«الگوریتم»؛ واژه‌ای جهانی با ریشه‌ای ایرانی

باشگاه خبرنگاران جوان؛ واژه «الگوریتم» که امروز پایه بسیاری از فناوری‌ها، علوم رایانه و هوش مصنوعی است، برگرفته از نام دانشمند بزرگ ایرانی، حکیم خوارزمی است؛ کسی که قرن‌ها پیش بنیان محاسبات نوین را گذاشت.

از خوارزم تا گوگل؛ رد پای یک دانشمند ایرانی در واژگان جهانیگروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، هم‌زمان با روز بزرگداشت ابوجعفر محمد بن موسی خوارزمی، به ریشه واژه «الگوریتم» پرداخت؛ واژه‌ای که از قرن‌ها پیش، نام این دانشمند ایرانی را در قلب زبان‌های مدرن ثبت کرده است.

در قرون وسطی، اروپایی‌ها نام عربی‌شده خوارزمی را به‌صورت al-Khwarizmi ثبت کرده و با دگرگونی زبانی آن را به algorismus تبدیل کردند؛ واژه‌ای که بعدها به الگوریتم (algorithm) در انگلیسی و دیگر زبان‌ها راه یافت و حتی به زبان فارسی هم بازگشت.

الگوریتم؛ میراث فکری خوارزمی در دنیای فناوری

خوارزمی، ریاضی‌دان، ستاره‌شناس و جغرافی‌دان ایرانی سده سوم هجری، پایه‌گذار علم جبر و محاسبات گام‌به‌گام بود. همین روش‌های منظم محاسباتی، بعدها به «الگوریتم» معروف شد؛ مفهومی که امروز در ساختار تمام نرم‌افزارها، هوش مصنوعی، موتورهای جست‌وجو و حتی شبکه‌های اجتماعی کاربرد دارد.

فرهنگستان زبان در توضیحی کاربردی به نمونه‌ای ساده از الگوریتم اشاره کرده: محاسبه معدل یک دانش‌آموز که شامل مجموعه‌ای از مراحل مشخص و مرتب برای رسیدن به نتیجه است.

«خوارزمیک»؛ واژه‌ای فارسی برای مفهومی جهانی

فرهنگستان زبان اعلام کرده در کنار واژه «الگوریتمی»، واژه «خوارزمیک» نیز می‌تواند در زبان فارسی به‌عنوان صفتی منسوب به خوارزمی و الگوریتم به‌کار رود. این واژه ضمن حفظ ریشه ایرانی، هویت بومی و علمی واژه را برجسته می‌سازد.



خوارزمی، تنها یک نام در تاریخ علم نیست؛ او نشانی ماندگار در ساختار دانش جهانی است. واژه «الگوریتم» که هر روز در زندگی دیجیتال ما کاربرد دارد، نشان می‌دهد که دانش ایرانی قرن‌ها پیش، بنیانگذار اندیشه‌های امروز جهان بوده است.