اروپا در گرداب جنگ اوکراین؛ بی‌برنامگی، شکست و هزینه‌های بی‌پایان

دو ماه از آغاز دومین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ گذشته و تنش‌ها میان ایالات متحده و متحدان اروپایی آن به نقطه اوج رسیده است. ترامپ از همان روز‌های اول بازگشت به کاخ سفید، با سیاست‌های ضد اروپایی خود، از اعمال تعرفه‌های گسترده گرفته تا موضع‌گیری‌های خصمانه در قبال اتحادیه اروپا، نشان داده که دیگر تمایلی به حمایت از قاره سبز ندارد. اما ضربه اصلی زمانی وارد شد که واشنگتن کمک‌های نظامی و اطلاعاتی به اوکراین را متوقف کرد و این کشور را در برابر روسیه تنها گذاشت. در حالی که ترامپ از مذاکرات مثبت با کرملین سخن می‌گوید، اوکراین به‌سرعت در حال از دست دادن زمین‌های خود در برابر نیرو‌های روسی است. اکنون اروپا باید به تنهایی بار تأمین امنیت اوکراین و حتی خود را به دوش بکشد—اما آیا واقعاً توانایی انجام این کار را دارد؟



فروپاشی استراتژی دفاعی غرب



تصمیم ترامپ برای قطع حمایت از اوکراین، این کشور را در وضعیت بحرانی قرار داده است. روسیه که از این فرصت نهایت استفاده را برده، اکنون حملات خود را در جبهه‌های کلیدی مانند شهر‌های مهم کاستیانتینیوکا و پوکروفسک تشدید کرده است. اوکراین، هرچند با مقاومت شدید، اما به‌دلیل کمبود نیرو و تجهیزات در حال عقب‌نشینی است. از سوی دیگر، حملات شبانه موشکی میان دو کشور به زیرساخت‌ها و لجستیک نظامی ادامه دارد، اما کفه ترازو به نفع روسیه سنگین‌تر شده است.



در این میان، اروپا که تا پیش از این به حمایت نظامی آمریکا متکی بود، اکنون با چالش بزرگی مواجه است: آیا می‌تواند بدون کمک ایالات متحده، اوکراین را زنده نگه دارد؟ پاسخ به این پرسش پیچیده است. اروپا ظرفیت بالقوه‌ای برای تولید تسلیحات مورد نیاز اوکراین دارد، اما به دلیل عدم آمادگی و نبود برنامه‌ریزی مناسب، توانایی جایگزینی کامل آمریکا را ندارد.



غفلت اروپا از موقعیت روسیه



اروپا مدت‌ها پیش باید خود را برای این لحظه آماده می‌کرد. از دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما، واشنگتن بار‌ها تأکید کرده که تمرکز اصلی آن بر رقابت با چین در منطقه ایندوپاسیفیک خواهد بود. آمریکا از متحدان اروپایی خود خواسته بود که با تقویت نیرو‌های نظامی خود، از وابستگی به واشنگتن بکاهند.



اما اروپا این هشدار‌ها را نادیده گرفت. پس از الحاق کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴ و حتی پس از آغاز تهاجم تمام‌عیار روسیه به اوکراین در ۲۰۲۲، اگرچه لفاظی‌های سیاسی در اروپا شدت گرفت، اما در عمل اقدام قابل‌توجهی برای تقویت قوای نظامی انجام نشد. بسیاری از دولت‌های اروپایی از هزینه‌های سنگین نظامی هراس داشتند و بیم آن را داشتند که افزایش بودجه دفاعی، آمریکا را به خروج سریع‌تر از قاره ترغیب کند.



ترامپ، عامل فروپاشی امنیت اروپا



ترامپ می‌توانست از روش‌های معقول‌تری برای مجبور کردن اروپا به افزایش هزینه‌های دفاعی استفاده کند. او می‌توانست تهدید کند که برای کشور‌های ناتو که به تعهدات خود پایبند نیستند، ماده ۵ (دفاع جمعی) را اجرا نخواهد کرد. در این صورت، احتمالاً بسیاری از کشور‌های اروپایی با اکراه این هزینه‌ها را تقبل می‌کردند. اما تصمیم ناگهانی او برای قطع کمک به اوکراین، امنیت کل اروپا را به خطر انداخته و شکاف عمیقی میان واشنگتن و متحدان اروپایی آن ایجاد کرده است.



