پس از توافق هسته‌ای ایران و 1+5 اکنون به‌نظر می‌رسد باید منتظر تحولاتی جدید در منطقه بود و اوضاع زیر سایه توافقی که در وین به‌دست آمد به سرعت در حال تغییر است. پس از آنکه وزرای خارجه بحرین، کویت، عمان، قطر، امارات و عربستان نشست داخلی شورای همکاری خلیج‌فارس را برگزار کردند روز گذشته کری به دیدار آنها رفت تا استراتژی جدید منطقه‌ای آمریکا را با همپیمانانی که احیانا انتقاداتی از نتایج مذاکرات وین دارند، تشریح کند. همزمان اما سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه هم به‌عنوان وزنه دیگری در مذاکرات وین دیدارهای مختلفی ازجمله با امیر قطر و همتایان خود از قطر، کویت، عمان و عربستان داشت.

آمریکا و روسیه مدت‌هاست که بر سر اوکراین اختلاف‌های جدی دارند اما حالا شرایط طوری پیش می‌رود که درباره خاورمیانه در حال همکاری برای تغییر شرایط هستند. منابع نزدیک به مذاکرات روز گذشته در دوحه اعلام کرده‌اند که مسئله سوریه، شرایط یمن، اوضاع در لیبی، مقابله با گروه تروریستی داعش و همچنین نقش آینده ایران در مسائل منطقه‌ای از محورهای اصلی مذاکرات روز گذشته بوده است.

شبکه تلویزیونی الجزیره گزارش داده که کری در دیدار با وزرای خارجه کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس در تلاش است تا نگرانی آنها را درباره توافق هسته‌ای با ایران کاهش دهد. پس از دیدار کری با کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس اما مهم‌ترین مسئله دیدار سه‌جانبه او با سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه و عادل بن احمد الجبیر، وزیر خارجه عربستان بود. این دیدار سه‌جانبه به‌دنبال رایزنی کری و لاوروف با کشورهای دیگر عربی صورت گرفت و به همین‌خاطر اهمیت ویژه‌ای داشت. درحالی‌که ترکیه به بهانه مقابله با داعش در حال ادامه حملات هوایی خود به شمال سوریه است به‌نظر می‌رسد تصمیم‌گیری درباره آینده این کشور یکی از مهم‌ترین موارد به‌حساب می‌آید.

گفته می‌شود برخلاف گذشته مقام‌های عربستان در شرایط کنونی دیگر مانند گذشته بر تغییر رژیم در سوریه اصرار ندارند و با نا‌امیدی از این مسئله در تلاش برای حل و فصل مسئله از روش‌های دیگر هستند. برخلاف بازی رسانه‌ای ترکیه، روسیه همچنان از بشاراسد حمایت می‌کند و کرملین روز گذشته همزمان با حضور لاوروف در قطر به‌شدت از طرح ایجاد منطقه پرواز ممنوع آمریکا در سوریه انتقاد کرد. در بیانیه‌ کرملین آمده است که این طرح تلاش‌های دمشق برای مبارزه با تروریسم را تضعیف می‌کند.

• رویکرد جدید نسبت به سوریه

یکی از محورهای مهم نشست‌های روز گذشته در دوحه، مسئله سوریه بوده است. منابع دیپلماتیک روسیه به خبرگزاری اینترفکس گفته‌اند، مسکو تلاش دارد که باب مذاکره میان سوریه و کشورهای عربی را بار دیگر باز کند تا مسئله این کشور با مذاکرات منطقه‌ای و در طرحی جدید و هماهنگ‌ حل و فصل شود.

این در حالی است که در یک سفر بسیار حساس 3روز قبل «علی المملوک» رئیس دفتر امنیت ملی سوریه به عربستان سفر و با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان و دیگر مقام‌های ارشد این کشور دیدار و گفت‌وگو کرد. مملوک از مقام‌های ارشد سوریه به‌حساب می‌آید و مرد امنیتی بشار اسد، رئیس‌جمهور این کشور خوانده می‌شود. میانجیگر این سفر، روسیه بوده که نشان می‌دهد قرار است شرایط در منطقه تغییراتی جدی داشته باشد. مقام‌های سوریه این پیام را به ریاض داده‌اند که در شرایط کنونی دیگر به هیچ عنوان امکان عملی شدن رؤیای آنها برای تغییر رژیم در سوریه وجود ندارد.

همچنین به مقام‌های سوریه گفته شده که باید با کشورهای عربی به یک هماهنگی امنیتی دست پیدا کنند. پوتین طرحی را برای تشکیل ائتلاف منطقه‌ای مبارزه با تروریسم با مشارکت دولت سوریه و کشورهای منطقه ازجمله ایران و عربستان مطرح کرده است. میخائیل بوگدانوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه اعلام کرده که پادشاه عربستان قبل از پایان سال2015 به روسیه سفر می‌کند. قرار است عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان هم به‌زودی راهی مسکو شود. محور اصلی همه این سفرها طرحی جدید برای حل و فصل مسئله سوریه است که درباره آن میان ایران، سوریه و روسیه هم مذاکرات صورت می‌گیرد.

در این میان روز گذشته روزنامه وال‌استریت ژورنال گزارش داد که رئیس‌جمهور آمریکا به نیروی هوایی این کشور اجازه داده از مخالفان مسلح مورد حمایت واشنگتن، در برابر حملات احتمالی از سوی گروه‌های دیگر، داعش یا حتی ارتش سوریه، حمایت کند.

• دیدار لاوروف با مشعل و معاذ الخطیب

سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه روز گذشته در کنار دیدار خود با وزرای خارجه کشورهای عربی و آمریکا 2دیدار دیگر در دوحه داشت که نظر رسانه‌ها را جلب کرد. او با خالد مشعل، رئیس دفتر سیاسی حماس مذاکره کرد و همچنین گفت‌وگوهایی با احمد معاذ الخطیب، رهبر سابق ائتلاف مخالفان سوری داشت. دیدار لاوروف با مشعل به‌دنبال سفر اخیر رئیس دفتر سیاسی حماس به ریاض پس از مدت‌ها تنش میان عربستان و این جنبش صورت گرفته است.