قیمت نفت در سراسر جهان در سال ۲۰۲۴ در حالی حدود ۳ درصد به‌دلیل مشکلات در اقتصاد چین و افزایش عرضه آمریکا و سایر تولیدکنندگان غیراوپک به بازار کاهش یافت که نفت سنگین ایران این سال را تقریباً با قیمت ۷۳ دلار شروع کرد و به پایان برد.

با شروع سال میلادی ۲۰۲۴ در دی پارسال با توجه به سیاست‌های تعدیل تولید داوطلبانه ۱.۷ میلیون بشکه در روز از سوی سازمان کشور‌های صادرکننده نفت (اوپک) و متحدانش (اوپک‌پلاس) برای سه ماهه نخست سال، قیمت نفت خام سنگین ایران با حدود ۳ دلار افزایش به ۷۷ دلار رسید، اما بلافاصله بعد از آن با اعلام رسمی عربستان مبنی بر هدف‌گذاری برای تولید پایدار ۱۲ میلیون بشکه نفت در روز، به ۷۴ دلار و ۸۷ سنت در ۲۷ دی ۱۴۰۲ کاهش یافت.

رکوردزنی قیمت نفت سنگین ایران در اردیبهشت امسال

بر اساس نمودار‌های موجود در سایت‌های اعلام قیمت بین‌المللی همچون اویل پرایس، از اواخر دی پارسال تا اوایل فروردین امسال قیمت نفت سنگین کشورمان بنا به دلایلی همچون اعلام سهمیه‌های جدید واردات نفت خام پالایشگاه‌های چینی، اختلال‌های کشتیرانی از طریق باب‌المندب و دریای سرخ به دنبال افزایش حملات نیرو‌های مقاومت یمنی و حملات هوایی آمریکا به نیروهای یمنی به مرور به بیش از ۸۱ دلار رسید، اما این روند افزایشی زمانی رکورد قیمت در سال میلادی ۲۰۲۴ را شکست که تنش‌های ژئوپلیتیکی در پی بمباران کنسولگری ایران در سوریه از سوی رژیم صهیونیستی و پیامد آن عملیات موشکی وعده صادق یک از سوی ایران بالا گرفت و قیمت نفت در دهه نخست اردیبهشت امسال به بیش از ۸۷ دلار رسید.

بعد از این رکوردزنی قیمت نفت سنگین ایران، اعلام نااطمینانی درباره وضعیت اقتصادی چین و کاهش تقاضای این کشور، تمدید تعدیل تولید داوطلبانه اوپک‌پلاس تا پایان سه ماهه سوم سال سبب شد قیمت هر بشکه نفت خام سنگین ایران روندی نزولی به خود بگیرد و تا اواسط خرداد امسال به حدود ۷۷ دلار برسد، اما اعلام سیاست‌های کاهش نرخ بهره فدرال رزرو و افزایش حملات پهپادی اوکراین به پالایشگاه‌های روسیه در اولین ماه تابستان امسال سبب شد بار دیگر قیمت نفت سنگین ایران به سطح قبلی یعنی حدود ۷۸ دلار برسد.

در مرداد و شهریور امسال قیمت نفت سنگین ایران روندی نزولی داشت و ۲۰ شهریور به کمترین مقدار خود در سال ۲۰۲۴ یعنی ۶۷ دلار و ۱۰ سنت رسید. این سقوط آزاد قیمت نفت سنگین ایران به گفته کارشناسان بازار به دلایلی همچون گزارش‌های آماری ناامیدکننده در خصوص واردات نفت خام چین، کاهش تنش‌های ژئوپلیتیکی در خاورمیانه، توافق‌های آتش‌بس میان رژیم صهیونیستی و حماس، افزایش مواضع فروش سفته‌بازان، گزارش‌های ناامیدکننده از وضعیت اقتصادی چین و آمریکا، برآورد‌های افت تقاضای نفت در چین از سوی مؤسسات مختلف، نااطمینانی در خصوص وضعیت اقتصادی چین و کاهش تقاضای این کشور، افزایش تولید کشور‌های غیراوپک و روند افزایشی ذخیره‌سازی‌های نفتی در آمریکا بوده است.

اواخر شهریور امسال اعلام سیاست‌های کاهش نرخ بهره فدرال رزرو و سیاست‌های مشوق‌های اقتصادی چین سبب شد قیمت جهانی نفت و به دنبال آن قیمت نفت سنگین ایران به ۷۵ دلار در هر بشکه برسد، بعد از آن بود که با اجرا عملیات موشکی صادق ۲ قیمت نفت سنگین ایران به بیش از ۷۸ دلار در هر بشکه رسید.

از ابتدای مهر امسال تاکنون با وجود شروع فصل سرد در دنیا و برخلاف انتظار کارشناسان قیمت‌های جهانی نفت با یک شیب ملایم نزول کرده است و با وجود ادامه تحولات ژئوپلیتیک هیچ‌گونه نوسان جدی در بازار نفت سنگین ایران نداشته‌ایم.

نبود تغییر چشمگیر در قیمت نفت خام

درمجموع شرایط نامساعد اقتصاد جهانی در طول سال ۲۰۲۴ قیمت‌های نفت خام را تحت فشار کاهشی بیشتری قرار داد و به نظر می‌رسد این عامل بر تأثیرات تنش‌های ژئوپلیتیکی بر قیمت نفت خام توفق یافته است. طی اکتبر ۲۰۲۳ تا اکتبر ۲۰۲۴ قیمت نفت در جهان به‌صورت میانگین ۱۰ دلار در هر بشکه کاهش یافته، در حالی که این رقم در زمینه نفت سنگین ایران تقریباً بدون تغییر بوده است، به عبارت دیگر تغییر چشمگیری در افزایش این نوع نفت خام آن‌چنان‌که مدنظر تحلیلگران بازار بود، اتفاق نیفتاده است.

درمجموع در حالی که سال ۲۰۲۴ نفت سنگین ایران کار خود را در بازار‌های جهانی با قیمت ۷۳ دلار شروع کرد و در نیمه‌های سال به دلیل تحولات ژئوپلیتیک، همچنین تصمیم‌های اوپک و اوپک‌پلاس قیمت خود را به بالای ۸۵ دلار نیز رساند، اما از انتهای نیمه نخست سال با انتشار داده‌های اقتصادی چین و آمریکا در سه ماهه سوم سال افت شدیدی در بازار داشت.

بیشتر مؤسسات مالی با توجه به برآورد‌های ناامیدکننده در خصوص اقتصاد چین و کاهش تقاضای نفت در این کشور، همچنین آمار اقتصادی ضعیف آمریکا و برآورد افزایش میزان ذخیره‌سازی‌های تجاری نفت خام در بازار در سه ماهه پایانی سال و ابتدای سال آینده، برآورد‌های قیمت نفت جهانی و نفت سنگین ایران در سال ۲۰۲۵ را کاهش دادند. مؤسسه بانکی «سیتی» نیز ضمن تحلیل سیاست‌های انرژی دولت ترامپ در حوزه نفت و گاز پیش‌بینی کرده میزان تولید نفت آمریکا در دوران ریاست جمهوری ترامپ بیشتر از برآورد‌های قبلی افزایش یابد، همچنین با توجه به احتمال بالای اعمال تحریم‌های سخت‌گیرانه بر ضد ایران، فشار بر اعضای اوپک‌پلاس نظیر عربستان و امارات برای جبران کاهش عرضه نیز افزوده شود. این بانک برآورد کرده که قیمت نفت در سال ۲۰۲۵ به حدود ۶۰ دلار در هر بشکه کاهش یابد.

منبع: وزارت نفت