به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری فارس، محمد اسفندیاری مورخ و اسلام پژوه مهمان شب هفتم برنامه سوره فصل کوفه بود. در ابتدای این رنامه مسعود دیانی مجری و سردبیر این پرسش را مطرح کرد که چرا کوفه امام حسین(ع) را تنها گذاشت و اسفندیاری در پاسخ سه عامل را باعث این اتفاق دانست و گفت: یک مثل عربی بیان می‌کند که مردم بر دین پادشاهانشان هستند و چشم‌شان به رفتار حکومت است. عقیده رواج داده شده توسط امویان در آن زمان، این بود که حق با حاکم به صورت مطلق است و هر چه بگوید باید عمل کرد. عامل دوم این بود که خیلی‌ها دیدند اگر بخواهند به امام بپیوندند، منافعشان به خطر خواهد افتاد. عامل سوم هم این بود که حاکم کوفه عوض شد. در زمان حرکت امام به کوفه «نعمان» حاکم کوفه بود که به شیعیان زیاد سخت نمی‌گرفت اما زمانی که امویان به یزید پیغام رساندند که نعمان با شیعیان رفتار خوبی دارد، یزید هم ابن زیاد را به حکومت کوفه منصوب کرد و اوضاع تغییر زیادی کرد.
حیله امویان
اسفندیاری یکی از راهکار‌های ابن زیاد را پول‌پاشی دانست و بیان کرد: ابن‌زیاد به مردم کوفه وعده داد که بین مردم پول پخش خواهد کرد تا آنها را به جنگ با امام برساند. از طرفی ابن‌زیاد در برابر مردم کوفه مانند حیوانی درنده و تندخو بود. اولین کاری که او کرد زندانی کردن مختار و کشتن مسلم و هانی بود. مردم کوفه در برابر فرد ظالم و بدخواهی مانند او عاجز و مسکین شده بودند.
مهمان برنامه سوره به راز ناگفته کوفه و تاریخ عاشورا اشاره کرده و گفت: زمانی که «هانی»کشته شد، مردم به سمت قصر ابن‌زیاد رفتند و یک گام تا پیروزی فاصله داشتند اما ابن‌زیاد که این محاصره را دید، شروع به جنگ روانی علیه مردم کرد و گفتند سپاه یزید در راه کوفه است و فردا خواهد رسید. اینجا بود هرکس دست اعضای خانواده خود را می‌گرفت و به خانه می‌برد و می‌گفت بگذار دیگران قیام کنند.
وی با بیان این که ابن زیاد با ولیعهدی یزید مخالف بود و یزید هم ابن زیاد را قبول نداشت گفت: یزید این مخالف خود را با یک ترفند موافق کرد و همزمان با حکومت بصره، ابن زیاد را به حکومت کوفه هم منصوب کرد.
اسفندیاری در بخش بعدی برنامه به حضور مسلم در کوفه اشاره کرده و بیان کرد: اقدام مسلم در ترور نکردن ابن‌زیاد در خانه هانی، درست بود و انتقادی از این جهت به او وارد نیست. مسلم انسانی پخته بود و تحت تاثیر عواطف و احساسات نبود و مدت‌ها در کوفه ماند و نامه نوشت به امام که همه اهل کوفه با تو هستند. کوفه پایگاه شیعه بود و از این جهت قبول دعوت مسلم کاری عقلانی بود.
این که می‌گویند کوفی وفا ندارد حرف نادرستی است
کارشناس برنامه سوره، کوفه را دارای تطور و تحول‌های زیادی دانست و تصریح کرد: کوفه زمان امام حسین(ع) با دوران قبل از خود تفاوت داشت و برای تحلیل آن باید شرایط مشخص آن زمان را بسنجیم. هر زمان گفته می‌شود کوفه، باید گفت کدام کوفه؟ شیعیان زمان امام حسین(ع) زخم زیادی خورده بودند و آماده بودند برای قیام امام حسین. این که می‌گویند کوفی وفا ندارد حرف نادرستی است و بسیاری از مذمت‌ها علیه کوفیان، تبلیغات شامیان بوده است. هیچ گزینه‌ای به جز کوفه در برابر امام نبود و مدینه دعوتی از امام نداشت و تعداد انگشت شماری، امام را اطاعت می‌کردند. در مکه هم امام به دلیل حرمت خانه خدا کاری نکرد. امام نمی‌خواست خانه خدا را قربانی خود کند. در یمن هم تعداد شیعیان زیاد نبود و دعوتی هم از امام نکرده بودند.
وی با اشاره به اینکه برای فهم رفتار امویان باید منطق آنها را درک کرد گفت: امویان برای کشتن امام حسین(ع)، سه اصل داشتند. اولین اصل این بود که باید از حاکم اطاعت کرد و اصل دوم این بود که باید با جماعت بود و چون جماعت به جنگ می‌رود باید جنگید. سومین اصل هم حرمت نقض بیعت بود. این در حالی است که طبق سیره پیامبر و حتی سیره ابوبکر و عمر اطاعت از حاکم مشروط به حکم الهی است و در معصیت، اطاعتی وجود ندارد. از طرف دیگر التزام به حقیقت، مهم‌تر از التزام به جماعت است و این مسأله در منابع مختلف دینی آمده است. مسأله سوم نیز این است که نه تنها امام بیعت نکرده بود که بخواهد بیعت را نقض کند بلکه مجازات نقض بیعت هم کشتن فرد نیست. بیعت با یزید نیز برای بسیاری از مردم با زور شمشیر بود.
مستی شراب و مستی جوانی
وی در پایان به علت روانشناختی قتل امام حسین(ع) اشاره کرده و افزود: سه نفر بیشتر از بقیه در کشتن امام حسین(ع) نقش داشتند. عمر سعد و ابن زیاد و یزید سه جوان بین ۳۰ تا ۴۰ سال بودند. دو ضرب‌المثل در عرب‌ها وجود دارد که مستی جوانی از مستی شراب بیشتر است و مستی سلطنت و قدرت از مستی شراب بدتر است. ما اینجا دو نوع مستی جوانی و قدرت داریم که جمع شدند و باعث رفتارهای جنون‌آمیز در فاجعه کربلا شد. جالب است که بسیاری از کسانی که در قتل امام حسین(ع) نقش داشتند، بعدها نیز به جنون مبتلا شدند.
انتهای پیام/
