به گزارش خبرنگار دولت باشگاه خبرنگاران، حکومت ایران، جمهوری اسلامی است که ملت بر اساس اعتقادی دیرینه‌ به حکومت حق، عدالت و قرآن، در پی انقلاب اسلامی پیروزمند خود به رهبری امام خمینی(ره)، در همه‌پرسی دهم و یازدهم فروردین‌ماه 1358 هجری‌شمسی با اکثریت 98.2 درصد(کلیه کسانی که حق رای داشتند) به آن رای مثبت دادند. 

 

بر این اساس در جمهوری اسلامی ایران امور کشور باید به اتکاء آراء‌عمومی اداره می‌شود که این مهم نیز از مسیر انتخابات محقق می‌شود.

  

در این گزارش به مروری بر انتخابات ریاست‌جمهوری در جمهوری اسلامی ایران و مراسم تحلیف رؤسای جمهور منتخب می‌پردازیم. 

 

امضای حکم رئیس دولت سابقه‌ای به اندازه تاریخ جمهوری اسلامی دارد، تاریخی که پر از فراز نشیب برای مردم و نظام جمهوری اسلامی است. 

 

22 دی‌ ماه 1357، تنها چهار روز قبل از خروج محمد‌رضا شاه پهلوی، امام خمینی(ره) در حکمی، اعضای شورای انقلاب، (شورای انقلاب اسلامی، نهادی بود که امام(ره) برای مدیریت انقلاب در داخل ایران در دی‌ماه ۱۳۵۷ تشکیل دادند و تا پیش از تأسیس مجلس، نهاد قانون‌گذار در ایران به شمار می‌آمد) را تعیین کردند.  مدتی بعد و با شدت گرفتن اعتراضات مردمی در شرایطی که هنوز شاپور بختیار، نخست وزیر بود، شورای انقلاب مهدی بازرگان را به عنوان رئیس پیشنهادی دولت به امام خمینی(ره) معرفی کرد و این‌گونه بود که شانزده بهمن همان سال، امام خمینی(ره) حکم  نخست‌وزیر دولت موقت را برای مهدی بازرگان صادر کرد. 

امضا و معرفی بازرگان در مراسمی در مدرسه رفاه و شش روز قبل از پیروزی انقلاب اسلامی صورت گرفت، اما عمر دولت موقت زمان زیادی طول نکشید و بازرگان و دولتش در 14 آبان 1358  به بهانه تسخیر لانه جاسوسی آمریکا توسط دانشجویان پیرو خط امام(ره) استعفا داد و با استعفای دولت موقت، مدیریت نظام به شورای انقلاب محول شد.

در چنین شرایطی، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، در 25 آذر سال 1358 خبر از برگزاری اولین انتخابات ریاست جمهوری در چهارم بهمن همان سال را داد، انتخاباتی که در غیاب مجلس شورای اسلامی برگزار شد.  

نخستین دوره انتخابات ریاست جمهوری در ایران در تاریخ 5 بهمن 1358 و تنها یک سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی برگزار شد و ابوالحسن بنی‌صدر توانست از مجموع 20 میلیون رای 68 درصد آراء را کسب کرده و در این انتخابات پیروز شود.

ابوالحسن بنی‌صدر، احمد مدنی، داریوش فروهر، صادق قطب‌زاده، حسن ابراهیم حبیبی، کاظم سامی،حسن آیت، صادق طباطبایی، صادق خلخالی، محمد مکری، صفرعلی خلیلی، از جمله نامزدهای اولین دوره انتخابات ریاست جمهوری در ایران بودند که در بین آنها نیز احمد مدنی، صادق قطب‌زاده و حسن ابراهیم حبیبی از رقبای اصلی بنی‌صدر در اولین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری  به شمار می‌آمدند.

براساس قانون اساسی تازه تصویب شده، ابتدا امام خمینی(ره) به عنوان رهبر انقلاب، حکم وی را امضا کرد، امری که بعدها "تنفیذ حکم رئیس جمهوری” لقب گرفت.

تنفیذ یا همان امضا گذاردن بر فرمان، پیش از سوگند ریاست جمهوری در مجلس است و پس از آن باید رئیس‌جمهور منتخب با حضور رئیس دیوان عالی کشور و اعضای شورای نگهبان قانون اساسی در مجلس شورای اسلامی سوگند یاد ‌کرده و سوگندنامه را امضاء ‏نماید. این مراسم نیز تحلیف رئیس‌جمهوری که همان سوگند است، نام گرفت که اولین بار برای ابوالحسن بنی‌صدر اجرا شد.

