هوش مصنوعی، زبان اشاره و آینده ناشنوایان در ایران

باشگاه خبرنگاران جوان؛ الهام قبادی- زهرا نوع‌پرست در گفت‌و‌گو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان درباره اهمیت وسایل کمک توانبخشی گفت: وسایل و فناوری‌های کمک توانبخشی به مجموع وسایل و تجهیزات و ابزار‌ها و فناوری‌های (چه نرم‌افزار، سخت‌افزار) اطلاق میشود که به منظور محافظت، کنترل یا جایگزینی عضو یا ساختاراز بدن به کاربرده میشود   وسبب بهبود عملکرد می‌شود وعلاوه بر آن جلوگیری ازعوارض ونیز پیشرفت معلولیت می‌کنند علاوه بر آن می‌تواند زمینه آموزش ویادگیری  فرد را فراهم کند و در حقیقت فرد را به حداکثر توانایی‌هایش می‌رسانند تا بهتر بتواند استقلال پیدا کند و در جامعه مشارکت داشته باشد.

 وسایل کمک توانبخشی حوزه شنوایی و کاربرد هوش مصنوعی

وی درباره وسایل حوزه شنوایی توضیح داد:این وسایل که به صورت سخت‌افزار شامل سمعک، باتری و قطعات آن، پروتز کاشت، دستگاه‌های تقویت‌کننده صوت و تلفن را می‌توان نام برد. امروزه متخصصین روی کاربرد هوش مصنوعی ونرم افزار‌ها در زمینه کمک به افراد ناشنوا وکم شنوا کار می‌کنند، در ایران، ان‌شاءالله در آینده گام‌های موثری برداشته شود.

نوع‌پرست افزود: در کشور‌های دیگر توانسته‌اند از ترجمه همزمان گفتار به متن استفاده کنند. البته هنوز تصویربه صوت یا نوشتار کاربرد عمومی پیدا نکرده ولی امید است شرایط خیلی فعال‌تر و بهتری برای افراد ناشنوا فراهم کنند. یک فرد ناشنوا وقتی جایی می‌رود، حق دارد نرم افزاری داشته باشد که گفتاروصوت طرف مقابلش را تبدیل به متن کند و یا برعکس افراددیگر بتواند زبان اشاره را نوشتاری یا گفتاری کنند.

پروژه‌های هوشمند تبدیل زبان اشاره به گفتار و صوت

وی گفت:دستیار‌های هوشمندی هم هستند که روی تبدیل پیام صوتی به متن کار می‌کنند. در کشور‌های دیگر پروژه‌هایی مثل نرم افزار هوشمند تبدیل خودکار زبان اشاره وجود دارد که با استفاده از دوربین به صورت خودکار عمل می‌کند. البته هنوز این پروژه‌ها به خوبی حتی در اروپا فراگیر نشده، البته کشور‌هایی مانند سوئد و آلمان وژاپن روی این پروژه‌ها کاربیشتری انچام داده‌اند تا حالت‌های دست و چهره را به گفتاریا صوت تبدیل کنند.

نوع‌پرست عنوان کرد:. در هفته جهانی ناشنوایان، یکی از روز‌ها به دسترسی به خدمات ترجمه زبان اشاره و نقش هوش مصنوعی اختصاص دارد. اهمیت این موضوع به این برمی‌گردد که باید به سمت فناوری‌های نوین برویم تا از طریق اپلیکیشن‌ها ناشنوایان بتوانند مترجم زبان اشاره همزمان داشته باشند، برای مثال وقتی به بیمارستان، دادگاه یا کلانتری مراجعه می‌کنند نیاز به حضورفیزیکی مترجم نباشد واپلیکیشن‌های هوش مصنوعی چایگزین گردد.

اهمیت خدمات ترجمه زبان اشاره و هوش مصنوعی در هفته جهانی ناشنوایان

وی افزود:سازمان بهزیستی از تولید این گونه نرم افزار‌ها که مبتنی بر زبان اشاره ایرانی باشد و تسهیل گر رفع مشکل این بزرگواران باشد حمایت می‌نماید تا بتواند آن را در اختیار گروه هدف قرار بدهد. نقش ارتباط احتماعی در افراد دارای معلولیت شنوایی بسیار مهم است.. در هر حال دراین هفته نباید اهمیت آگاهسازی جامعه را فراموش کنیم و البته نقش صداوسیما. رسانه‌ها را نیز نباید در این زمینه نادیده گرفت، باید برنامه‌های شبکه‌های ملی واصلی وهمینطور فیلم‌ها حاوی زیرنویس باشد واخبارشبکه‌ها با مترجم زبان اشاره همراه شود تا کمک می‌کند دسترس پذیری برای این بخش مهم جامعه فراهم شود.

