آتش‌بس لبنان در آستانه انقضا

باشگاه خبرنگاران جوان؛ مهسا حنیفه - آتش‌بس ۶۰ روزه بین رژیم صهیونیستی و لبنان با میانجی‌گری بین‌المللی بامداد روز چهارشنبه هفتم آذر ۱۴۰۳ (۲۷نوامبر) اجرا شد. در شرایطی که لبنان با بحران‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و بحران پناهندگان مواجه است، شاهد نزدیک شدن به پایان زمان آتش‌بس نیز است. 

عوامل تأثیرگذار بر تمدید یا پایان آتش‌بس

با توجه به اینکه تنها کمتر از ۱۰ روز به پایان زمان آتش‌بس باقی مانده، سوالی که اکنون مطرح می‌شود این است که آیا این آتش‌بس تمدید خواهد شد یا لبنان دوباره وارد دوره جدیدی از تنش‌ها و درگیری‌ها می‌شود؟ برای پاسخ به این سؤال، می‌توان عوامل مختلفی را در نظر گرفت:

الف) رقابت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی: رقابت‌های منطقه‌ای و مداخلات قدرت‌های خارجی همواره تأثیر زیادی بر تحولات لبنان داشته است. نقش‌آفرینی عربستان سعودی در حمایت از گروه‌های سنی لبنان و فشارهای کشورهای غربی همچون آمریکا، می‌تواند روند آتش‌بس و تصمیمات سیاسی در لبنان را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. پیش‌بینی می‌شود در صورتی که این کشورها برای ادامه آتش‌بس فشار بیاورند، احتمال تمدید آن بیشتر خواهد بود؛ اما باید توجه داشت که چنین تلاش‌هایی معمولاً با هدف تأمین منافع خاص آن کشورها در منطقه صورت می‌گیرد و نه به نفع ثبات و امنیت واقعی لبنان.

ب) وضعیت اقتصادی لبنان: بحران اقتصادی لبنان یکی از عوامل تعیین‌کننده در آینده آتش‌بس است. در صورتی که لبنان نتواند به یک توافق اقتصادی و سیاسی داخلی دست یابد و آتش‌بس تمدید نشود، بحران اقتصادی عمیق‌تر شده و این می‌تواند به افزایش نارضایتی‌ها و درگیری‌های داخلی منجر شود. بنابراین، گروه‌های مختلف سیاسی ممکن است از آتش‌بس به‌عنوان فرصتی برای دستیابی به توافق‌های اقتصادی استفاده کنند.

ج) تحولات نظامی در مرزها: وضعیت در مرزهای جنوبی لبنان و درگیری میان حزب‌الله و رژیم صهیونیستی، از عواملی است که می‌تواند تأثیرات زیادی بر تصمیمات سیاسی و نظامی در خصوص تمدید یا پایان آتش‌بس داشته باشد. در صورتی که رژیم صهیونیستی به تشدید حملات نظامی خود ادامه دهد، احتمال شکسته شدن آتش‌بس و از سرگیری درگیری‌ها افزایش می‌یابد. این تحولات نه‌تنها تهدیدی جدی برای امنیت لبنان است، بلکه می‌تواند به تشدید بحران‌های منطقه‌ای منجر شود.

اهداف و دلایل نقض آتش‌بس

رژیم صهیونیستی اهداف مختلفی را از نقض آتش‌بس دنبال می‌کند. یکی از اصلی‌ترین اهداف آن، محدود کردن قدرت حزب‌الله در جنوب لبنان است. رژیم اسرائیل سعی دارد با حملات نظامی، توان دفاعی حزب‌الله را کاهش دهد. همچنین، رژیم اسرائیل با نقض آتش‌بس به‌دنبال تضعیف جایگاه لبنان در معادلات منطقه‌ای و تحمیل فشار به حزب‌الله برای پذیرش شرایط خود است. از سوی دیگر، این اقدامات برای رژیم صهیونیستی فرصتی است تا از طریق تقویت موقعیت خود، مخالفان داخلی را نیز تحت فشار قرار دهد.

