بازوبند قهرمانی برای «پهلوانان»

 «پهلوانان» پویانمایی‌ای ایرانی به نویسندگی و کارگردانی سیاوش زرین‌آبادی و تهیه‌کنندگی علیرضا گلپایگانی است. فصل اول این مجموعه به سفارش مرکز پویانمایی صبا تولید شد و در ۲۰ اسفند سال ۱۳۸۶ از شبکه دو به نمایش درآمد. اقبال مخاطبان از این پویانمایی تا اندازه‌ای بود که تولید آن در شش فصل ادامه یافت و فصل ششم «پهلوانان» در نوروز ۱۴۰۲ از شبکه یک پخش شد. پویانمایی «پهلوانان» درباره شخصی به نام «پوریای ولی» است که در قرن هشتم هجری قمری شاگردانش را در زورخانه‌ای در شهر خوارزم (از شهر‌های خراسان قدیم) تعلیم می‌دهد. «اسکندر» که داروغه شهر است میانه خوبی با پهلوان پوریا ندارد و دائم به فکر سرکوب اوست. این روز‌ها فصل هفتم این پویانمایی محبوب در حال تولید است و قرار است تا بار دیگر علاقه‌مندان به این قصه در نوروز تماشاگر آن باشند.

سیاوش زرین‌آبادی، یکی از تهیه‌کنندگان فصل جدید «پهلوانان» در توضیح ایده شکل‌گیری یک قهرمان با نام پوریای ولی در قالب یک پویانمایی گفت: دوران نوجوانی هم‌زمان بود با رونق فیلم‌های رزمی و کاراته‌ای شرق آسیا مانند هنگ‌کنگ چین و از سوی دیگر فیلم‌های ابرقهرمانی غربی، چون بت‌من و سوپرمن و مرد عنکبوتی. آن زمان اینها را می‌دیدم و تحت تأثیرشان بودم و به‌عنوان نوجوان شاهد بودم که این آثار چقدر در مخاطبشان اشتیاق و شور ایجاد می‌کنند. به همین دلیل سال‌ها بعد و زمانی که می‌خواستم طرحی برای مجموعه پویانمایی بنویسم و به مرکز صبا ارائه کنم به‌سمت محتوای قهرمانی هم‌طراز با ویژگی‌های فرهنگ ملی خودمان رفتم.

وی ادامه داد: با مطالعاتی که داشتم ایده جوانمردان و عیاران و طبقه‌ای از مردم عادی صاحب حرفه در شهر‌ها که دارای مرام و عقاید ساده‌ای بودند، اما درعین‌حال سعی می‌کردند که به مردم مظلوم کمک کنند در ذهنم شکل گرفت. نمونه شاخص و الگوی برجسته چنین قهرمانی به‌ویژه در جوامع شیعی، پوریای ولی بود.

وی افزود: زمانی که بیشتر تحقیق کردم متوجه شدم که چقدر این شخصیت جای کار دارد تا ما او را مظهر این طبقه از قهرمانان در نظر بگیریم و حول‌وحوش آن فضایی داستانی و ماجراجویانه به وجود بیاوریم و بر این اساس قصه‌هایی با حال‌وهوای ایرانی و ملی خودمان خلق کنیم که هم برای مخاطب نوجوان جذاب باشد و هم تا حدودی محتوای ارزشی و آموزشی دربرداشته باشد و این‌گونه شد که این پویانمایی ساخته شد.

زرین‌آبادی در پاسخ به این سؤال که این پویانمایی چرا تا به این اندازه محبوب شده، تصریح کرد: احتمالاً به دلیل هماهنگی، سازگاری و آشنایی‌ای که روح و محتوا و درون‌مایه این مجموعه با روح و شخصیت ما ایرانیان دارد؛ گویی که همه ایرانیان در همه دوران‌ها با این مفاهیم، درون‌مایه‌ها، شخصیت‌ها و قهرمانان احساس نزدیکی می‌کنند. درنتیجه ذاتاً این شخصیت‌ها را دوست داریم و این علاقه چیزی است که در طول تاریخ شکل گرفته؛ چراکه این شخصیت‌ها ریشه در تاریخ و فرهنگ ما دارند.

