غفلت مرگبار واشنگتن در رقابت با چین

باشگاه خبرنگاران جوان - گزارش تحلیلی منتشرشده توسط مؤسسه استیمسون هشدار می‌دهد که ایالات متحده در حال تکرار یکی از خطرناک‌ترین الگو‌های تاریخ قدرت‌های بزرگ است: غفلت از درس‌های تاریخی و گرفتار شدن در توهم برتری دائمی. به تأکید این منبع، سیاست‌گذاران آمریکایی در حوزه‌های اقتصادی، فناوری و ژئوپلیتیکی نه‌تنها تجربه‌های تاریخی را نادیده می‌گیرند، بلکه گاه با بازنویسی گزینشی تاریخ، برای تصمیم‌های پرریسک امروز خود مشروعیت می‌سازند. به‌گفته تحلیلگران این اندیشکده، چنین رویکردی آمریکا را در «خواب غفلت» نگاه داشته و خطر یک شوک راهبردی ناگهانی را به‌طرز خطرناکی افزایش داده است.



این گزارش تصریح می‌کند که مسأله صرفاً پیشرفت چین نیست، بلکه نابینایی ساختاری واشنگتن درک دگرگونی توازن قدرت جهانی است. تمرکز سیاست خارجی آمریکا بر تحریم‌های اقتصادی، جنگ تعرفه‌ای و نمایش قدرت نظامی در اقیانوس آرام، مانع از آن شده که نخبگان این کشور به ضعف‌های درونی خود – از فرسایش زیرساخت‌های صنعتی تا بحران مشروعیت سیاسی داخلی – توجه جدی داشته باشند. مؤسسه استیمسون هشدار می‌دهد که بی‌توجهی مشابهی در ابتدای قرن بیستم، برخی قدرت‌های غربی را به سوی فاجعه‌ای سوق داد که بعد‌ها به جنگی جهانی تبدیل شد.



تکرار فاجعه جنگ جهانی اول



بر اساس تحلیل منتشرشده از سوی مؤسسه استیمسون، قیاس رایج سیاست‌گذاران آمریکایی میان چین و آلمان نازی یک خطای راهبردی خطرناک است. آنان اغلب تلاش می‌کنند پکن را در قالب «تهدیدی شبیه هیتلر» تصویر کنند تا فضای بسیج داخلی و بین‌المللی ایجاد کنند، اما از تشابه واقعی‌تر عاجزند: رقابت امروز آمریکا و چین، بیشتر به رقابت بریتانیا و آلمان پیش از جنگ جهانی اول شباهت دارد؛ رقابتی که از درون شبکه‌ای از سوءمحاسبه‌ها، رقابت‌های صنعتی، مسابقه تسلیحاتی و ائتلاف‌سازی‌های کورکورانه زاده شد.



در آن دوره تاریخی، هیچ‌یک از طرف‌ها عملاً به دنبال جنگی تمام‌عیار نبودند، اما زنجیره‌ای از تصمیم‌های نادرست، جهان را به سمت فاجعه سوق داد. این اندیشکده آمریکایی تأکید می‌کند که امروز نیز، خطر نه از «نیت جنگ»، بلکه از ترکیب ملی‌گرایی افراطی، رقابت فناورانه بی‌مهار و سازوکار‌های بحران‌ساز در دو سوی اقیانوس آرام سرچشمه می‌گیرد. بر اساس این هشدار، اگر واشنگتن همچنان بر سیاست مهار همه‌جانبه پکن بدون درک دقیق پیامد‌ها پافشاری کند، احتمال لغزش به یک بحران غیرقابل کنترل افزایش خواهد یافت.



تهدید وجودی هوش مصنوعی



بخش مهمی از گزارش مؤسسه استیمسون به نقش فناوری‌های نوظهور در تشدید خطرات جهانی اختصاص دارد. این گزارش با اشاره به ورود جهان به «سومین عصر هسته‌ای» هشدار می‌دهد که فروپاشی رژیم‌های کنترل تسلیحات و افزایش تمایل کشور‌ها به توسعه سلاح‌های راهبردی، خطر تکثیر و استفاده تصادفی یا عمدی از سلاح‌های کشتارجمعی را افزایش داده است. این وضعیت، به‌زعم تحلیلگران استیمسون، یکی از خطرناک‌ترین دوره‌های تاریخ معاصر را رقم زده است.



در کنار تهدید هسته‌ای، هوش مصنوعی به‌عنوان یک نیروی دوگانه معرفی می‌شود که می‌تواند هم منبع رفاه و هم ابزار نابودی باشد. گزارش به نقل از ایلان ماسک یادآوری می‌کند که او احتمال نابودی بشریت توسط هوش مصنوعی را حدود ۲۰ درصد دانسته است؛ عددی که از نظر کارشناسان، صرف‌نظر از دقت علمی آن، نشان‌دهنده سطح اضطراب در میان نخبگان فناوری است. استیمسون تأکید می‌کند که ترکیب رقابت نظامی میان قدرت‌های بزرگ با شتاب بی‌ضابطه توسعه سامانه‌های هوش مصنوعی، می‌تواند به خطا‌های محاسباتی سریع و مرگبار منجر شود.



آمریکا بر لبه پرتگاه



در جمع‌بندی تحلیل ارائه‌شده توسط مؤسسه استیمسون، تصویر نگران‌کننده‌ای از آینده ترسیم می‌شود: ایالات متحده در حالی به سمت تشدید رقابت با چین حرکت می‌کند که فاقد یک چارچوب فکری تاریخی‌محور برای مدیریت این رقابت است. سیاست‌گذاران، به‌جای مهار بحران، با ساده‌سازی روایت‌ها و تولید دوگانه‌های خطرناک، خود را از دیدن پیچیدگی واقعیت محروم کرده‌اند. این رویکرد، آمریکا را در موقعیتی قرار داده که یک سوءمحاسبه کوچک می‌تواند پیامد‌هایی جهانی داشته باشد.



بر اساس این گزارش، «خواب غفلت» واشنگتن نه یک شعار سیاسی، بلکه نتیجه یک فرسایش تدریجی در توان تحلیل راهبردی است. تاریخ نشان می‌دهد که قدرت‌های بزرگ نه در لحظه ضعف، بلکه در اوج اعتماد به نفس و خودبزرگ‌بینی دچار سقوط‌های ناگهانی شده‌اند. مؤسسه استیمسون هشدار می‌دهد که اگر این روند اصلاح نشود و اگر آمریکا از منطق رقابت افسارگسیخته فاصله نگیرد، جهان ممکن است بار دیگر هزینه سنگین یک تصمیم‌گیری کورکورانه را بپردازد؛ هزینه‌ای که این‌بار، به‌دلیل نقش فناوری‌های نوین، می‌تواند بسیار فراتر از فجایع قرن بیستم باشد.