تعرفه‌های جهانی: شوک اقتصادی یا نمایش قدرت؟ 

باشگاه خبرنگاران جوان؛ مهسا حنیفه - در این فهرست گسترده، غیبت نام روسیه به‌عنوان یک استثنای عجیب، توجه‌ها را جلب کرده و گمانه‌زنی‌هایی درباره انگیزه‌های پنهان یا استراتژی‌های کلان‌تر واشنگتن به راه انداخته است. این اقدام بیش از یک تغییر ساده در سیاست تجاری است؛ نشانه‌ای از یک چرخش تهاجمی در رویکرد آمریکا به اقتصاد جهانی و تلاش برای بازتعریف قواعد بازی در دنیایی که سال‌هاست به نفع رقبا پیش رفته است.

واکنش‌ها و پیامدها: از سکوت تا طوفان

نخستین واکنش از استرالیا آمد؛ نخست‌وزیر این کشور تعرفه‌ها را "بزرگ‌تر از یک تصمیم ضعیف" خواند، اما از تلافی خودداری کرد. چین و هند هنوز سکوت کرده‌اند، اما پکن ممکن است با محدود کردن صادرات مواد کمیاب (۸۰ درصد نیاز جهانی، طبق USGS) پاسخ دهد.

اتحادیه اروپا هم که در سال ۲۰۱۸ به تعرفه‌های فولاد واکنش نشان داد، حالا با تهدید بزرگ‌تری روبه‌روست. در داخل، تعرفه ۲۵ درصدی خودروها، که ۲۰ درصد بازار را تشکیل می‌دهند (داده‌های انجمن خودروسازان آمریکا)، قیمت‌ها را بالا می‌برد. اگر این سیاست کسری تجاری را کاهش دهد (شاید ۱۰۰ میلیارد دلار در بهترین حالت، طبق تخمین بانک جهانی)، دستاورد سیاسی خواهد بود، اما گزارش بانک جهانی در ۲۰۲۴ نشان می‌دهد جنگ‌های تعرفه‌ای معمولاً تجارت جهانی را ۱.۵ درصد کم می‌کند، چیزی که اقتصاد شکننده پساکرونا تحملش را ندارد.

پایان تساهل یا آغاز تنش: تعرفه‌ها زیر ذره‌بین

ترامپ در این سخنرانی، با لحنی که ترکیبی از اطمینان و انتقاد بود، از پایان دوره‌ای خبر داد که آن را "تسلیم اقتصادی یک‌جانبه" نامید. او کسری تجاری را یک "وضعیت اضطراری ملی" خواند که امنیت و شیوه زندگی آمریکایی‌ها را تهدید می‌کند و به رقم ۱.۲ تریلیون دلار کسری تجاری در سال ۲۰۲۴ اشاره کرد که به گفته او، در دوران بایدن به اوج خود رسید. اما این روایت، تنها بخشی از حقیقت را نشان می‌دهد.

طبق گزارش اداره آمار آمریکا (BEA)، کسری تجاری این کشور در سال ۲۰۲۳ حدود ۷۷۳ میلیارد دلار بوده و برای سال ۲۰۲۴، تخمین‌های اولیه از منابع معتبر مثل بلومبرگ و وال‌استریت ژورنال، آن را بین ۹۰۰ تا ۱۰۰۰ میلیارد دلار برآورد کرده‌اند، نه ۱.۲ تریلیون دلاری که ترامپ ادعا می‌کند. این اغراق شاید برای جلب توجه باشد، اما واقعیت این است که کسری تجاری با چین (طبق داده‌های اداره سرشماری آمریکا، ۳۵۰ میلیارد دلار در ۲۰۲۳) و اتحادیه اروپا (بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار) همچنان یک چالش بزرگ است. تعرفه‌های جدید، با نرخ پایه ۱۰ درصد و تا ۲۵ درصد برای خودرو‌ها و لپ‌تاپ‌ها، قرار است این روند را معکوس کند. اما تجربه تعرفه‌های فولادی و آلومینیومی سال ۲۰۱۸، که بر اساس گزارش فدرال رزرو تنها ۰.۲ درصد به تولید ناخالص داخلی افزود و قیمت‌ها را برای مصرف‌کنندگان بالا برد، نشان می‌دهد که این سیاست ممکن است نتیجه معکوس داشته باشد. معافیت روسیه، که طبق داده‌های اداره بازرگانی آمریکا در سال ۲۰۲۳ حدود ۳۲ میلیارد دلار صادرات به آمریکا داشت (عمدتاً نفت و فلزات)، می‌تواند یک انتخاب استراتژیک برای حفظ روابط دیپلماتیک در بحبوحه تنش‌های اوکراین باشد، اما در برابر فشار بر چین و هند، تضادی آشکار ایجاد کرده است.