مراسم تنفیذ حکم بنی‌صدر در تاریخ 15 بهمن 1358 و در شرایطی برگزار شد که حضرت امام خمینی(ره) در آن روزها در بیمارستان قلب تهران بستری بودند و برای اینکه روال اداره‌ امور نظام نوپای اسلامی از حرکت نایستد، در همان بیمارستان مراسم تنفیذ بنی‌صدر را انجام دادند.

حضرت امام خمینی(ره) در مراسم تنفیذ حکم ابولحسن بنی‌صدر که با حضور مقامات کشوری، اعضای شورای انقلاب و خبرنگاران برگزار شد، فرمودند: "بر حسب آنکه مشروعیت آن(رأی ملت) باید به نصب فقیه جامع‌الشرایط باشد، اینجانب به موجب این حکم، رأی ملت را تنفیذ و ایشان را به این سمت منصوب نمودم؛ لکن تنفیذ و نصب این‌جانب و رأی ملت مسلمان ایران محدود است به عدم تخلف ایشان از احکام مقدسه اسلام و تبعیت از قانون اساسی اسلامی ایران."

بعد از قرائت حکم تنفیذ بنی‌صدر، حضرت امام(ره) در سخنانی بر فانی بودن مقامات دنیوی تأکید کرده و فرمودند: «هر مقامی که برای بشر حاصل می‌‏شود، چه مقام‌های معنوی و چه مقام‌های مادی روزی گرفته خواهد شد و آن روز هم نامعلوم است.»

ایشان هچنین افزودند: «توجه داشته باشند همه‌ کسانی که برای بشر خدمت می‌‏کنند، کسانی که دارای مقامی هستند، دارای پستی هستند، مقام آن‌ها را مغرور نکند، مقام رفتنی است و انسان در حضور خدای تبارک و تعالی ماندنی است.»

مراسم تحلیف سید ابوالحسن بنی‌صدر نیز 31 تیرماه 1359 برگزار شد که در این مراسم رئیس‌جمهور منتخب تنها به ادای سوگند اکتفا کرد. 

اما بنی‌صدر بعد از روی کار آمدن، رویه‌ای دیگر را در پیش گرفت، خیانت‌های او در جبهه‌های جنگ و همکاری و پیوند او با منافقین علیه نیروهای انقلاب باعث شد تا مجلس شورای اسلامی، با رأی 177 نفر از نمایندگان در مقابل یک رأی مخالف سرانجام، او را فاقد کفایت سیاسی اعلام کند.

بدین ترتیب بنی‌صدر که ۵ بهمن ۱۳۵۸ به عنوان اولین رئیس‌جمهور ایران انتخاب شده بود، ۲۰ خرداد ۱۳۶۰ با حکم امام خمینی(ره) از فرماندهی کل قوا برکنار شد و در اول تیر ۱۳۶۰نیز به دنبال تصویب طرح عدم کفایت سیاسی در مجلس شورای اسلامی و به حکم امام خمینی (ره) از ریاست جمهوری عزل شد و هفتم مرداد ۱۳۶۰ از ایران گریخت‌.(شایان ذکر است هفتم خردادماه 1359 اولین دوره مجلس شورای اسلامی افتتاح شد)

بنی‌صدر نیز خیلی زود از مسند ریاست‌جمهوری برکنار شد و با عزم توام مجلس و مردم مقدمات برای تشکیل انتخابات مجدد محیا شد، این بار در انتخاباتی که دوم مرداد 1360 برگزار شد، پس از یک مشارکت 14 میلیون نفری، محمد‌علی رجایی توانست با کسب 90 درصد آراء، رقبای اصلی خود سیداکبر پرورش، عباس شیبانی و حبیب‌ا...عسگراولادی مسلمان را پشت‌سر گذارد.

روز یازدهم مردادماه، همزمان با عیدسعید فطر، امام خمینی(ره ) در حسینیه جماران حکم ریاست جمهوری رجایی را تنفیذ کرد و مراسم تحلیف یا سوگند رجایی روز بعد  در12 مرداد1360  برگزار شد و رئیس‌جمهور منتخب در این مراسم تنها به ادای سوگند اکتفا کرد.

دولت محمد‌علی رجایی تنها 28 روز عمر کرد و پس از انفجار دفتر نخست‌وزیری و شهادت او و یارانش در 8 شهریورهمان سال به پایان رسید و بار دیگر وزارت کشور این‌بار به سرپرسی آیت‌الله مهدوی‌کنی،  مسول برگزاری انتخابات ریاست جمهوری شد.

انتهای پیام/