اکونومیست: برنامه هسته‌ای ایران گسترش خواهد یافت

باشگاه خبرنگاران جوان؛ حسین مهدی تبار - به گزارش اکونومیست، «عملیات چکش نیمه‌شب» که ایالات متحده در ۲۲ ژوئن علیه ایران اجرا کرد، یکی از گسترده‌ترین حملات هوایی تاریخ معاصر بود؛ عملیاتی که با مشارکت بیش از ۱۲۵ فروند هواپیمای نظامی انجام شد و برای نخستین‌بار، بمب‌افکن‌های رادارگریز B-2 و بمب‌های سنگرشکن GBU-57 در یک نبرد واقعی به کار رفتند. به گفته این نشریه، هفت فروند B-2 از پایگاه وایتمن در ایالت میزوری پرواز خود را آغاز کردند و در یک ماموریت ۳۷ ساعته به ایران رفتند و بازگشتند؛ مأموریتی که با سوخت‌رسانی هوایی و اسکورت جنگنده‌ها همراه بود.

اکونومیست گزارش داده است که برای گمراه کردن ناظران اطلاعاتی، هواپیماهای فریبنده‌ای نیز از مسیر اقیانوس آرام به پرواز درآمدند و ده‌ها موشک کروز تاماهاوک نیز از زیردریایی‌های آمریکایی به سمت ایران شلیک شد. به تعبیر پیت هگزث، وزیر دفاع آمریکا، گستره این عملیات به‌گونه‌ای بود که «نفس را در سینه حبس می‌کرد».

با این حال، آن‌گونه که اکونومیست اشاره می‌کند، روایت‌های ضدونقیضی از میزان خسارت واقعی این حملات به برنامه هسته‌ای ایران وجود دارد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، مدعی شد که سه سایت هدف قرارگرفته «کاملاً نابود شده‌اند». اما سه روز بعد، برخی رسانه‌های آمریکایی به نقل از تحلیل اطلاعاتی آژانس اطلاعات دفاعی (DIA) ارزیابی محتاطانه‌تری را منتشر کردند که حاکی از عقب‌نشینی چندماهه—نه چندساله—برنامه هسته‌ای ایران است. به نوشته اکونومیست، این ارزیابی نشان می‌دهد سانتریفیوژهای اصلی ایران سالم مانده‌اند و برخی تأسیسات مخفی همچنان فعال‌اند.

در ادامه گزارش اکونومیست آمده است که موشک‌های تاماهاوک تأسیسات اصفهان را هدف قرار دادند؛ جایی که ایران در آنجا اورانیوم را به گاز تبدیل می‌کند، سانتریفیوژ می‌سازد، و احتمالا بخش مهمی از ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را نگه می‌دارد. در همین حال، بمب‌افکن‌های B-2 نیز ۱۴ بمب GBU-57 را بر روی سایت‌های زیرزمینی نطنز و به‌ویژه فردو رها کردند؛ جایی که به‌گفته ترامپ، «هدف اصلی» بوده است.

به گزارش اکونومیست، پیش از این حملات، کارشناسان غربی درباره کارآمدی بمب‌های سنگرشکن در تخریب تأسیسات عمیق‌الدفن، به‌ویژه فردو، تردید داشتند. با وجود اینکه این بمب‌ها قادرند ۶۰ متر بتن معمولی را بشکافند، اما در برابر بتن مسلح عمق نفوذ کمتری دارند. تصاویر ماهواره‌ای پس از حمله، که توسط شرکت آمریکایی Maxar منتشر شده، نشان‌دهنده مجموعه‌ای از دهانه‌های انفجار در دامنه کوه‌های اطراف فردو است.

به نقل از اکونومیست، دیوید آلبرایت، بازرس سابق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، پیش‌تر گفته بود که تأسیسات فردو «بیش از آنچه تصور می‌شود آسیب‌پذیر است». اسرائیل نیز با در اختیار داشتن اطلاعات دقیق از طراحی این سایت، از مسیر تونل‌ها، محل دریچه‌های تهویه، و منبع تغذیه آن آگاه بوده است.

در بخش دیگری از گزارش اکونومیست آمده است که آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا، ارزیابی خود را «با اعتماد پایین» توصیف کرده؛ به این معنا که داده‌ها قابل اتکا نیستند و از منابع ضعیفی استخراج شده‌اند. تحلیل‌های اولیه عمدتاً بر پایه تصاویر ماهواره‌ای و شنودهای ارتباطی بوده است. به گزارش اکونومیست، برخی منابع اطلاعاتی در روزهای پس از عملیات، ارزیابی‌های خوش‌بینانه‌تری ارائه کرده‌اند و حتی دیوید آلبرایت نیز در اظهارات جدید خود به از بین رفتن حدود ۲۰هزار سانتریفیوژ ایران در نطنز و فردو اشاره کرده است.

در پایان، اکونومیست این پرسش را مطرح می‌کند که آیا سرنوشت برنامه هسته‌ای ایران مشابه سوریه در سال ۲۰۰۷ خواهد بود، جایی که اسرائیل تأسیسات هسته‌ای را به‌کلی نابود کرد؟ یا آنکه شبیه عراق در ۱۹۸۱ خواهد شد، که حمله هوایی اسرائیل باعث تقویت انگیزه‌های هسته‌ای رژیم بعث شد؟ نیکلاس میلر، کارشناس عدم اشاعه در کالج دارتموث، به اکونومیست گفته است: «اگر نظام فعلی ایران بر سر قدرت بماند، احتمالاً سناریوی عراق تکرار خواهد شد.»