در این نوشتار سعی شده است با نگرش متفاوت به علل توسعه‌نیافتگی صنعت جهانگردی و مهمان‌نوازی در ایران پرداخته شود و چرایی ضعف صنعت گردشگری ایران مورد ارزیابی قرار بگیرد.

در علل توسعه‌نیافتگی صنعت جهانگردی و به‌زعم برخی گردشگری، عوامل گوناگونی تأثیرگذارند که در ابتدا باید به 2 گروه اصلی عوامل داخلی (در سطح کشور یا به‌عبارتی ملی) و عوامل بیرونی (بیرون از مرزهای سیاسی ایران) اشاره کنیم.

از عواملی که در توسعه‌نیافتگی گردشگری ایران باید مورد توجه قرار گیرد، موقعیت جغرافیایی ایران با تأکید بر موقعیت نسبی است. منظور از موقعیت نسبی مکان و جایی است که یک پدیده یا مکان در مقایسه با سایر مکان‌ها استقراریافته است که در مورد ایران همسایگی با افغانستان و پاکستان در شرق، عراق و ترکیه در غرب، ترکمنستان و آذربایجان، ارمنستان و نخجوان در شمال، از طریق خشکی مصداق پیدا می‌کند و با پهنه‌های آبی خزر در شمال و خلیج‌فارس و دریای عمان در جنوب مرتبط است.

آنچه به‌عنوان یک عامل در کنار سایر عوامل در سرنوشت توسعه در ایران و توسعه صنعت جهانگردی به شکل خاص نقش داشته، موقعیت نسبی ایران است. به‌طور خلاصه باید به این نکته اشاره کرد که در درجه نخست تصویر ذهنی ایجاد‌شده از مقصد گردشگری علاوه بر فاکتورهای متعدد، به‌شدت از موقعیت جغرافیایی آن تأثیر می‌پذیرد و از سوی دیگر مهم‌ترین بازار جهانگردی یا گردشگری هر مقصد، همسایه‌های آن کشور هستند. ایران از نظر موقعیت نسبی برای این فعالیت مهم دارای ضعف اساسی است و برای رسیدن به توسعه مطلوب گردشگری موقعیت نسبی ضعیفی دارد.

اغلب نیز بدون توجه به این مهم به‌دنبال توسعه جهانگردی و بعضا مقایسه ایران با بسیاری از مقصدهای اصلی جهان هستند و کشورهای همسایه ایران علاوه بر اینکه شرایط و توان لازم برای تبدیل‌شدن به بازار مهم جهانگردی برای ایران را ندارند، به‌دلیل شرایط سیاسی، اقتصادی و امنیتی در ایجاد تصویر ذهنی از ایران در بازارهای جهانی نقشی منفی دارند.