بومی‌سازی فناوری دستگاه‌های خشک‌کن سرمایی (فریزدرایر) در ایران با وجود تحریم‌ها

باشگاه خبرنگاران جوان؛ پریزاد اقبالی ـ محمد عادل مرزبان مدیرعامل یک شرکت دانش‌بنیان گفت: شرکت ما فعالیت خود را از سال ۱۳۹۰ آغاز کرده است. ابتدا در بخش تحقیق و توسعه (R&D) متمرکز شدیم و جذب متخصصین دانشگاهی را در دستور کار قرار دادیم. قلب تپنده هر شرکت و هر خط تولیدی، واحد تحقیق و توسعه آن است. ما نیز به این موضوع اهمیت ویژه‌ای دادیم. امروز بالغ بر ۳۶ نفر به صورت مستقیم در شرکت ما مشغول به کار هستند و ۲۳ نفر نیز به‌صورت غیرمستقیم با ما همکاری دارند.

او افزود: یکی از تکنولوژی‌هایی که کشور ما در آن با تحریم مواجه بوده، فناوری دستگاه‌های خشک‌کن سرمایی یا فریزدرایر (Freeze Dryer) است؛ دستگاه‌هایی که در حال حاضر در بازار جهانی، جایگاه بسیار ویژه‌ای دارند و روز به روز نیز در حال رشد هستند. خوشبختانه ما موفق شدیم این تکنولوژی را بومی‌سازی کنیم. اکنون ایران به جمع معدود کشور‌هایی در دنیا پیوسته که به این فناوری دست یافته‌اند.

او بیان کرد: در روش‌های سنتی، فرآیند خشک‌کردن با تبخیر آب موجود در محصول انجام می‌شود. اما در روش فریزدرایینگ یا خشک‌کردن سرمایی، فرآیند به‌صورت "تسعید" (Sublimation) صورت می‌گیرد؛ یعنی بلور‌های یخ مستقیماً به بخار تبدیل می‌شوند، بدون آنکه به حالت مایع بازگردند. این روش تنها سه درصد افت کیفیت دارد که آن هم در برخی پارامتر‌ها ممکن است مشاهده شود؛ در حالی که پارامتر‌هایی نظیر ویتامین‌ها کاملاً حفظ می‌شوند.

مرزبانی گفت: کار ما تولید دستگاه‌های فریزدرایر است. تکنولوژی‌ای به نام IQF (Individual Quick Freezing) نیز وجود دارد که مربوط به انجماد سریع است، اما ما در مرحله بعد، محصول منجمد شده را خشک می‌کنیم. برای مثال، زرده تخم‌مرغ که کاملاً خشک شده؛ می‌توان آن را شکست و مشاهده کرد که به محض افزودن آب، مجدداً به حالت اولیه و طبیعی خود بازمی‌گردد.

مرزبانی اظهار کرد: شرکت ما موفق به محصولی شده است که با افزودن آن به آب، به شکل اولیه خود بازمی‌گردد و طعمی تازه همانند محصول تازه‌ی تولیدشده خواهد داشت. تنها در حدود یک دقیقه، محصول به حالت اولیه بازمی‌گردد. 

مدیر عامل این شرکت دانش بنیان با اشاره به برنامه‌های این شرکت برای بازار‌های منطقه‌ای چیست، گفت: در حال حاضر، تنها شش کشور در جهان توان تولید این نوع دستگاه‌ها را دارند. ما در ایران موفق به تولید ۱۹ تیپ مختلف از دستگاه فریزدرایر شده‌ایم که هرکدام دارای پایپینگ، وایرینگ و طراحی خاص خود هستند. این دستگاه‌ها در بخش‌هایی مانند نگهداری بذر‌های کشاورزی و فرآورده‌های دارویی بسیار حائز اهمیت هستند. به‌عنوان نمونه، آلمانی‌ها در دوران جنگ جهانی دوم برای نگهداری پلاسما از این تکنولوژی استفاده می‌کردند. شرکت‌های دارویی اکنون از ما خرید می‌کنند تا محصولاتشان را به‌راحتی و با حفظ کیفیت نگهداری کنند.

او بیان کرد: شرکت ما به‌عنوان تأمین‌کننده قطعات خلأ (Vacuum) در کشور شناخته می‌شود. یکی از چالش‌های ما، تأمین گیج‌های پیرانی بود که پیش‌تر در انحصار چین، اروپا، انگلیس و آمریکا بود. ما این قطعات را مهندسی معکوس کردیم و اکنون هم تولید و هم تعمیر آنها را انجام می‌دهیم. این قطعات اکنون در شرکت ما قابل تهیه و خدمات‌رسانی هستند.

 در بحث صادرات، نگهداری محصولات بدون نیاز به یخچال یا کانتینر‌های سردساز، و در دمای محیط تا ۲۵ سال، مزیتی بی‌نظیر است که می‌تواند ارزآوری گسترده‌ای برای کشور به همراه داشته باشد.