حدود 9 ماه قبل حجت الاسلام حسن روحانی در صحن علنی مجلس و در زمانی که قصد دفاع از لایحه بودجه 94 را داشت اعلام کرد که با وجود این لایحه دولت به هیچ عنوان با کسری بودجه رو به رو نخواهد شد، اما پیش بینی غلط مشاوران اقتصادی آقای رئیس جمهور مانند محمد نهاوندیان، مسعود نیلی و محمدعلی نجفی در خصوص نفت 72 دلاری در بودجه 94  خلاف گفته های آقای رئیس جمهور را نشان داد.

در آن زمان بسیاری از کارشناسان اقتصادی نظرات مختلفی را در خصوص نفت 72 دلاری مطرح کردند، اما دولتمردان با دفاع تمام قد و اعتماد فراوان به مشاوران اقتصادی خود، قیمت نفت را در بودجه سال 94 تغییر ندادند.

حالا بعد از گذشت چندین ماه از اجرای قانون بودجه 94، شاهد این موضوع هستیم که پیش بینی اعضای دولت از قیمت نفت 72 دلاری در بودجه امسال غلط از آب در آمد و اکنون قیمت نفت به 40 دلار رسیده است. در حال حاضر این مسئله موجب شده که دولت در تکاپوی جبران کسری بودجه از بخش های عمرانی و درآمدهای مالیاتی و حذف یارانه ها باشد.

اصرار دولت مردان بر نفت 72 دلاری

در روزهای بررسی بودجه 94 در مجلس شورای اسلامی با وجود انتقادهای زیاد صاحب نظران اقتصادی نسبت به قیمت نفت 72 دلاری بودجه 94 ، مقامات دولتی به صورت تمام قد از این رقم دفاع کردند به طوری که محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت در پاسخ به منتقدان گفت که هیچ کس نمی‌تواند بگوید نفت 72 دلاری در سال آینده محقق نخواهد شد. وی همچنین در ادعایی عجیب تاکید کرد که بر اساس آنچه نهادهای پژوهشی پیش‌بینی کردند، قیمت نفت به طور متوسط در سال آینده حدود 82 دلار خواهد بود.

رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی دولت یازدهم در پاسخ به کسانی که منتقد نفت 72 دلاری بودند روی این نکته تاکید کرد که نیجریه بودجه نفتی خود را با نفت 73 دلار بسته است و کارشناسان اقتصادی دولت پیش بینی می کنند که قیمت نفت به‌طور متوسط در سال آینده 80 دلار خواهد بود و حتی بررسی های ما نشان می دهد عربستان سعودی هم بودجه خود را با 80 دلار بسته است.

دفاع ژنرال نفتی روحانی از قیمت نفت!

اما وزیر نفت کهنه کار دولت روحانی هم در این خصوص پایش را در یک کفش کرده بود که قیمت نفت افزایش پیدا خواهد کرد! بیژن نامدار زنگنه، در پاسخ به منتقدان قیمت نفت در بودجه 94 گفت: قیمت نفت در ماههای آینده بین 60 تا 90 دلار پیش بینی می شود.

وی در اواخر دی ماه سال 93  هنگامی که با کاهش شدید قیمت نفت و ورود قیمت نفت به کانال 40 دلار مواجه شد باز هم بر حرفهای خود پافشاری کرد و اذعان کرد: اکنون با افزایش تولید آمریکا و عربستان،‌ عرضه نفت زیاد شده، اما تجربه نشان می‌دهد وقتی قیمت به کف می‌رسد، تقاضا بالا رفته و همین تقاضا منجر به افزایش رشد اقتصادی جهان می‌شود،‌ بنابراین کاهش قیمت نفت با وجود پایین نگه داشتن مصنوعی قیمت‌ تداوم زیادی نخواهد داشت.

ژنرال نفتی دولت روحانی همچنین در ادعایی عجیب در دفاع از نفت 72 دلاری برای سال 94در صحن مجلس توضیح داد: وقتی که مجلس قیمت نفت را حدودا بشکه‌ای ۴۰ دلار پیش‌بینی کرده و میزان صادرات هم کمی بیش از یک میلیون بشکه است که کمتر از سه میلیارد دلار عاید وزارت نفت خواهد شد، ما چطور با این رقم صنعت نفت را اداره کنیم؟

حمایت سبز حامیان همیشگی

سال گذشته هرگاه که انتقادات نسبت به خوش‌بینانه بودن نفت 72 دلاری در بودجه 1394، مطرح می‌شد اصلاح‌طلبانی که حمایت از دولت روحانی را سرلوحه کارهای سیاسی خود قرار داده‌ بودند، این انتقادات را رد می‌کردند و در حال حاضر هم که بهای نفت با پیش بینی های غلط مشاوران روحانی به شدت افول کرده به گونه ای دیگر از این سیاست های غلط دفاع می کنند.