افزایش ناشنوایی و عوامل تأثیرگذار در ایران

نوع‌پرست درباره افزایش ناشنوایی گفت:سازمان جهانی بهداشت می‌گوید طبق آمار جهانی، ناشنوایی رو به افزایش است. یکی از عوامل پیری در جمعیت جهانی است، مخصوصاً در کشور ما افزایش جمعیت بالای ۶۰ سال را در اینده خواهیم داشت که خودش باعث افزایش تعداد افراد با کاهش شنوایی می‌شود. استفاده از هدفون‌ها و اسپیکر‌هایی که جوان‌ها استفاده می‌کنند، ونیز سبک زندگی فعلی یا زندگی شهری واشتغال در محیط‌های پر سر و صدا، آسیب شنوایی را افزایش می‌دهد.

وی افزود:مصرف دارو‌هایی که اثر سمی روی گوش دارند هم می‌تواند مشکل ایجاد کند. عدم رعایت بهداشت گوش وعفونت‌ها هم از عوامل دیگر است. افزایش میزان تولد بچه‌های نارس اگرجه ارزشمند ومهم است، اما می‌تواند با عوارضی مثل زردی و عفونت، مصرف دارو‌های متعدد، کمبود اکسیژن همراه باشد و باعث صدمات به گوش شود که نیاز است خانواده‌ها پی گیری مرتب ومعاینات دوره‌ای داشته باشند.

شایع‌ترین معلولیت بدو تولد و اهمیت غربالگری شنوایی

نوع‌پرست درباره شایع‌ترین معلولیت بدو تولد که کم شنوایی است بیان کرد: از هر هزار تولد، دو تا چهار نفر دچار اختلال شنوایی هستند که دو نفر آنها متوسط تا شدید است. متاسفانه بدو تولد این معلولیت پنهان است و تا زمانی که کودک صحبت نکند، والدین متوجه نمی‌شوند، پس غربالگری شنوایی بسیار اهمیت دارد.

حمایت سازمان بهزیستی و قوانین مرتبط با معلولان

وی ادامه داد: سازمان بهزیستی از جنبه‌های مختلف به موضوع انواع معلولیت نگاه می‌کند. درمبحث لزوم قوانین مرتبط حمایتی میتوان به استقرار دبیرخانه قانون جامع حمایت از معلولان و کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت را ذکر نمود که به جد پی گیر بازنگری برخی مفاد ان هستیم یا مثلا پی گیری‌هایی که اخیرا در کنار شبکه ملی افراد دارای معلولیت برای به رسمیت شناخته شدن زبان اشاره ایرانی انجام می‌شود که البته شبکه ملی افراد دارای اختلال شنوایی هم خود پیشنهاد دهنده و پیگیر این مسئله است.

نوع‌پرست اظهار داشت:ایران در تصویب قانون جامعه معلولین جزو کشور‌های پیشرو است و متعهد به کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت است.نگاه سازمان بهزیستی به پارادایم پیشگیری، مداخله به هنگام نیز مهم است همچنان که غربالگری به موقع نوزادان تا یک ماه در تشخیص به موقع ناشنوایی اهمیت دارد، به سایر فعالیت‌های که در بحث سلامت کودکان مبشود نیز توجه می‌نماید به والدین باید بر اهمیت انجام به موقع واکسیناسیون و درمان عفونت‌های گوش تاکید نمود.

نقش فناوری و شرکت‌های دانش‌بنیان در اختلالات شنوایی

وی افزود:در زمینه فناوری و نوآوری شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی باید در زمینه اختلالات شنوایی هم مثل تولیدات جسمی که پیشرو هستند نیز فعال شوند. سازمان بهزیستی بخشی ازکمک هزینه تجهیزات را حمایت می‌کند ما ۲۴۰ هزار فرد ناشنوا تحت پوشش داریم که اکثراشدت متوسط به بالا هستند براساس آمار بخش عمده‌ای از افراد دارای اختلال شنوایی خفیف تحت پوشش سازمان نیستند. لازم به ذکر است که درحال حاضر وسایل کمک توانبخشی تحت پوشش بیمه هانیست، مگر این افراد کارمند یا شاغلین معدودی از بحش‌های خصوصی که از بیمه تکمیلی استفاده کنند.