بازسازی صنعتی: رویا‌هایی که با واقعیت کشتی می‌گیرند

ترامپ با شور و حرارت از احیای تولید داخلی سخن گفت: از خودرو و کشتی گرفته تا تراشه و دارو، همه قرار است در خاک آمریکا ساخته شوند. او وعده داد که سرمایه‌گذاری شرکتی به سطوح بی‌سابقه‌ای برسد و کارخانه‌هایی با استاندارد‌های روز سر برآورند. اما این چشم‌انداز با موانع جدی روبه‌روست. طبق گزارش مؤسسه بروکینگز در سال ۲۰۲۴، هزینه تولید یک تراشه در آمریکا ۳۰ تا ۴۵ درصد بالاتر از آسیای شرقی است، به دلیل دستمزد‌های بالا و زیرساخت‌های گران‌تر. حتی با تعرفه ۲۵ درصدی، بعید است شرکت‌هایی مثل اپل خط تولید را کامل به آمریکا بیاورند، چون زنجیره تأمین جهانی به موادی وابسته است که هنوز در داخل تولید نمی‌شوند.

ترامپ همچنین گفته است: "اگر تعرفه صفر می‌خواهید، محصولتان را همین‌جا بسازید. " این پیام به چین، که بر اساس داده‌های اداره سرشماری آمریکا در سال ۲۰۲۳ حدود ۵۰۰ میلیارد دلار کالا به آمریکا صادر کرد (۱۶ درصد کل واردات)، هشداری جدی است. اما چین هم دست‌بسته نیست؛ طبق گزارش رویترز، این کشور در سال ۲۰۲۴ تعرفه‌های تلافی‌جویانه‌ای بر سویا و خودرو‌های آمریکایی وضع کرد که به کشاورزان و شرکت‌های آمریکایی ضربه زد. اتحادیه اروپا هم، که در سال ۲۰۲۳ حدود ۲۹۵ میلیارد دلار کالا به آمریکا صادر کرد (داده‌های نمایندگی تجاری آمریکا)، با تعرفه‌های جدید ممکن است به اقدامات متقابل روی بیاورد. گزارش صندوق بین‌المللی پول (IMF) در سال ۲۰۲۴ پیش‌بینی کرده که تجارت جهانی در سال ۲۰۲۵ رشد ۳.۲ درصدی خواهد داشت، اما جنگ تعرفه‌ای می‌تواند این روند را به رکود بکشاند.

مهاجرت و اقتصاد داخلی: تناقض‌هایی که فریاد می‌زنند

ترامپ بحث را به مسائل داخلی کشاند و از نیاز به مهاجران قانونی مثل کشاورزان سخن گفت، اما هم‌زمان قضات را به مانع‌تراشی در اخراج مهاجران غیرقانونی متهم کرد. او خواستار ورود کسانی شد که "آمریکا را دوست داشته باشند"، اما این معیار در عمل مبهم است. از نظر اقتصادی، مهاجران نقش بزرگی دارند؛ گزارش اداره کار آمریکا (BLS) در سال ۲۰۲۴ نشان می‌دهد که ۱۹ درصد نیروی کار کشاورزی و ساخت‌وساز را مهاجران تشکیل می‌دهند.

تعرفه‌ها قرار است شغل ایجاد کنند، اما ادعای "۱۰ هزار شغل در یک ماه" با داده‌ها جور درنمی‌آید؛ طبق BLS، رشد شغلی در دوره او به طور متوسط ماهانه ۱۷۰ هزار شغل بود. تورم هم که به بایدن نسبت داد، بر اساس گزارش فدرال رزرو در سال ۲۰۲۴ به ۳.۱ درصد کاهش یافته، اما تعرفه‌های جدید می‌توانند آن را بالا ببرند. مثلاً تعرفه ۲۵ درصدی بر لپ‌تاپ‌ها، قیمت یک دستگاه ۱۰۰۰ دلاری را به ۱۲۵۰ دلار می‌رساند. وعده کاهش مالیات "شگفت‌انگیز" هم با نیاز به جبران کسری بودجه تناقض دارد؛ اگر تعرفه‌ها ۶ تریلیون دلار درآمد بیاورند (که با کل تجارت خارجی ۴.۹ تریلیون دلاری آمریکا در ۲۰۲۳، طبق BEA، غیرواقعی است)، باز هم هزینه‌های اجرایی و یارانه‌ها آن را می‌بلعد.

قماری که جهان را تکان می‌دهد 

تعرفه‌های جدید ترامپ، بیش از یک سیاست اقتصادی، یک نمایش قدرت است که می‌خواهد آمریکا را از یک بازیگر منفعل به یک نیروی تهاجمی در تجارت جهانی تبدیل کند. این تصمیم می‌تواند تولید داخلی را تقویت کند، اما خطر تورم، انزوا و تنش را به همراه دارد. معافیت روسیه و فشار بر چین و اروپا نشان می‌دهد که این سیاست به ژئوپلیتیک گره خورده است. موفقیتش به واکنش کشور‌ها و تحمل مردم آمریکا بستگی دارد. اگر جهان تسلیم نشود، این قمار می‌تواند به آشوب منجر شود؛ اما اگر جواب دهد، شاید الگویی جدید بسازد.