سعید لیلاز عضو حزب کارگزاران که از مشاوران نزدیک اسحاق جهانگیری است، در این باره گفت کاهش قیمت نفت در بازار جهانی توطئه نیست. لیلاز در حالی کاهش قیمت نفت در بازار جهانی را یک تحول طبیعی در بازار جهانی نفت خام تلقی می‌کند که  رئیس جمهور بر خلاف گفته های وی چند ماه بعد روند صورت گرفته را یک توطئه نفتی اعلام کرد.

چندی بعد مهدی عسلی، مدیر امور اوپک و روابط با مجامع انرژی که از نزدیکان و مشاوران نزدیک بیژن نامدار زنگنه است در اظهار نظری در خصوص قیمت نفت در بودجه امسال مطرح کرده بود: وقتی بودجه کشورهای عضو بر اساس فروش نفت با قیمت 80 دلار تدوین شده، دیدگاه کارشناسی بر این است که در صورت کاهش بیشتر قیمت نفت اوپک در بازار دخالت می کند. بر این اساس با فرض دخالت اوپک قیمت نفت نباید از 80 دلار پایین تر بیاید. آمارها گویای این است که هرگاه عربستان تولید نفت خود را قطع کرده قیمت نیز افزایش یافته است.

پیشنهاد کارشناسان در خصوص قیمت نفت

اما در بهمن ماه سال 93  سی نفر از کارشناسان اقتصادی در گفت‌و گو با خبرگزاری «نسیم» نظرات متفاوتی نسبت به نفت 72 دلاری ارائه کردند که در ادامه به مرور تعدادی از این نظرات می پردازیم.

محمد غرضی، وزیر اسبق نفت: نمی توان انتظار داشت که قیمت نفت در سال آینده با افزایش مواجه شود، بنابراین گنجاندن رقمی حدود 70 دلار برای قیمت نفت در سال آینده اشتباه است.

امیر معینی، مشاور مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی: تعیین قیمت نفت بالای ۴۵ دلار در بودجه منطقی نیست. احتمال دارد که قیمت جهانی نفت تا سطح ۳۵ دلار هم کاهش یابد.

محمدعلی خطیبی، نماینده سابق ایران در هیأت عامل اوپک: تعیین قیمت نفت ۷۲ دلاری در بودجه، برنامه‌ریزی روی حباب است. پیش‌بینی افزایش 30 دلاری قیمت نفت در ماه‌های آتی فاقد پایه و اساس علمی است و تنها راه‌حل مشکل کنونی، حرکت در مسیر اقتصاد مقاومتی است.

محمد قاسمی، معاون اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس: قیمت نفت تا ۴۰ دلار هم پایین می‌آید. اگر همین روند کاهشی قیمت نفت ادامه‌دار باشد پیش‌بینی افزایشی پایداری در آینده نخواهیم داشت، البته پیش‌بینی بدبینانه هم در این خصوص وجود دارد و این پیش‌بینی می‌گوید ممکن است نفت به حدود 40 دلار هم برسد.

هر یک دلار کاهش قیمت نفت چه مقدار از درآمدهای دولت می کاهد؟

اما سر انجام بعد از کش و قوس های فراوان در خصوص لایحه بودجه سال 1394 و نظر های متعدد کارشناسان اقتصادی و اعضای هیئت دولت این لایحه در تاریخ یکشنبه هفتم آذر توسط رییس دولت یازدهم تقدیم مجلس شد. این لایحه بودجه بالغ بر 8 میلیون و 379 هزار و 801 میلیارد ریال تعیین شد و قیمت نفت در قانون بودجه امسال با پا فشاری اعضای هیئت دولت 72 دلار تعیین شد که بر این اساس در بودجه امسال  73000 میلیارد تومان از درآمد های دولت از محل فروش نفت است.

پیش بینی های خوش بینانه دولت بر این فرض انجام شده بود که قیمت نفت در سال 94 از 72 دلار پایین تر نیاید، اما حال که دولت با افت شدید قیمت نفت مواجه شده و قیمت نفت به 40 دلار رسیده است باید توجه کرد که با هر یک دلار کاهش در قیمت نفت، حدود 900 میلیارد تومان از درآمدهای دولت کاسته شده است.

دلیل اصرار دولت بر نفت 72 دلاری چه بود؟

تحلیل غلط دولتمردان از قیمت جهانی نفت در سال جاری، نشانگر عدم هماهنگی تیم اقتصادی دولت با فعالان انرژی کارشناسان اقتصادی این عرصه است و با توجه به هشدارهای کارشناسان اقتصادی در خصوص کسری بودجه و عدم توجه مشاوران و کارشناسان اقتصادی دولت به این هشدارها، این امر موجب شده است تا بی پولی، رکود، بیکاری و نوعی فاجعه اقتصادی در سال 94 به سمت اقتصاد ایران حرکت کند.