نقض آتش‌بس‌ تهدیدی جدی برای صلح و امنیت خاورمیانه

نقض مکرر آتش‌بس توسط رژیم صهیونیستی نه‌تنها امنیت لبنان بلکه امنیت منطقه خاورمیانه را تهدید می‌کند. در شرایطی که بسیاری از کشور‌ها در حال تلاش برای ایجاد کانال‌های صلح و گفت‌و‌گو در منطقه هستند، رفتار‌های تجاوزگرانه رژیم اسرائیل موجب تضعیف این تلاش‌ها می‌شود. در نتیجه، فرآیند‌های صلحی که ممکن است به کاهش تنش‌ها و ارتقای همکاری‌های منطقه‌ای منتهی شوند، به حاشیه رانده می‌شوند. کشور‌های مختلف منطقه مانند سوریه و عراق به‌طور غیرمستقیم تحت تاثیر این تنش‌ها قرار می‌گیرند و گروه‌های مختلف در منطقه ممکن است برای پاسخ به اقدامات رژیم صهیونیستی وارد عمل شوند.

سناریو‌های ممکن پس از پایان آتش‌بس

با توجه به این که کمتر از ۱۰ روز تا پایان آتش‌بس لبنان فرصت باقی است، سناریو‌های مختلفی درباره آینده آن وجود دارد. برخی از این سناریو‌ها عبارتند از:

۱- تمدید آتش‌بس و ادامه آرامش نسبی: در صورت توافق گروه‌های داخلی و فشار‌های بین‌المللی، آتش‌بس ممکن است تمدید شود. این سناریو می‌تواند به لبنان فرصتی برای حل مسائل داخلی، به‌ویژه بحران اقتصادی و سیاسی، بدهد. در این صورت، لبنان می‌تواند وارد مرحله‌ای از بازسازی و اصلاحات سیاسی شود که در آن، گروه‌های مختلف به توافق‌هایی برای ایجاد ثبات داخلی دست یابند.

۲- تشدید تنش‌ها و آغاز درگیری‌های جدید: در صورتی که آتش‌بس تمدید نشود و تنش‌ها در مرزهای جنوبی لبنان ادامه یابد، احتمال آغاز درگیری‌های جدید با رژیم صهیونیستی وجود دارد. این سناریو می‌تواند منجر به جنگی تمام‌عیار در منطقه شود.

۳- آتش‌بس موقت و مذاکرات طولانی‌مدت: یک سناریو دیگر این است که آتش‌بس به‌طور موقت تمدید شود و دو طرف، مذاکرات طولانی‌مدتی را برای رسیدن به یک توافق جامع آغاز کنند. در این شرایط، ممکن است مدت‌ها طول بکشد تا توافقات جدیدی در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و امنیتی در لبنان به نتیجه برسد.

۴- اتفاقات غیرمنتظره و شکسته شدن توافقات: با توجه به وضعیت پیچیده لبنان، این احتمال نیز وجود دارد که تحولات غیرمنتظره‌ای رخ دهد که باعث شکسته شدن توافقات و گسترش درگیری‌ها شود. این سناریو به‌ویژه در صورتی محتمل است که مذاکرات به بن‌بست برسد و گروه‌های مختلف سیاسی به توافقی دست نیابند.

در حالی که هنوز ابهامات بسیاری در خصوص آینده آتش‌بس در لبنان وجود دارد، تجربه نشان داده است که تنها از طریق گفت‌وگو است که می‌توان به برقراری ثبات داخلی و منطقه‌ای دست یافت. لبنان در این برهه حساس، نیازمند تصمیمات قاطع و متکی بر منافع ملی خود است تا از این بحران‌ها عبور کند. به رغم چالش‌ها و تهدیدات موجود، باید امیدوار بود که لبنان بتواند با تکیه بر اراده ملی و هم‌افزایی با کشورهای دوست و برادر، از این مرحله حساس به نفع مردم خود بهره‌برداری کند.