چالش‌های بیمه‌ای وسایل کمک توانبخشی در ایران

نوع‌پرست گفت:سمعک بخشی توسط بیمه تامین اجتماعی پرداخت می‌شود، اما جای خالی پوشش بیمه‌ای فراگیر وسایل کمک توانبخشی در کشور ما حس می‌شود. امیدواریم با ایجاد بیمه مراقبت در آینده این مشکلات هم برای افراد با معلولیت متوسط تا خیلی شدید نیازمند حل شود.

مشارکت اجتماعی ناشنوایان و پیگیری به رسمیت شناختن زبان اشاره

او درباره مشارکت اجتماعی ناشنوایان گفت:سازمان بهزیستی مطابق قانون جامع معلولان از شبکه‌های افراد دارای معلولیت حمایت می‌کند. شبکه ملی ناشنوایان با بیش از ۸۴ انجمن درکشور فعال است و به جد پیگیر به رسمیت شناختن زبان اشاره ایرانی است. بازم به ذکر است تاکنون حدود ۶۵ کشور زبان اشاره کشور خود را به رسمیت شناخته‌اند و ان‌شاءالله ما هم به این جمع خواهیم پیوست.

نقش رسانه‌ها در آگاهی و ارتقای جایگاه ناشنوایان

نوع‌پرست درباره نقش رسانه‌ها اظهار داشت:آگاهی و تغییر نگرش مردم بسیار مهم است. رسانه‌ها باید جایگاه ناشنوایان را ارتقا دهند و نقش آنها را در تصمیم‌گیری‌ها فعال کنند. باید نگاه ترحم آمیزوانگ اجتماعی "ناتوانی" که درباره معلولیت واز جمله ناشنوایان گا‌ها وجود دارد برداشته شود.

نوع پرست عنوان کرد:ما اساتید برجسته کم شنوا وناشنوا داریم که در دانشگاه‌های فرهنگیان، فرشتگان و درسایر دانشگاه‌های وزارت علوم، وزارت بهداشت ودرمان و دانشگاه آزاد صاحب کرسی هستند. همچنین کارفرمایان ناشنوایی داریم که افراد سالم و ناشنوا را به کار می‌گیرند.

خدمات آموزشی و هنری در مراکز توانبخشی ناشنوایان

نوع‌پرست درباره خدمات هنری برای ناشنوایان گفت:ما هنر را بخشی از توانبخشی می‌دانیم که باعث ارتقای جسم و سلامت روان، ارتقا کیفیت زندگی می‌شود. سطح آگاهی. باورعمومی درخصوص توانمندی آنان با حضور ناشنوایان هنرمند که تولید اثرمی کنند یا به صحنه می‌آیند افزایش می‌یابد. درحال حاضرما ۱۲۷ مرکزتوانبخشی آموزشی غیردولتی برای اختلال شنوایی وجود دارد و حدود ۵۳۰۶ توان‌خواه در آنها حضور دارند.

وی افزود:اتاق هنر و مربی هنری در این مراکز باید وجود داشته باشد. ۳۷ گروه نمایشی افراد دارای اختلال شنوایی در جشنواره‌های استانی و منطقه‌ای حتی برخی از گروه‌ها در بخش بین المللی فعالیت می‌کنند.

وی ادامه داد:در حال حاضر دراین مراکز آموزش‌های توانبخشی مرتبط با مهارت‌های گفتاری، اموزش والدین وتربیت شنیداری وجود دارد که البته ۹۹ مرکز آنها ویژه افراد شنوایی است و ۲۸ مرکز تلفیقی یا جند معلولیتی است که در شهر‌های کوچک زیر ۱۵۰ هزار نفر فعالیت می‌کنند. برای هر فرد دارای معلولیت که پرونده کامل دارد، مبلغی به عنوان یارانه به مرکز پرداخت می‌شود که امسال ماهانه ۵ میلیون تومان است.

برنامه‌های اشتغال پایدار برای افراد دارای معلولیت شنوایی

نوع پرست گفت:با همکاری سازمان فنی و حرفه‌ای، ۱۶ عنوان شایستگی شغلی برای افراد شنوایی طراحی شده تا زمینه ساز اشتغال پایدار باشد. در حوزه اشتغال، ۳۷ هزار پرونده برای افراد دارای معلولیت شنوایی ثبت شده که ۱۶ هزار مورد ارزیابی و ۶ هزار مورد خدمات اشتغال دریافت کرده‌اند.