به گزارش خبرنگار ایران، مسوولان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کردستان می گویند حدود هفت میلیارد ریال برای تکمیل پرونده جهانی کردن غار کرفتو نیاز است.



پیشینه غار کرفتو به دوران تاریخ پس از اسلام بر می گردد و اینک مسوولان میراث فرهنگی استان کردستان می خواهند این اثر را که در 20 بهمن سال 1381 به شماره ثبت 330 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده، در فهرست آثار جهانی نیز به ثبت برسانند و کرفتو را جهانی کنند.



معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کردستان می گوید: از مجموع هزار و 700 آثار تاریخی در استان کردستان هم اکنون حدود 800 اثر تاریخی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و استان اثر تاریخی یا جاذبه طبیعی ثبت شده جهانی ندارد.



غار تاریخی و زیبای کرفتو در کردستان را می توان آیینه ای تمام نما از زندگی با درایت گذشتگان در شرایط سخت دانست، در بازدید از غار تاریخی کرفتو، چگونگی زیستن بشر در هزاران سال پیش در ذهن انسان مجسم می شود.



به درستی معلوم نیست انسان ها از چه زمانی غار را به عنوان سر پناه طبیعی برای خود انتخاب کردند اما بدون شک آنها توانستند هوشمندانه شرایط بهتر زیستن را متناسب با امکانات و شرایط محیطی فراهم کنند.



اگر چه در ادوار بسیار دورتر از دوران غارنشینی هم اقوامی بودند که به دلایل مختلف، تداوم زیستن در غار را انتخاب کردند، اما هیچگاه نوآوری و خلاقیت را از روند زندگی حذف نکردند و در غارها نیز به فرآیند زیستن تنوع می بخشیدند.



غار کرفتو در استان کردستان آیینه ای از تدبیر و هنر نیاکانمان برای زیستن در شرایط سخت و نماد عینی تطبیق نیاز انسان با بضاعت طبیعت است.



اماکن طبیعی و ابنیه های باستانی همواره در جدول برنامه ریزی اهداف سفر گردشگران بویژه در تعطیلات نوروز جایگاهی خاص دارد و غار کرفتو به سبب ترکیب زیبایی های طبیعت و آثار فوق العاده عمرانی بشر در گذشته های خیلی دور مقصدی در جدول برنامه ها است.



کردستان به دلیل قدمت و پیشینه بلند تاریخی، یکی از استان های کهن کشور پهناور ایران محسوب می شود که وجود آثار باستانی و سکونتگاه های طبیعی در دل صخره های سنگی شاهدی بر این مدعا است.



کرفتو اثر طبیعی و باستانی در صخره ای مرتفع در دل کوه است که در حدود ‌67 کیلومتری شمال غرب شهر دیواندره و با احتساب همین مسافت تقریبی در شرق شهر باستانی سقز واقع است.



موقعیت غار و صخره های مرتفع پیرامون آن از جنوب در میان روستای مسعود آباد دیواندره، از غرب به روستای میر سعید سقز، از شمال به روستاهای علی آباد و نخود دره تکاب و شرق و جنوب شرقی نیز محاط به روستای یوزباش کندی است.



دسترسی به غار کرفتو از سه طریق مسیر شهر دیواندره و سه راهی تکاب گور بابا علی، سقز مسیر روستای صاحب به میرسعید و از طریق تکاب جاده روستای علی آباد امکانپذیر است.



معاون میراث فرهنگی استان کردستان در مورد روند تشکیل پرونده برای ثبت این غار در فهرست آثار جهانی گفت: تعیین عرصه و حریم قانونی این محوطه در دو بخش تاریخی و طبیعی، تهیه نقشه غار کرفتو و ایجاد کمپینگ های گردشگری خارج از حریم محوطه کرفتو از اقدامات مورد نیاز برای تکمیل پرونده طبیعی غار کرفتو جهت ارائه به سازمان یونسکو است.



علیرضا آذرشب افزود: سازمان میراث فرهنگی استان به عنوان متولی امر ملزم به پیگیری در تامین اعتبار لازم و تکمیل گزارش نهایی پرونده غار کرفتو و ارسال به سازمان یونسکو شده و امیدواریم با ثبت جهانی این اثر در آینده ای نزدیک شاهد شکوفایی صنعت توریسم و جذب حداکثری گردشگران داخلی و خارجی در منطقه کرفتو باشیم.



وی اظهار کرد: در صورت تأمین اعتبار و تکمیل پرونده، غار کرفتو در بخش معماری دست کند، در فهرست میراث طبیعی یونسکو ثبت می شود.



