من تلاش می‌کنم هر شب درباره یکی از حقوق تصریح‌شده در منشور حقوق شهروندی بنویسم. نوشته‌ها و گفته‌های ما درباره حقوق شهروندی در عصری که همگان از طریق رسانه هایی مانند خبرگزاری خبرآنلاین و شبکه‌های اجتماعی می‌توانند وارد گفت‌وگوی فراگیر شوند، مؤثر خواهد بود. اگر مایل بودید، شما هم این نوشته‌ها را با دیگران به اشتراک بگذارید.



ماده 3- حق زنان است که از برنامه‌ها و تسهیلات بهداشتی و درمانی مناسب و آموزش و مشاوره‌های مناسب برای تأمین سلامت جسمی و روانی در زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی در مراحل مختلف زندگی به‌خصوص دوران بارداری، زایمان، پس از زایمان و در شرایط بیماری، فقر یا معلولیت، برخوردار باشند.

بحث

بیان حقوق زنان و تأکید کردن بر آن در جامعه‌ای نظیر ایران که به اشکال مختلف گرفتار تبعیض علیه زنان است، اتفاق مثبتی است.

شواهد در ایران و جهان نشان می‌دهند زنان به جهات مختلف از جمله اشتغال، درآمد، سطح سلامت جسمانی و سایر شاخص‌های رفاهی در وضعیتی نامناسب‌تر نسبت به مردان جامعه خود به سر می‌برند. بسیاری از جوامع حتی رویه‌های تبعیض مثبت نسبت به زنان در پیش گرفته‌اند تا زنان ارتقا یابند و در وضعیت‌های مناسب‌تری قرار گیرند.



زن بودن به خودی خود در جامعه‌ای در حال توسعه و مردسالار، سبب نابرابری و مشکلاتی برای زنان می‌شود. شرایطی نظیر بیماری، فقر و معلولیت نیز شرایط نامناسب را تشدید می‌کنند. جامعه‌ای نظیر ایران حتی برای مردان معلول نیز به اندازه کافی شغل فراهم نمی‌کند و حمایت اجتماعی از معلولان مرد نیز ناکافی است. روند فزاینده فقر و بیماری بر اثر محقق نشدن حقوق تصریح‌شده در ماده 2 منشور حقوق شهروند، معلولیت‌های بیشتری در جامعه پدید می‌آورد و بدیهی است که زنان فقیر، بیمار یا معلول بیشتر در معرض رنج‌های ناشی از این وضعیت قرار دارند.



دوران بارداری یکی از حساس‌ترین دوره‌های عمر زنان است که فشارهای جسمی و روحی سنگینی بر ایشان وارد می‌شود. این فشارها بالاخص برای آن دسته زنان که در سنین پایین و نامناسب باردار می‌شوند بسیار بیشتر و خطرناک است. جامعه ایرانی هنوز در نظام حمایت‌ از خانواده، و نظام بهداشت و درمان خود رویه‌های مشاوره و حمایت اجتماعی مناسب از زنان باردار را به‌وجود نیاورده است. مرگ و میر مادران و نوزادان به هنگام زایمان در سه دهه گذشته بسیار کاهش یافته اما به استانداردهای کشورهای توسعه‌نیافته نرسیده است.



جامعه ایران به‌طور کلی در زمینه استانداردهای مراقبت‌های روانی با مشکلات جدی روبه‌روست. این مسأله درخصوص حمایت روانی از زنان مادر، بیمار، معلول و فقیر وضع ناخوشایندتری دارد. طرح بحث مراقبت روانی از زنان نیز به دلیل مجموعه‌ای از تابوها یا تصورات غلط اجتماعی، با مشکلاتی روبه‌روست.



تأکید ماده 3 منشور حقوق شهروندی بر حقوق جسمی، روانی و اجتماعی زنان، ضروری و گامی به سوی جامعه‌ای با عدالت جنسیتی فراگیرتر است.

*جامعه‌شناس، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و معاون پژوهشی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری