فرهنگی‌هنری 08:40 - 10 بهمن 1401

مجموعه تک‌بیتی‌های بلوچی منتشر شد

به‌گزارش خبرنگار مهر، کتاب «لیکو؛ تک‌بیتی‌های بلوچی» با گردآوری و بازسرایی منصور مومنی به‌تازگی توسط نشر نو منتشر و راهی بازار نشر شده است.

منصور مومنی شاعر و پژوهشگر ادبی متولد ۱۳۴۷ در زاهدان است. او پس از پایان تحصیلات دانشگاهی به قالب لیکو پرداخت و به گردآوری لیکوهای به‌جا مانده در تاریخ ادبیات بلوچستان مشغول شد. نتیجه این‌کار ابتدا در سال ۱۳۸۴ در کتاب «صد لیکو» و سپس در کتاب «صد لیکوی دوم» منتشر شد. او سپس به انتشار مجموعه‌اشعارش پرداخت.

مومنی می‌گوید بلوچستان قبلا مَکُران بود اما کسی نمی‌داند چه‌واقعه یا چه‌سالی مبدا این‌تغییر شده است. آیا بلوچان ساکنان نخستین مکران بوده‌اند یا مهاجرانی از جاهای دیگر هستند که جبر روزگار آن‌ها را به این‌منطقه کشانده است؟‌ حکایت‌های بسیاری از مامن پیشین آن‌ها و چرایی حرکت‌شان به این‌سوی ایران گفته شده است؛ حکایت‌هایی که هنوز شنیدنی‌اند. مثلا گفته می‌شود به حکم انوشیروان ساسانی، سپاهی جرار بر مردمان شمال ایران تاخت و از خون گیلک و دیلمان و بلوچ جوی‌ها ساخت. بلوچان هم چاره‌ای جز کوچ نداشتند؛ آن هم به مکران. یا گفته می‌شود بلوچان از نسل امیرحمزه، عموی دلاور پیامبرند؛ نسل نوادگانی که شانه‌به‌شانه امام حسین (ع) در کربلا شمشیر زدند و بازماندگانشان رو به سوی ایران نهاده و خود را به مکران رساندند.

زبان بلوچی با دو گویش اصلی مکرانی و سرحدی شناخته می‌شود؛ گویش‌هایی که ساکنان جنوب و شمال بلوچستان از آن‌ها بهره می‌برند. هریک هم نیز در خود لهجه‌هایی نو با ظرافت‌ها و ظرفیت‌های بیانی متفاوتی پرورده‌اند که رخشانی، کیچی، لاشاری، سراوانی،‌ ساحلی و بلوچی تپه‌های شرقی آشناترین نام‌های این لهجه‌ها هستند. تفاوت‌های آوایی و واژگانی این‌لهجه‌ها، گاهی چنان است که شاید فهم گفته‌های بلوچ سبی را برای بلوچی از زاهدان دشوار کند.

گردآورنده کتاب پیش‌رو که مقدمه آن را هم نوشته، می‌گوید شعر، گونه غالب ادبیات بلوچ بوده و داستان‌سرایان این‌قوم نیز نظامی‌وار ماجراها را به هجا و قافیه تنیده‌اند و سروده‌هایشان را به نغمه و نوای پهلوانان می‌سپردند. لیکو شعری شفاهی است؛ تک‌بیتی هجایی و مقفا. لیکو نیز مانند زبان بلوچی از روزگاران دور و ناشناخته ادبیات موسیقی ایران خودش را به امروز رسانده و بازمانده الحانی است که پیش از همراه‌شدن شعر فارسی و عروض عربی، سر بر آسمان ادب و هنر ایران داشته‌اند.

لیکوها بیشتر ده هجایی‌اند ولی لیکوزنان بلوچ، آرشه که بر سیم سُروز می‌کشند ابایی ندارند از افزودن چند هجای خرده‌تحریری به شعر، برای پاسخ‌گویی به نوای ساز؛ به‌قول مومنی، از همین «از ای‌دوست‌» گفتن‌ها و «اَمان اَمان» برآوردن‌های آوازندگان پارسی‌خوان که رایج است.

کتاب پیش‌رو از یک‌مقدمه، واژه‌نامک و ۲۷۴ لیکو تشکیل شده است.

دویست و هجدهمین لیکوی مندرج در این‌کتاب به این‌ترتیب است:

تو سرودی، من ربابم

بهر دیدارت

چه کبابم

چه کبابم

***

تو سروْدیگ من ربابی اوْن

پر تی دیدارا چْون کبابی اوْن

***

این‌کتاب با ۲۷۶ صفحه، شمارگان هزار و ۱۰۰ نسخه و قیمت ۱۶۰ هزار تومان منتشر شده است.


11799482
 
پربازدید ها
پر بحث ترین ها

مهمترین اخبار فرهنگی‌هنری

فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» شاکری‌نژاد گفت: در ایام دفاع مقدس ۱۲ روزه، شبکه خبر به عنوان پر مخاطب‌ترین شبکه در این ایام بود و مرجعیت رسانه ملی در حوزه اخبار بالا رفته است.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» پیکر زنده‌یاد یعقوب صباحی، بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون روز چهارشنبه برگزار می‌شود.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» بازگشت عمو‌های فیتیله‌ای با «دوقلو‌ها در شهر پنج‌ستاره» روی آنتن، حضور رادیو نمایش در پنل تخصصی ABU، پخش مستند‌های عاشورایی از قاب شبکه قرآن و معارف و ویژه‌برنامه «فرصت برابر» برای کنکور از مهم‌ترین اخبار امروز حوزه رادیو و تلویزیون است.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با تأکید بر نقش بی‌بدیل گردشگری در بازسازی امید ملی، از تدوین ۱۴ برنامه جامع و هدفمند برای جبران آسیب‌های جنگ ۱۲ روزه خبر داد و گفت: امروز دولت با رویکردی مسئله‌محور، در کنار این وزارتخانه و بخش خصوصی...
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» قائم‌مقام و معاون وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت: ایران در زمینه آثار ملموس جزو ۱۰ کشور دنیا و در حوزه میراث ناملموس با ثبت ۲۶ اثر از رتبه هفت به چهار صعود کرده است.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» در نمایشگاه بین‌المللی «Image of the Book» مسکو طراح گرافیک ایرانی به‌عنوان تنها برنده جایزه بهترین طراحی جلد کتاب معرفی و کتاب «والی» در بخش «بهترین کتاب تصویری» این رویداد موفق به دریافت جایزه شد.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» دشمن همیشه تلاش می‌کند تا راس باور افراد را هدف قرار دهد.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» یعقوب صباحی بازیگر باسابقه تئاتر و تلویزیون، ظهر امروز ۲۳ تیرماه ۱۴۰۴ درگذشت.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» مدیران سینمایی در ادامه دیدار با سینماگران آسیب‌دیده از حمله رژیم صهیونیستی به ایران، از تعداد دیگری از سینماگران دلجویی کردند.
فرهنگی‌هنری
«باشگاه خبرنگاران» «دوقلو‌ها در شهر پنج‌ستاره»، با حضور عمو‌های فیتیله‌ای (علی فروتن، محمد مسلمی و حمید فروتن) مهمان خانه‌های کودکان می‌شوند.

مشاهده مهمترین خبرها در صدر رسانه‌ها

صفحه اصلی | درباره‌ما | تماس‌با‌ما | تبلیغات | حفظ حریم شخصی

تمامی اخبار بطور خودکار از منابع مختلف جمع‌آوری می‌شود و این سایت مسئولیتی در قبال محتوای اخبار ندارد

کلیه خدمات ارائه شده در این سایت دارای مجوز های لازم از مراجع مربوطه و تابع قوانین جمهوری اسلامی ایران می باشد.

کلیه حقوق محفوظ است