آذرشب گفت: پرونده معماری دست کند غار کرفتو در استان کردستان که قرار است به پرونده معماری های دست کند زنجیره ای در ایران الحاق شود، در شورای فنی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور تایید شده است.



به گفته وی برای تکمیل این پرونده با هدف ارایه به یونسکو، به انجام یکسری مطالعات زمین شناسی نیاز داریم که در صورت تامین شدن اعتبار، این مطالعات و بررسی ها انجام می شود.



وی با اشاره به اینکه ثبت جهانی یک اثر روند خاص خود را باید طی کند، گفت: سهم کشورمان برای ثبت هر اثر جهانی در طول سال یک مورد است و قبل از ارایه اثر برای ثبت جهانی باید پرونده اش به صورت کامل تکمیل شود.



وی هزینه تکمیل پرونده غار کرفتو را هفت میلیارد ریال ذکر کرد و افزود: یک اثر ثبت شده ملی باید دارای برنامه مدیریتی باشد به این معنا که در مجموعه این اثر باید هفت کارشناس مرتبط با حوزه میراث فرهنگی مشغول به فعالیت شوند تا اثر ثبت جهانی گردد.



وی تعیین حریم را یکی از کارهای اولیه در راستای تکمیل پرونده غار کرفتو دانست و گفت: این بخش به تنهایی نیاز به یک میلیارد ریال اعتبار دارد و بعد از آن باید نمونه آزمایش های طبیعی و تاریخی از این اثر نیز موجود باشد.



آذر شب تخریب ساختمان های اطراف غار و جابجایی دکل مخابراتی را از دیگر مراحل مورد نیاز برای تکمیل پرونده ثبت جهانی غار کرفتو دانست و افزود: تمام این اقدامات نیاز به تامین اعتبار دارد.



وی با اشاره به اینکه اعتبارات سالانه برای تکمیل پرونده کرفتو ناچیز است، گفت: سال گذشته نزدیک به 400 میلیون ریال به این موضوع اختصاص یافت که رقم ناچیزی است.



وی با اشاره به اینکه سازمان میراث فرهنگی کشور نگاه مثبتی به ثبت جهانی کرفتو دارد، گفت: در حال رایزنی با سازمان مرکزی جهت استخدام یک نیروی کارشناس میراث فرهنگی برای مدیریت غار هستیم که یکی از نیازهای اصلی این غار در جهت ثبت جهانی است.



معاون میراث فرهنگی کردستان، اختصاص اعتبار از سوی یونسکو به آثار جهانی، ارتقای رتبه اداره کل میراث فرهنگی کردستان به درجه یک، استخدام کارشناسان برای فعالیت در محدوده اثر و رونق صنعت گردشگری را از جمله مزایای ثبت جهانی غار کرفتو دانست.



فهرست جهانی یونسکو در حقیقت یکی از ابزارهایی است که در معاهده 'میراث جهانی یونسکو' به سال 1972 پیش بینی شده است؛ به این ترتیب که بعد از بررسی خرابی های ناشی از جنگ جهانی دوم معاهده ای برای حفاظت از آثار فرهنگی و طبیعی در جهان شکل گرفت تا به این ترتیب آثاری که منحصر به فرد بوده و دارای مولفه های جهان شمول هستند مورد محافظت قرار گرفته و به جهانیان معرفی شوند.



در این معاهده فرهنگی که به امضای 189 کشور عضو یونسکو رسیده، ارزش گذاری به گونه ای است که برای شناسایی یک میراث جهانی 10 معیار تعریف شده و البته دارا بودن یک معیار هم برای اثبات شایستگی ثبت آن کفایت می کند، به عنوان مثال آن اثر باید نشان دهنده نبوغ و خلاقیت انسانی باشد، یا اینکه شاهدی باشد بر تبادل ارزش های انسانی در طول یک دوره تاریخی یا گواهی باشد از پیشرفت در زمینه معماری، فناوری، طراحی شهری و سایر موارد.



همچنین پدیده های زیبا و نادر طبیعی نیز می توانند مشمول چنین معیارهایی شوند.



ثبت یک اثر در فهرست جهانی مزایایی را نیز برای آن اثر به دنبال خواهد داشت، برابر مفاد کنوانسیون 1972، حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی بیش از همه وظیفه کشوری است که یک اثر جهانی را در خود جای داده است، لیکن این وظیفه از سوی جامعه بین المللی نیز مورد تأیید و حمایت قرار می گیرد.



