علائم، درمان و باور‌های غلط درباره سنگ کلیه

باشگاه خبرنگاران جوان - دکتر سید محمد حسینی‌نیا رئیس بیمارستان امام خمینی (ره) شیروان، در پاسخ به این سوال که سنگ کلیه چیست و چرا این‌قدر شایع شده است؟ گفت: سنگ کلیه به رسوبات سختی از مواد معدنی و نمک‌ها گفته می‌شود که درون کلیه‌ها شکل می‌گیرند. شایع‌ترین نوع آن سنگ‌های کلسیمی هستند. سبک زندگی کم‌تحرک، مصرف ناکافی آب، رژیم غذایی پرنمک و پرپروتئین و حتی گرمای هوا، از عوامل مهم افزایش شیوع آن در سال‌های اخیر است.

علائم شایع سنگ کلیه چیست؟

وی عنوان کرد: مهم‌ترین علامت، درد ناگهانی و شدید در پهلو یا کمر است که ممکن است به کشاله ران تیر بکشد. گاهی با تهوع، استفراغ، خون در ادرار یا سوزش ادرار همراه است. بسته به محل سنگ، علائم آن متفاوت است. گاهی سنگ بزرگ در داخل کلیه علائم ایجاد نمیکند ولی به مرور زمان کلیه را نابود میکند. گاهی سنگی کوچک علائم شدیدی ایجاد می‌کند؛ بنابراین اهمیت چک آپ روتین مشخص می‌شود. ممکن است فرد هیچ علامتی نداشته باشد و به‌طور اتفاقی در سونوگرافی کشف شود.

آیا تغذیه در بروز یا پیشگیری از سنگ کلیه نقش دارد؟

دکتر حسینی نیا تصریح کرد: قطعاً بله. کم‌نوشیدن آب، مصرف زیاد نمک، نوشابه‌های سیاه، پروتئین حیوانی و اسفناج در برخی افراد می‌تواند خطر تشکیل سنگ را افزایش دهد. برای پیشگیری، توصیه می‌کنیم روزانه حداقل ۲ تا ۲.۵ لیتر آب بنوشید و از مصرف بیش‌ازحد گوشت قرمز، نمک و غذا‌های فرآوری‌شده بپرهیزید.

چه افرادی بیشتر در معرض خطر هستند؟

جراح و فوق تخصص کلیه و مجاری ادراری عنوان کرد: کسانی که سابقه خانوادگی سنگ کلیه دارند، بیماران با اختلالات متابولیک مثل پرکاری پاراتیروئید، کسانی که در مناطق گرم زندگی می‌کنند، افرادی که کم‌تحرک هستند یا مصرف مایعات کافی ندارند، بیشتر در معرض خطرند. همچنین افرادی که رژیم‌های کاهش وزن شدید می‌گیرند باید مراقب باشند.

درمان سنگ کلیه چگونه انجام می‌شود؟

وی خاطرنشان کرد: بسته به اندازه، جنس و محل سنگ، درمان متفاوت است. سنگ‌های کوچک معمولاً با مصرف زیاد مایعات، دارو و صبر دفع می‌شوند. در موارد بزرگ‌تر ممکن است از روش‌هایی مثل سنگ‌شکنی برون‌اندامی (ESWL)، یورتروسکوپی یا حتی جراحی استفاده شود.

 توصیه‌هایی برای پیشگیری از عود مجدد 

وی گفت: نوشیدن مداوم آب در طول روز، کنترل مصرف نمک و گوشت، فعالیت بدنی منظم، پرهیز از بی‌حرکتی طولانی، و بررسی دوره‌ای کلیه‌ها به‌ویژه در افرادی که سابقه سنگ دارند، بسیار مهم است. در برخی موارد آزمایش ترکیب ادرار برای شناسایی علت تشکیل سنگ هم انجام می‌شود.

آیا این باور که «مصرف لبنیات باعث سنگ کلیه می‌شود» درست است؟

این پزشک متخصص در خصوص این پرسش گفت: خیر، این یک باور نادرست و رایج است. در واقع، مصرف متعادل لبنیات به‌خصوص ماست و شیر کم‌چرب، نه تنها باعث ایجاد سنگ کلیه نمی‌شود، بلکه می‌تواند از بروز آن جلوگیری کند. کلسیم موجود در لبنیات در روده با اگزالات غذا ترکیب می‌شود و مانع جذب بیش از حد اگزالات به خون و در نهایت کلیه‌ها می‌شود. کاهش شدید مصرف لبنیات می‌تواند باعث جذب بیشتر اگزالات و افزایش خطر سنگ‌های اگزالاتی شود. البته، مصرف مکمل‌های کلسیم بدون تجویز پزشک می‌تواند خطرساز باشد.

آیا مصرف ویتامین D باعث سنگ کلیه می‌شود؟

دکتر حسینی نیا در پاسخ به این سوال نیز گفت: مصرف معمول ویتامین D به مقدار توصیه‌شده توسط پزشک معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما مصرف بی‌رویه و خودسرانه آن می‌تواند باعث افزایش سطح کلسیم خون و در نتیجه افزایش خطر تشکیل سنگ‌های کلیوی کلسیمی شود. این موضوع به‌ویژه زمانی مهم است که فرد به‌طور همزمان از مکمل‌های کلسیم هم استفاده کند؛ بنابراین ویتامین D باید تحت نظر پزشک و پس از بررسی سطح خون مصرف شود، نه به‌صورت سرخود و با دوز‌های بالا.

منبع: ایسنا