روسیه؛ شریکی راهبردی برای ایران که از نظرها دورمانده بود

معمولا تجربه‌ها و اتفاقات مشترک آدم‌ها را به هم نزدیک میکند، موضوعی که در عالم دیپلماسی هم صادق است. معمولا کشور‌هایی که تجربه مشترک دارند ارتباط نزدیکتری هم باهم خواهند داشت. شاهد مثال این امر هم میتوان به ایران و روسیه اشاره کرد. کشوری که از سال ۲۰۱۴ با شدیدترین تحریم‌ها از سوی غرب مواجه بوده است. با این حال، اما اقتصاد روسیه پنجمین اقتصاد بزرگ دنیابوده است.  

ما در روسیه و به طور کلی اوراسیا با یک تجارت ۴۰۰ میلیارد دلاری مواجه هستیم و سهم ما از این تجارت کمتر از ۴ میلیارد دلار است

جمعه ۲۸ دی ماه بود که  رئیس‌جمهور پس از سفر به تاجیکستان، برای دیدار با ولادیمیر پوتین و امضای معاهده جامع راهبردی ۲۰ ساله عازم مسکو شد. این معاهده که نتیجه سه سال رایزنی و تعامل میان مقامات دو کشور است، شامل یک مقدمه و ۴۷ ماده بوده و زمینه‌ساز تعمیق همکاری‌های تهران و مسکو در حوزه‌های مختلف  بود. این سند همکاری که جایگزین توافق پیشین میان دو کشور در سال ۲۰۰۱ میلادی می‌شود، نشان‌دهنده رویکرد جدید ایران و روسیه در مسیر تقویت روابط دوجانبه و تنظیم راهبردی همکاری‌های بلندمدت است. ایران پیش‌نویس اولیه این سند را تهیه و پس از بررسی‌های لازم به طرف روس ارائه کرد. طی دو سال و نیم مذاکرات فشرده، اصلاحات متعددی روی این پیش‌نویس انجام شد تا درنهایت متن نهایی آن مورد توافق دو کشور قرار گیرد.

مفاد این توافق طیف گسترده‌ای از موضوعات از جمله در حوزه همکاری‌های اقتصادی، تصمیم‌گیری در مجامع بین‌المللی، انرژی، مسائل دفاعی، محیط‌زیست، مبارزه با تروریسم، دریای خزر، پول‌شویی، جرایم سازمان‌یافته و انرژی هسته‌ای را شامل می‌شود. علاوه بر این، به طور ویژه به همکاری‌های فناوری، امنیت اطلاعات و سایبری نیز پرداخته شده است. پیش از این، ایران و روسیه در سال ۲۰۰۱ توافقنامه‌ای جامع امضا کردند که مدت آن ۲۰ سال بود و در سال ۲۰۲۱ به پایان رسید. این توافق برای پنج سال دیگر تمدید شد، اما با توجه به شرایط جدید و نیاز به توسعه روابط، دو کشور تصمیم گرفتند که سند همکاری را به‌روزرسانی و گسترش دهند.

احمد کاظمی کارشناس مسائل اوراسیا در باره این توافق گفته است:  ما در روسیه و به طور کلی اوراسیا با یک تجارت ۴۰۰ میلیارد دلاری مواجه هستیم و سهم ما از این تجارت کمتر از ۴ میلیارد دلار است و این برای ایران و روسیه که از طریق دریای کاسپین همسایه مستقیم هم هستند واقعا قابل قبول نیست و مجموعه‌ای از عوامل و چالش‌های پیشین بر این روابط موثر بوده است که به نظر میرسد در چشم انداز آینده با امضای این معاهده جامع مشارکت راهبردی ایران و روسیه این مشکل میتواند حل شود.

روسیه ۱۸ هزار قلم تحریم دارد، اما توانسته تحریم‌ها را بشکند

وی ادامه داد: آقای رئیس جمهور هم اشاره کردند که در امضای این موافقت نامه آسیب شناسی نیز نسبت به توافقات گذشته صورت گرفته است و این معاهده با این نگاه بلند مدت امضا شده است. یکی از مهمترین چالش‌ها عدم فراهم بودن زیرساخت‌ها در کشور ما بود برای مثال در جنگ اوکراین روسیه به عنوان اولین کشور به ایران مراجعه کرد تا بازار کشاورزی خود را تامین کند، اما ما نتوانستیم این مساله را برعهده بگیریم. اگر زیر ساخت‌ها در دو کشور فراهم شود در یک چشم انداز بلند مدت میتوانیم به اهداف معاهده برسیم.  شناخت مردم دو کشور از هم بسیار کم است که این نیز یک ضعف ساختاری است. معاهده حدود ۳۰ فصل موضوعی دارد که مهمترین آن عبارت است از موضوع اقتصادی، همکاری‌های مالی، همکاری‌های هسته‌ای فضایی منطقه‌ای دریایی امنیت سایبری و...  یعنی این معاهده شرفیت بسیار بزرگی در میان دو کشور محسوب می‌شود.

کاظمی افزود: بعد از جنگ اوکراین نگاه روسیه به ایران تغییر کرد. کشور‌های همسایه نیاز به گاز دارند و هرچقدر هم که تحریم وجود داشته باشد این انتقال گاز صورت میگیرد و فرصت‌هایی در زمینه انرژی ایجاد شده است. هزار و هشتصد تحریم ضد روسیه وجود دارد، اما روسیه توانسته است در اقتصاد خود موفق باشد که این تاثیر مثبتی در روابط دو کشور دارد.

موضوعی که روح الله مدبر کارشناس مسائل اوراسیا نیز با اشاره به آن گفته است: روسیه ۱۸ هزار قلم تحریم دارد، اما توانسته تحریم‌ها را بشکند اقتصاد و ارزش پول ملی اش را به بهترین نحو حفظ کرده است. شبکه منسجم ارتباطی را با متحدان خود حفظ کرده و امروز یک رونق و شکوفایی اقتصادی در حوزه خودکفایی اقتصادی دارد. غرب نگران این است که مبادا الگوی موفق شکست تحریم‌ها از سوی روسیه در اختیار ایران قرار بگیرد. از همین رو نیز با استفاده از همان مسیر تبلیغات سیاه غربی در تلاش است تا با استفاده از عناصر غرب گرای داخلی کشور را معطل سراب‌های غرب کند.   سال‌های زیادی است که روسیه یکی از تنها دوستان ماست که سیاست همگرایی با ما دارد و در تمام مجامع بین المللی حمایت قاطع از ایران داشته و دارد. در شورای امنیت سازمان ملل قاطع‌ترین حمایت‌ها را در برابر تحریم‌های تروئیکای اروپایی از ما داشته است.