بر این اساس در ماده 7 کنوانسیون گفته شده که مقصود از حمایت بین المللی میراث فرهنگی و طبیعی جهان، ایجاد یک نظام همکاری و مساعدت بین المللی به منظور تایید دولت های متعهد کنوانسیون در کوشش هایی است که به خاطر حفاظت و تشخیص میراث فرهنگی خود مبذول می دارند.



بخشی از حمایت هایی که از آثار جهانی صورت می پذیرد، به شکل مالی و از طریق صندوق میراث جهانی به عمل می آید، منابع این صندوق از طریق سهمیه بندی اجباری یا داوطلبانه اعضای کنوانسیون و وجوه پرداختی، هدایای دولت ها، مجامع بین المللی، دستگاه های عمومی یا خصوصی و اشخاص تأمین می شود.



سایر حمایت ها نیز شامل کمک های فنی و مطالعاتی، در اختیار گذاردن کارشناسان و نیروی انسانی لازم، تربیت کارشناسان در همه سطوح و تهیه تجهیزات فنی است.



بر اساس یافته های زمین شناسی کرفتو در دوران مزوزوییک زیر آب بوده و در اواخر این دوره ارتفاعات آن از آب خارج شده است.



غار کرفتو از غارهای آهکی است که در ادوار مختلف جهت استفاده و سکونت انسان تغییر حالت داده و با معماری صخره ای در چهار طبقه، در دل کوه حفر شده است.



مستشرقین و محققین بسیاری از جمله دمرگان، راولینسون، کرپورتر، خانیکف و فون گال از غار کرفتو بازدید و نقشه هایی از آن تهیه و ارایه نموده اند.



ˈکرپورتر ˈ نقشه غار را تهیه کرد، ˈ استین ˈ آن را تکمیل و ˈ فون گال ˈ هم آن را تصحیح کرد.



در مقالات منتشر شده توسط مستشرقین، به دلیل وجود کتیبه ای یونانی بر سر در یکی از اتاق های طبقه سوم که در آن از الهه هراکلس نامبرده شده به معبد هراکلس معروف شده است.



ترجمه این کتیبه یونانی چنین است: ˈ در آنجا هراکلس سکونت دارد باشد که پلیدی در آن راه نیابد ˈ.



البته تمام مورخین اذعان دارند که بدون شک این آثار یونانی تازه تر از قدمت سکونت اقوام ایرانی در این غار است و کتیبه به جا مانده از دوران حمله امپراطوران رومی به سرزمین ایران است.



طول غار کرفتو حدود ‌ 750متر است و راه های فرعی متعددی از آن منشعب می شود در طول سکونت انسان در این غار، تغییرات و دگرگونی های عمده و دخل و تصرفات بسیار در آن به وجود آمده و حجاران هنرمند، به زیبایی، فضاهایی را در مدخل های غار تراشیده و اتاق ها، راهرو و دالان های متعددی را به وجود آورده اند.



این غار در میان غارهای دست کن ایران، از معماری کاملی برخوردار است، ورودی غار از دامنه کوه حدود ‌ 25متر فاصله دارد در گذشته راهی نسبتا سخت و دشوار در کمر کوه، بازدیدکنندگان را هدایت می کرد، ولی امروز با عبور از پلکانی فلزی می توان به دهانه ورودی غار رسید.



در معماری صخره ای این غار چهار طبقه شناسایی شده است، این امر از اهمیت ویژه ای در معماری صخره ای برخوردار است.



در معماری غار، علاوه بر ایجاد اتاق ها و راهروهای عبوری، سعی شده تا اتاق ها با هم مرتبط باشند و نورگیرها و پنجره هایی به سمت بیرون و مناظر طبیعی ارتفاعات مجاور غار تعبیه شده است.



بر دیوارهای غار در بعضی از اتاق ها نقوشی به صورت تجریدی از حیوان، گیاه و انسان حجاری شده که بیشتر جنبه آیینی دارد.



همچنین نمونه سفال ها و اشیای به دست آمده در غار، ادامه سکونت انسان را در طول دوران تاریخی اشکانی و ساسانی و دوران اسلامی یعنی قرون ششم تا هشتم هجری قمری مسجل می سازد.



امیدواریم با تامین اعتبارات مورد نیاز برای تهیه پرونده غار کرفتو، در سال جاری شاهد به ثبت رسیدن این اثر تاریخی باشیم و زمینه برای ثبت دیگر آثار تاریخی این استان در فهرست آثار جهانی فراهم شود.ک/4



7346/533



گزارش از فرزاد نویدی