جنگ ایدئولوژیک ترامپ با برزیل؛ از برچسب «چپ افراطی» تا تهدید به محرومیت از مجمع عمومی

باشگاه خبرنگاران جوان؛ اعظم پورکند - دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده،  با برچسب زدن دولت فعلی برزیل به عنوان «چپ‌گرای افراطی» و اشاره به احتمال ممنوعیت حضور مقامات برزیلی در «مجمع عمومی آینده سازمان ملل متحد در نیویورک»، تنش‌ها با این کشور را تشدید کرد. این اظهارات در جریان یک کنفرانس مطبوعاتی در کاخ سفید انجام شد، جایی که ترامپ خشم خود را از مواضع اخیر سیاسی و دیپلماتیک برزیل، از جمله حمایت هرچه پررنگ‌تر آن از فلسطین، بروز داد.

ترامپ گفت: «ما از برزیل بسیار عصبانی هستیم. ما قبلاً تعرفه‌های سنگینی اعمال کرده‌ایم، زیرا آنها کار بسیار تاسف باری انجام می‌دهند.»

این اظهارات تا حدی به مجموعه تعرفه‌های تا سقف ۵۰ درصدی اشاره دارد که ایالات متحده در ماه اوت بر کالا‌های برزیلی اعمال کرد؛ اقدامی که ترامپ آن را تلافی در برابر آنچه «انحراف ایدئولوژیک برزیل تحت ریاست‌جمهوری لوییز ایناسیو لولا دا سیلوا» می‌خواند، توجیه کرد. خشم ترامپ نه تنها از سیاست‌های داخلی برزیل، از جمله تحت تعقیب قرار گرفتن رئیس‌جمهور سابق، ژایر بولسونارو، بلکه از سیاست خارجی آن که هر چه بیشتر از اولویت‌های واشنگتن فاصله گرفته است، نشأت می‌گیرد.

حمایت دیپلماتیک آشکار برزیل از فلسطین به یک نقطه اختلاف کلیدی در روابط با رهبران همسو با ترامپ در ایالات متحده تبدیل شده است. تحت حکومت لولا، برزیل بار‌ها اقدامات نظامی اسرائیل در غزه را محکوم کرده، خواستار آتش‌بس شده و در عرصه بین‌المللی از حق تشکیل دولت فلسطینی دفاع کرده است؛ مواضعی که به شدت در تضاد با سیاست‌های قاطع طرفدار اسرائیل ترامپ قرار دارد.

در اکتبر ۲۰۲۳، برزیل ریاست جلسه‌ای در شورای امنیت سازمان ملل را بر عهده گرفت که در آن برای یک قطعنامه بشردوستانه در غزه فشار آورد، پیشنهادی که توسط ایالات متحده وتو شد. لولا همچنین در سخنرانی‌های خود در مجامع بین‌المللی، برخورد اسرائیل با فلسطینیان را مورد انتقاد قرار داده و با آرمان فلسطین اعلام همبستگی کرده است.

چنین مواضعی از سوی شخصیت‌های راست‌گرا در هر دو کشور ایالات متحده و اسرائیل با انتقاداتی رو‌به‌رو شده است، که موضع برزیل را بخشی از یک همسویی گسترده‌تر چپ‌گرا می‌دانند که شامل همدردی نسبت به دولت‌های ونزوئلا، کوبا و ایران نیز می‌شود. از نظر ترامپ، تمایل برزیل به دیپلماسی غیرمتعهد و طرفدار فلسطین، بخشی از دگرگونی آن به آنچه که او اکنون یک دولت «چپ‌گرای افراطی» می‌خواند، محسوب می‌شود.

ترامپ به دفاع از ژایر بولسونارو، متحد ایدئولوژیک خود در برزیل، که در حال حاضر به اتهامات توطئه کودتا و اقدامات ضد دموکراتیک در دادگاه عالی فدرال (STF) تحت تعقیب قضایی است، ادامه می‌دهد. این پرونده توسط وزیر الکساندر د مورائس، شخصیتی که به طور فزاینده‌ای هدف محافظه‌کاران آمریکایی به دلیل نقشش در آنچه آنها «شکنجه سیاسی» می‌نامند قرار گرفته، رهبری می‌شود.

همسویی بین ترامپ و متحدان بولسونارو پس از آن بیشتر تقویت شد که تحقیقات علیه پسر بولسونارو، ادواردو بولسونارو، نماینده مجلس، به دنبال همکاری با گروه‌های افراط‌گرا در خارج از کشور آغاز شد.

ترامپ در پاسخ خود نه تنها بر کالا‌های برزیلی تعرفه وضع کرد، بلکه ایده ممنوعیت ویزای دیپلماتیک برای مقامات برزیلی برای حضور در مجمع عمومی سازمان ملل را نیز مطرح کرد؛ این یک تهدید فوق‌العاده علیه یک کشور عضو سازمان ملل است.

امکان دسترسی دیپلمات‌های خارجی به دلایل سیاسی، باعث هشدار در میان ناظران بین‌المللی شده است. چنین حرکتی نه تنها یک سابقه خطرناک ایجاد می‌کند، بلکه در مورد بی‌طرفی ایالات متحده در نقش خود به عنوان میزبان مجامع بین‌المللی نیز سؤال برانگیز است.

در هسته اصلی، تنش فزاینده بین ایالات متحده و برزیل تحت رهبری به ترتیب ترامپ و لولا، نشان‌دهنده یک شکاف ایدئولوژیک عمیق‌تر است. تحقیر ترامپ نسبت به حمایت برزیل از فلسطین، انتقاد آن از اسرائیل و روابط دیپلماتیک آن با جنبش‌های جنوب جهانی، در تضاد با اصول ملی‌گرایانه، طرفدار اسرائیل و ضد جهانی گرایی قرار دارد که سیاست خارجی دوره ترامپ را تعریف می‌کند.

برای برزیل، موضع کنونی آن بخشی از یک بازتعریف وسیعتر از سیاست خارجی مستقل است؛ سیاستی که بر چندجانبه‌گرایی، حقوق بشر و یک نظم جهانی متعادل‌تر تأکید می‌ورزد. اما این تغییر، کشور را هر چه بیشتر در مسیر برخورد با دولت‌های راست‌گرایی مانند دولت ترامپ قرار داده است.

اینکه آیا این تنش‌ها به یک شکاف دیپلماتیک بلندمدت منجر می‌شود یا خیر، همچنان باید دید. اما در حال حاضر، جایگاه برزیل در عرصه جهانی و نقش آن در دفاع از آرمان فلسطین، یک بار دیگر در کانون مباحثات بین‌المللی قرار گرفته است.

منبع: میدل ایست مانیتور