تقویت هویت محله‌ای با بهره برداری از باغ راه حضرت فاطمه (س)

باشگاه خبرنگاران جوان-  پروژه باغ‌راه حضرت فاطمه، به عنوان یک طرح نوین در حوزه توسعه شهری، با هدف ایجاد پیوند بین فضا‌های سبز، بهبود دسترسی‌های شهری، و ارتقای کیفیت زندگی ساکنین مناطق ۱۷ و ۱۸ طراحی شده است.

این پروژه در چارچوب منظومه خطی تعریف می‌شود که بر پایه اتصال گره‌های شهری، تقویت پیاده‌روی، و کاهش وابستگی به خودرو‌های شخصی استوار است. 

مناطق ۱۷ و ۱۸ به دلیل تراکم جمعیتی بالا، کمبود فضا‌های عمومی، و نابرابری‌های اجتماعی-اقتصادی، نیازمند مداخلاتی هوشمندانه در حوزه برنامه ریزی شهری هستند. 

باغ‌راه حضرت فاطمه با تمرکز بر این چالش‌ها می‌کوشد به‌عنوان یک شریان سبز و چندعملکردی، نقش محوری در تحول این مناطق ایفا کند. 

اهداف پروژه عبارتند از ایجاد کریدور سبز؛ تبدیل مسیر‌های فرسوده و بلااستفاده به یک شبکه پیوسته از فضا‌های سبز با قابلیت پیاده روی و دوچرخه‌سواری. 

تقویت پیوند‌های اجتماعی؛ طراحی فضا‌های جمعی مانند پارک‌های محلی، زمین‌های بازی، و نقاط تجمع برای تعاملات اجتماعی است. 

بهبود دسترسی‌ها؛ اتصال محله‌های حاشیه‌ای به مراکز خدمات شهری مانند ایستگاه‌های حمل‌ونقل عمومی، مدارس، و مراکز بهداشتی و کاهش آلودگی زیست‌محیطی با مفهوم افزایش سطح پوشش گیاهی برای جذب آلاینده‌ها و کاهش اثرات جزایر گرمایی می‌شود. 

توسعه شهری و منظومه خطی چیست؟

در واقع منظومه خطی به یک الگوی برنامه‌ریزی شهری اشاره دارد که توسعه و سازماندهی فضا‌های شهری را در امتداد یک محور یا خط مشخص متمرکز می‌کند.

این محور می‌تواند یک مسیر طبیعی (مانند روددره)، یک شریان حمل‌ونقلی (مانند خیابان یا خط مترو)، یا حتی یک گذرگاه تاریخی- فرهنگی باشد. 

هدف اصلی این الگو، ایجاد یک ساختار یکپارچه و پیوسته است که کاربری‌های مختلف شهری (سبز، تجاری، مسکونی، حمل ونقل) را در کنار هم قرار داده و آنها را به‌صورت هماهنگ به یکدیگر متصل کند. 

منظومه خطی به‌عنوان یک الگوی برنامه‌ریزی، بر ایجاد ساختاری یکپارچه در امتداد یک محور مشخص تأکید دارد.  در مناطق ۱۷ و ۱۸، این محور می‌تواند مسیر‌های تاریخی، روددره‌ها، یا حتی گذرگاه‌های پرترافیک را شامل شود.

 پروژه باغ راه حضرت فاطمه با تکیه بر این الگو، مسیر‌هایی را انتخاب می‌کند که نه‌تنها نیاز‌های حمل‌ونقلی را پاسخ می‌دهند، بلکه به‌عنوان فضا‌های عمومی چندمنظوره عمل می‌کنند. 

این رویکرد همسو با مفاهیم توسعه پایدار شهری است که بر ترکیب کاربری‌های مختلف در یک فضای واحد تأکید دارد. 

طراحی مبتنی بر مشارکت شهروندی با برگزاری کارگاه‌های مشترک با ساکنان برای انعکاس نیاز‌های واقعی محله‌ها، استفاده از گونه‌های گیاهی بومی ضمن کاهش مصرف آب و افزایش سازگاری با اقلیم خشک تهران، یکپارچه سازی با حمل‌ونقل، ایجاد ایستگاه‌های دوچرخه و پیاده‌روی در نزدیکی ایستگاه‌های مترو و اتوبوس، فناوری‌های سبز از طریق نصب سیستم‌های روشنایی خورشیدی و سطوح نفوذپذیر برای مدیریت رواناب‌ها از جمله اهداف مهم این کلان پروژه است.

تأثیرات اقتصادی-اجتماعی باغ‌راه

این پروژه با ایجاد فضا‌های جذاب شهری، می‌تواند به احیای اقتصادی محله‌ها کمک کند. برای مثال، رونق کسب وکار‌های محلی در مجاورت باغ راه، ایجاد فرصت‌های شغلی در حوزه نگهداری فضای سبز، و جذب گردشگران داخلی از جمله مزایای آن است. از جنبه اجتماعی، افزایش امنیت محله‌ها به واسطه حضور فعال شهروندان و کاهش نابرابری دسترسی به خدمات شهری، از نتایج مورد انتظار است.

گفتنی است پروژه باغ ر‌اه حضرت فاطمه، فرصتی استراتژیک برای تبدیل مناطق ۱۷ و ۱۸ به نمونه‌های موفق از توسعه شهری انسان محور و پایدار است. 

این طرح نه‌تنها به حل معضلات زیست‌محیطی می‌پردازد، بلکه با تقویت هویت محله‌ای و عدالت فضایی، الگویی برای سایر نقاط کلانشهر تهران ارائه می‌دهد. 

موفقیت این پروژه مستلزم همکاری همه جانبه نهاد‌های حکمرانی، جامعه مدنی، و سرمایه‌گذاران است تا به‌عنوان موتور محرک تحول، آیند‌های سبزتر و عادلانه‌تر را برای ساکنین رقم بزند.