چرا بعضی از نوزادان غول‌پیکر بدنیا می‌آیند؟

باشگاه خبرنگاران جوان - نوزادی سنگین‌وزن به نام «کِسین» در روزهای اخیر به یکی از پربازدیدترین سوژه‌ها در فضای مجازی تبدیل شده است. این نوزاد که اوایل سال جاری میلادی در ایالات متحده متولد شد، در زمان تولد ۵٫۸ کیلوگرم وزن داشت.

گرچه کِسین از میانگین نوزادان سنگین‌تر است، تنها مورد نیست. در سال ۲۰۲۳ در برزیل نیز پسری با وزن ۷٫۳ کیلوگرم به دنیا آمد. چنین اخباری شاید باعث شود زنان باردار دچار هراس شوند، اما نوزادان بزرگ چقدر رایج‌اند و آیا تولدشان همیشه سخت و خطرناک است؟ هانا دالن، استاد مامایی، دانشگاه وسترن سیدنی در یادداشتی به این موضوع پرداخته است.

پزشکان به نوزادانی که بیش از ۴ تا ۴٫۵ کیلوگرم وزن دارند، اصطلاحاً ماکروزومی (به طور دقیق‌تر، جنین بزرگ‌جثه) می‌گویند. به زبان ساده، نوزادی «بزرگ» است که وزنش بیش از ۹۰ درصد نوزادان دیگر در همان هفته بارداری یا به عبارت بهتر، سنگین‌تر از بیشتر نوزادان هم‌سن خودش باشد. اصطلاح «بزرگ نسبت به سن بارداری» دقیق‌تر است، چون در آن هم وزن و هم سن بارداری در نظر گرفته می‌شود.

از جزئیات زایمان کسین یا وضعیت سلامت او و مادرش اطلاعات دقیقی در دست نیست؛ اما به‌طورکلی، وقتی نوزاد خیلی بزرگ است (مخصوصاً بالای ۴٫۵ کیلوگرم) احتمال سختی زایمان و عوارض، اندکی بیشتر می‌شود.

هرچه نوزاد بزرگ‌تر باشد، احتمال نیاز به زایمان با فورسپس، وکیوم یا سزارین افزایش می‌یابد. این رویه‌ها گاهی باعث می‌شوند مادر پس از زایمان دوره‌ی نقاهت طولانی‌تری یا در زایمان بعدی گزینه‌های محدود داشته باشد.

برای نوزاد نیز خطر گیر کردن شانه‌ها در کانال زایمان (دیستوشی شانه) وجود دارد. در این مواقع، ماما یا پزشک باید حرکات خاصی انجام دهد تا شانه‌ی نوزاد آزاد شود، که گاهی ممکن است باعث آسیب یا کمبود اکسیژن برای نوزاد شود. البته چنین مواردی بسیار نادرند و معمولاً زمانی پیش می‌آیند که وزن بالای نوزاد از قبل پیش‌بینی نشده باشد.

در بیشتر موارد، نوزادان بزرگ کاملاً سالم هستند. چند عامل می‌تواند باعث بزرگ‌شدن جثه نوزادان شود:

• ژنتیک: در بعضی خانواده‌ها نوزادان همیشه درشت‌تر هستند.
• تاخیر در زایمان: هرچه نوزاد بیشتر در رحم بماند، فرصت رشد بیشتری دارد.
• دیابت مادر: اگر قند خون مادر بالا باشد، انرژی اضافی به جنین می‌رسد و او این انرژی را به صورت چربی ذخیره می‌کند و در نتیجه بزرگ‌تر می‌شود.
• نوزادان مادرانی که در دوران بارداری برای اولین بار دچار دیابت بارداری می‌شوند، بعدها بیشتر در معرض چاقی یا دیابت قرار دارند.
• زنانی که پیش از بارداری یا در دوران آن اضافه‌وزن دارند، بیشتر احتمال دارد نوزادان درشت‌تر به دنیا بیاورند، زیرا احتمال ابتلا به دیابت بارداری در آن‌ها بیشتر است.

تشخیص وزن دقیق نوزاد پیش از تولد کار دشواری است. به همین دلیل، گاهی به زنان گفته می‌شود که نوزادشان بزرگ است، اما در واقع این‌طور نیست، یا برعکس، بدون انتظار قبلی نوزاد بزرگی به دنیا می‌آید.

در معاینات دوران بارداری، ماما یا پزشک با لمس شکم مادر جای نوزاد و رشد رحم را بررسی می‌کنند. همچنین با متر، فاصله‌ی بین بالای شکم تا استخوان شرمگاهی اندازه گرفته می‌شود. عدد به‌دست‌آمده معمولاً باید با تعداد هفته‌های بارداری تطابق داشته باشد (مثلاً در هفته ۳۶، اندازه بین ۳۴ تا ۳۸ سانتی‌متر است).

اگر اختلاف بیش از سه سانتی‌متر باشد، سونوگرافی انجام می‌شود تا رشد و وزن نوزاد تخمین زده شود. اما واقعیت این است که سونوگرافی در تخمین وزن دقیق نوزاد چندان مطمئن نیست.

در مطالعه‌ای بزرگ در بریتانیا، حدود سه‌هزار زن باردار شرکت کردند. نیمی از آن‌ها در هفته ۳۹ زایمان کردند؛ زیرا فکر می‌کردند نوزادشان بزرگ است و نیم دیگر منتظر شروع طبیعی زایمان ماندند. نتیجه نشان داد که بین وزن نوزادان و مشکلات زایمان تفاوت زیادی وجود ندارد و حدود ۶۰ درصد از نوزادانی که در سونوگرافی «بزرگ» تشخیص داده شده بودند، در واقع وزن طبیعی داشتند.

بهترین توصیه برای زنان این است که پیش از بارداری وزن خود را در محدوده‌ی سالم نگه دارند (شاخص توده بدنی زیر ۳۰).

در دوران بارداری، تغذیه‌ی متعادل داشته باشید، از خوردن زیاد خوراکی‌های چرب و شیرین خودداری کنید و فعالیت بدنی منظم داشته باشید. اگر به دیابت مبتلا هستید یا در بارداری دچار دیابت شده‌اید، باید قند خون و رشد نوزاد را به‌طور دقیق کنترل کنید و با پزشک یا مامای خود در ارتباط باشید.

نوزادان بزرگ همیشه خطرناک نیستند و بیشترشان سالم‌اند، اما احتمال زایمان سخت‌تر و نیاز به روش‌های کمکی بیشتر است. وزن بالا می‌تواند به عوامل ژنتیکی، دیابت یا تاخیر در زایمان رخ دهد، و تشخیص دقیق آن پیش از تولد همیشه ممکن نیست. تغذیه‌ سالم، وزن مناسب و مراقبت منظم دوران بارداری بهترین راه برای داشتن زایمان ایمن و نوزاد سالم است.

منبع: زومیت