آلودگی هوا چگونه موجب تشدید سینوزیت مزمن می‌شود؟

باشگاه خبرنگاران جوان - شهره نوروزی، فلوشیپ اندوسکوپی بینی و سینوس با بیان اینکه آلودگی هوا یکی از مهم‌ترین معضلات فعلی کشور است، گفت: افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای مانند سینوزیت مزمن، آسم یا آلرژی دارند، بیش از دیگران در معرض تشدید علائم هستند و حتی‌الامکان از حضور در فضای باز خودداری کنند.

وی گفت: افزایش ذرات معلق موجود در هوا می‌تواند موجب تحریک مجاری تنفسی، التهاب مخاط بینی و سینوس‌ها و انسداد مسیر‌های تخلیه سینوسی شود که نتیجه آن تشدید سردرد، آبریزش بینی، ترشحات پشت حلق و گرفتگی بینی است.

نوروزی توضیح داد: سینوزیت به هرگونه التهاب در مجاری تنفسی داخل بینی و سینوس‌ها اطلاق می‌شود و سینوس‌ها حفره‌هایی هستند که به‌طور طبیعی ترشحات خود را به بینی و حلق تخلیه می‌کنند، اما هرگونه التهاب، عفونت یا اختلال در این فرآیند می‌تواند منجر به بروز علائم سینوزیت شود.

فلوشیپ اندوسکوپی بینی و سینوس با بیان اینکه شایع‌ترین علت ایجاد سینوزیت، سرماخوردگی ساده است، افزود: سینوزیت مزمن با سینوزیت حاد تفاوت دارد. علائم سینوزیت مزمن شامل گرفتگی بینی، ترشحات پشت حلق، سردرد‌های مکرر به‌ویژه در اطراف چشم و پیشانی، و احساس فشار در صورت است و اگر این علائم بیش از ۱۲ هفته ادامه پیدا کند، آن را سینوزیت مزمن یا رینوسینوزیت مزمن می‌نامیم.

وی اظهار داشت: رینوسینوزیت مزمن یک بیماری طولانی‌مدت است که برخلاف سینوزیت حاد، ارتباط مستقیم با محرک‌های بیرونی ندارد؛ اما مواجهه با آلاینده‌ها به‌طور قابل‌توجهی علائم آن را تشدید می‌کند.

به گفته وی بسیاری از بیماران مبتلا به سینوزیت مزمن در روز‌های آلوده با حالتی مانند سردرد شدید، افزایش التهاب، ترشحات چرکی و حتی بروز عفونت حاد سینوسی مراجعه می‌کنند.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز با اشاره به اینکه آلودگی هوا می‌تواند حتی در افراد سالم نیز باعث ایجاد سرفه، خشونت صدا، سوزش گلو، خشکی پوست، اشک‌ریزی، مشکلات تنفسی و افزایش احتمال حملات قلبی و مغزی شود، گفت: ذرات آلاینده با تحریک پایانه‌های عصبی، موجب سردرد‌های مکرر به‌ویژه در بیماران مبتلا به میگرن و سردرد‌های تنشی می‌شوند.

وی افزود: با وجود اینکه عامل ژنتیکی مهم‌ترین نقش را در ابتلاء به سینوزیت مزمن دارد، اما عوامل محیطی از جمله آلودگی هوا، علائم این بیماری را به‌طور قابل توجهی تشدید می‌کنند و موجب افزایش مراجعه بیماران به مراکز درمانی می‌شوند.

فلوشیپ اندوسکوپی بینی و سینوس گفت: ذرات آلاینده موجود در هوا موجب افزایش ضخامت غشا‌های سینوسی، تحریک مخاط بینی و تنگ‌شدن دهانه سینوس‌ها می‌شود. این وضعیت، خروج طبیعی ترشحات را مختل کرده و تجمع ترشحات باعث افزایش سردرد، گرفتگی شدید راه تنفسی و در برخی موارد نیز زمینه رشد باکتری و قارچ در سینوس‌ها و بروز عفونت باکتریال می‌شود.

نوروزی ادامه داد: بسیاری از بیماران با جمله معروف مراجعه می‌کنند که «سال‌ها سینوزیت داشتم، اما این بار حالم هرگز این‌قدر بد نبوده»، این دقیقاً همان نقطه‌ای است که ما اصطلاح پزشکی Exacerbation یا تشدید ناگهانی علائم را به کار می‌بریم؛ تشدید علائم ناشی از سینوزیت مزمن در روز‌های آلوده کاملاً شایع است.

این متخصص گوش و حلق و بینی تأکید کرد: رعایت نکات بهداشتی، کاهش مواجهه با هوای آلوده و استفاده از ماسک مناسب از مهم‌ترین راهکار‌های کاهش خطرات آلودگی هواست، در این شرایط، حتی می‌تواند میزان ابتلاء به سایر عفونت‌های تنفسی را نیز کاهش دهد.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز تصریح کرد: اگرچه توصیه اصلی، کاهش فعالیت در فضای باز است، اما در شرایط اجبار، استفاده از ماسک‌های استاندارد مانند N۹۵ می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از ورود آلاینده‌ها داشته باشد.

نوروزی اظهار داشت: شست‌وشوی بینی با سرم نمکی نیز می‌تواند میزان ورود آلاینده‌ها به مجاری تنفسی را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهد. استفاده از محلول‌های شست‌وشوی بینی یا دستگاه‌های مخصوص شست و شوی بینی و سینوس‌ها، در پاکسازی بینی و کاهش التهاب بسیار مؤثر است. همچنین مصرف روزانه یک تا دو لیوان شیر به دلیل خاصیت آنتی‌اکسیدانی به کاهش اثرات آلاینده‌ها کمک می‌کند.

فلوشیپ اندوسکوپی بینی و سینوس به یکی از شکایت‌های شایع این روز‌ها اشاره کرد و گفت: احساس گیرکردن لقمه در گلو، احساس فشار یا خفگی در ناحیه گردن، از شکایات بسیار رایج بیماران است که بسیاری از آنان تصور می‌کنند مستقیماً ناشی از آلودگی هواست.

وی توضیح داد: اگرچه آلودگی هوا می‌تواند این علائم را تشدید کند، اما علت اصلی در بسیاری از موارد، افزایش ترشح اسید معده یا رفلاکس پنهان است؛ مسئله‌ای که با تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی ارتباط مستقیم دارد.

این متخصص گوش و حلق و بینی به لزوم اصلاح الگوی مصرف غذایی در جامعه اشاره کرد و افزود: مصرف زیاد فست‌فود، غذا‌های پرادویه و وعده‌های غذایی دیرهنگام باعث افزایش ترشح اسید معده و ایجاد التهاب پنهان در ناحیه حلق می‌شود.

نوروزی در پایان تاکید کرد: رعایت دقیق نکات بهداشتی، پرهیز از مواجهه غیرضروری با آلودگی هوا، استفاده از ماسک استاندارد، شستشوی بینی، کنترل رفلاکس معده و اصلاح عادات غذایی از مهم‌ترین اقدامات برای حفظ سلامت در روز‌های آلوده است.

منبع: وزارت بهداشت