راز‌های بازگشت زن و شوهر‌ها از آستانه طلاق

طلاق در سال‌های اخیر به پدیده‌ای رایج در بسیاری از جوامع، از جمله ایران، تبدیل شده است. با وجود افزایش آمار جدایی، این تجربه همچنان یکی از پراسترس‌ترین و پیچیده‌ترین رویدادهای زندگی محسوب می‌شود و می‌تواند تأثیرات عمیقی بر جنبه‌های مختلف زندگی افراد و فرزندانشان بگذارد. عوامل فردی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حتی سیاسی در شکل‌گیری این روند دخالت دارند. در این میان، طلاق توافقی که در آن زن و شوهر به صورت مشترک و با توافق بر سر موضوعاتی مانند مهریه و سرپرستی فرزندان تصمیم به جدایی می‌گیرند، سهم قابل توجهی از آمار طلاق را به خود اختصاص داده است. این نوع طلاق به دلیل روند ساده‌تر و کوتاه‌تر، بیشتر مورد استقبال زوجین قرار می‌گیرد.

با این حال، همه زوج‌هایی که وارد مسیر طلاق توافقی می‌شوند، تا پایان راه پیش نمی‌روند. برخی از آن‌ها، به دلایل مختلف، تصمیم می‌گیرند از ادامه روند منصرف شوند و به زندگی مشترک بازگردند. تصمیم به انصراف از طلاق، به‌ویژه در شرایطی که اختلافات جدی وجود دارد، فرآیندی ساده نیست و معمولاً با تردید، کشمکش ذهنی و رفت‌وآمد بین ادامه یا قطع رابطه همراه است. در برخی موارد، این تصمیم می‌تواند آخرین تلاش برای نجات رابطه پیش از جدایی رسمی باشد و گاه فرصتی دوباره برای ترمیم پیوند عاطفی و خانوادگی فراهم کند.

آنیتا باغداساریانس، دانشیار گروه روان‌شناسی دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی واحد تهران مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی، به همراه سه همکار خود، در همین زمینه پژوهشی انجام داده‌اند. این تحقیق به بررسی دلایل و شرایطی پرداخته که باعث می‌شود برخی زوج‌ها، پس از آغاز روند طلاق توافقی، تصمیم به ادامه زندگی مشترک بگیرند. هدف آن‌ها شناخت بهتر این عوامل و راهکارهایی بوده که می‌تواند به حفظ زندگی مشترک کمک کند.

برای انجام این پژوهش، محققان از رویکرد کیفی بهره گرفتند؛ یعنی به جای استفاده از آمار و ارقام خشک، سراغ گفت‌وگوهای عمیق با افراد رفتند تا تجربه‌های شخصی آن‌ها را بشنوند. جامعه آماری شامل ۱۸ زوجی بود که در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ در جریان مشاوره طلاق، تصمیم به انصراف گرفته بودند. ابزار اصلی گردآوری داده، مصاحبه نیمه‌ساختاریافته بود؛ نوعی گفت‌وگو که هم پرسش‌های مشخص دارد و هم به افراد فرصت می‌دهد آزادانه تجربه‌ها و احساسات خود را بیان کنند.

یافته‌های این مطالعه که در «مجله علوم روانشناختی» منتشر شده‌اند،  نشان می‌دهند که مجموعه‌ای از عوامل، از جمله مسائل مالی، مسئولیت نسبت به فرزندان، امید به بهبود رابطه، ترس از تنهایی و نبود حمایت خانوادگی، در تصمیم به انصراف از طلاق نقش دارند. برخی افراد گفتند که حتی از ابتدا قصد جدایی نداشتند و صرفاً برای تحت فشار گذاشتن یا لجبازی با همسر، درخواست طلاق توافقی را مطرح کرده بودند.

بررسی‌ها نشان دادند که پس از انصراف، برخی زوج‌ها برای بهبود رابطه از راهکارهای مثبت مانند گفت‌وگو، ابراز محبت، تقسیم مسئولیت‌ها و مراجعه به مشاوره استفاده کردند و از نتیجه راضی بودند. در مقابل، گروهی دیگر هیچ تلاشی برای تغییر شرایط نکردند و راهکارهای منفی مانند بی‌توجهی، سکوت طولانی، یا ادامه تنش را در پیش گرفتند که به نارضایتی بیشتر منجر شد.

در بخش تکمیلی پژوهش، روشن شد که شرایط فرهنگی و اجتماعی نیز تأثیر زیادی بر تصمیم به سازش دارد. نگرانی از نگاه منفی جامعه به زنان مطلقه، ترس از محدود شدن فرصت‌های زندگی و حتی قضاوت خانواده و اطرافیان، از جمله دلایلی بود که برخی را به ماندن در رابطه سوق داد. همچنین، وابستگی مالی به همسر یا نبود شغل پایدار، به‌ویژه برای زنان، عاملی مهم در جلوگیری از جدایی بود.

نتایج این تحقیق در انتها به این نکته اشاره دارند که منصرف شدن از طلاق همیشه به معنای بهبود رابطه نیست. کیفیت زندگی پس از سازش به‌شدت وابسته به شیوه برخورد زوجین با اختلافات است. اگر راهکارهای سازنده به کار گرفته شود، رابطه می‌تواند دوباره جان بگیرد؛ اما در صورت استفاده از رفتارهای مخرب، مشکلات پابرجا می‌ماند و حتی عمیق‌تر می‌شود.

منبع: ایسنا