این تهیه‌کننده با اشاره به شگرد‌های استفاده شده در ساخت این اثر، اظهار کرد: دو فصل اول (۲۶ اپیزود) را با شیوه دوبعدی دستی و با استفاده از رایانه کار کردیم؛ یعنی طراحی‌ها کاملاً دستی بود و با لایت‌باکس روی میز نور و درنهایت مرحله اسکن و رنگ و برهم‌گذاری لایه‌ها در رایانه انجام می‌شد. این روش متناسب با فن‌آوری آن روز‌ها و سال‌ها بود؛ اما در فصل سه و چهار با توجه به پیشرفتی که در نرم‌افزار‌های پویانمایی رخ داده بود و روش پویانمایی دوبعدی بدون کاغذ رواج یافت ما هم به این سمت رفتیم. یعنی مدل‌ها و کاراکتر‌ها به‌صورت دوبعدی پرداخته شد و قابلیت انیمیت مناسب پیدا کرد و به‌این‌ترتیب یک مرحله کار ما بهتر شد و تا امروز جزء مختصری اصلاحات در روش، اتفاق جدی دیگری نیفتاده است.

زرین‌آبادی تأکید کرد: مخاطب ویژه این سریال رده سنی نوجوان (یعنی ۱۰ تا ۱۸ سال) است؛ ولی خوشبختانه می‌بینم که رده‌های سنی بالاتر و پایین‌تر هم مخاطب این مجموعه‌اند؛ این موضوع مسرت‌بخش است؛ چراکه نشان می‌دهد این اثر موفق شده است تا با سایر رده‌های سنی هم ارتباط برقرار کند و موردتوجه و پسند عامه مردم قرار گیرد.

این تهیه‌کننده در ادامه یادآور شد: در تولید پویانمایی «پهلوانان» تلاش کردیم علاوه‌بر سرگرم کردن مخاطب و درگیرکردن او با یک قصه جذاب و پرماجرا پیام‌های عمدتاً اخلاقی را هم در لایه‌های زیرین قصه منتقل کنیم؛ پیام‌های اخلاقی و اندرز‌های مناسب رده سنی مخاطب مانند عدالت‌طلبی و مبارزه با ظلم، نیکی کردن و مهرورزیدن و ادای امانت و مفاهیمی ازاین‌دست را تا جایی که ادایی و شعار نشده و مخاطب را پس نزند منتقل کردیم.

وی افزود: کار موفق آن است که در وهله اول بتواند مخاطب را با یک قصه جذاب و شخصیت‌های دوست‌داشتنی همراه کرده و در مرحله بعد پیام خود را به‌شکل غیرمستقیم منتقل کند.

زرین‌آبادی در پاسخ به این پرسش که چقدر مقتضیات روز و روحیات مخاطب در تولید این اثر موردتوجه قرار گرفته است، اظهار کرد: به‌رغم اینکه این قصه و شخصیت‌هایش تاریخی و مرتبط به گذشته‌اند، اما از همان ابتدا سعی خود من، گروه نویسندگان و مجریان این طرح این بود که زبان و ادبیات و رفتار شخصیت‌ها آن‌چنان باشد که مخاطب نوجوان امروزی آن را بپذیرد و تعمد داشتم که از گفتار و ادبیات و کلامی‌برای شخصیت‌ها استفاده شود که امروزی و روزمره باشد و تا جایی که جا داشت کوشش شد که در رفتار و کلام شاگردان پوریای ولی مسائل و معضلات و امور روزمره نوجوانان را انعکاس دهیم که نوجوان خودش را در آن ببیند، اما اینکه تا چه به این هدف رسیدیم را مخاطب باید بگوید.

وی با اشاره به به‌کارگیری عناصر سند تحول سازمان صداوسیما در تولید پویانمایی «پهلوانان» اظهار کرد: پرورش هویت ملی کودکان و توجه به همه قومیت‌ها در ساختار این مجموعه و بافت داستانی و فضای قصه مشخص است، چراکه دوست داشتیم هویت ملی ایرانی در کار بروز و جلوه و برجستگی داشته باشد و بخشی از اینکه مخاطب با این کار ارتباط گرفته است به این واقعیت بازمی‌گردد که این هویت ملی که برای همه ما عزیز است را در کار دیده است.

زرین‌آبادی افزود: سعی کردیم که این هویت ملی را ازطریق برجسته کردن نماد‌های فرهنگی ازجمله لباس، معماری، اشیا و فضا‌ها و نوع روابط مشخص کنیم تا مخاطب علاقه‌مند شود. کودکان و نوجوانان بسیاری از اقوام به اقتضای داستان در قصه گنجانده شده و بر این اساس تلاش کردیم که هویت قومی‌برجسته شود. اگرچه این هدف اصلی ما نبود، اما به اقتضای قصه در برخی قسمت‌ها آن را قرار داده‌ایم.