی و عدم تعادل را به نمایش می گذارد.



گزارش از محمد علی حیدری هایی



خاورم*2*1770*1586