چالش‌های پیش‌روی اروپا



اروپا در چند حوزه اساسی به‌شدت وابسته به ایالات متحده است:



•    تجهیزات نظامی حیاتی: بسیاری از تسلیحات مورد استفاده اوکراین، از جمله سامانه‌های پدافندی پاتریوت، تانک‌های آبرامز، توپخانه‌های HIMARS و جنگنده‌های F-۱۶، نیازمند قطعات یدکی و نگهداری هستند که تنها توسط آمریکا تأمین می‌شود. اگر واشنگتن ارائه این خدمات را متوقف کند، بسیاری از تجهیزات اوکراین از کار خواهد افتاد.



•    لجستیک و حمل‌ونقل: ایالات متحده بخش عمده‌ای از انتقال تجهیزات و هماهنگی نظامی را بر عهده داشته است. اروپا بدون کمک آمریکا باید یک ساختار لجستیکی جدید ایجاد کند که این کار زمان‌بر و پرهزینه خواهد بود.



•    جنگ اطلاعاتی: اوکراین وابستگی شدیدی به اینترنت ماهواره‌ای استارلینک دارد که توسط آمریکا تأمین می‌شود. اگر واشنگتن دسترسی کی‌یف به این فناوری را محدود کند، سیستم فرماندهی و کنترل اوکراین با بحران مواجه خواهد شد.



ناتوانی اروپا در تأمین نیاز‌های اوکراین



یکی از مهم‌ترین کمبود‌های اوکراین، گلوله‌های توپخانه‌ای است. برآورد‌ها نشان می‌دهد که این کشور سالانه به ۲.۴ میلیون گلوله ۱۵۵ میلی‌متری نیاز دارد تا مانع پیشروی روسیه شود. در حالی که در سال ۲۰۲۴، اروپا و آمریکا مجموعاً تنها ۱.۵ میلیون گلوله تأمین کردند.



اروپا اگرچه ظرفیت تولید این مهمات را دارد، اما در عمل مشکلات متعددی وجود دارد:



•    کمبود مواد اولیه: کارخانه‌های اروپایی به‌اندازه کافی مواد منفجره برای پر کردن گلوله‌های توپخانه‌ای تولید نمی‌کنند.



•    موانع بوروکراتیک: بسیاری از شرکت‌های اروپایی که خواهان افزایش تولید هستند، با موانع قانونی و مخالفت‌های محلی مواجه‌اند.



•    رقابت داخلی میان کشور‌های اروپایی: نبود هماهنگی میان دولت‌ها باعث شده که کشور‌های اروپایی برای خرید تسلیحات با یکدیگر رقابت کنند و قیمت‌ها افزایش یابد.



آینده‌ای مبهم برای اوکراین و اروپا



در نهایت، اروپا اگرچه می‌تواند در بلندمدت وابستگی خود را به آمریکا کاهش دهد، اما این فرآیند سال‌ها طول خواهد کشید. اگر ترامپ به‌طور ناگهانی تمام کمک‌های نظامی را قطع کند، اوکراین عملاً در برابر روسیه سقوط خواهد کرد و امنیت اروپا بیش از پیش به خطر خواهد افتاد.



اکنون اروپا تنها دو گزینه پیش‌رو دارد: یا با صرف هزینه‌های هنگفت، ارتشی مستقل و قدرتمند ایجاد کند که جایگزین آمریکا شود، یا شکست اوکراین را بپذیرد و خود را برای دوران جدیدی از تهدید‌های روسیه آماده کند. هر دو گزینه دردناک و پرهزینه‌اند، اما با سیاست‌های ترامپ، اروپا چاره‌ای جز انتخاب یکی از آنها ندارد.

منبع: فارن افرز