راه‌های تشخیص بیش فعالی در سنین کودکی

باشگاه خبرنگاران جوان؛ سعید یقینی - فاطمه عابدی، روان شناس در گفت‌و‌گو با باشگاه خبرنگاران جوان با بیان اینکه «بیش فعالی» یا به طور دقیق‌تر اختلال نقص توجه/بیش فعالی (ADHD) یک اختلال عصبی-رشدی است که معمولاً در کودکی شروع می‌شود و ممکن است تا بزرگسالی ادامه پیدا کند. اظهار کرد: بی‌توجهی (عدم تمرکز، فراموشکاری) بیش‌فعالی (تحرک زیاد، ناآرامی) و رفتار‌های تکانشی (عجله در کار‌ها بدون فکر قبلی) است از مهم‌ترین نشانه‌های بیش فعالی است.

وی افزود: در کودکی، ADHD یا همان اختلال نقص توجه و بیش فعالی یکی از شایع‌ترین اختلالات عصبی-رشدی است. در این سن، علائم معمولاً بسیار واضح‌تر و قابل مشاهده‌تر از بزرگسالی هستند.

عابدی با بیان اینکه کودک بعضی وقت‌ها پرتحرک، اما قابل کنترل است و وقتی خسته یا خواب‌آلود می‌شود آرام‌تر است، گغت: اما در کودکانی که مبتلا به بیش فعالی هستند تحرک، بی‌توجهی یا تکانشگری دائمی است و در همه شرایط مانند خانه، مدرسه و مهمانی دیده می‌شود.

وی با بیان اینکه رفتار‌های پرانرژی کودکان در دوره‌هایی کوتاه مثلاً تعطیلات یا موقع بازی دیده می‌شود ولی در کودکان بیشفعال ماجرا متفاوت است، افزود: رفتار کودکان بازیگوش باعث مشکلات واقعی در مدرسه مثل افت تحصیلی، روابط اجتماعی مانند دعوا با دوستان و زندگی خانوادگی مثل درگیری با والدین می‌شود.

 عابدی افزود: کودک حتی پس از چندین بار توضیح، باز هم قوانین را فراموش می‌کند یا نمی‌تواند رعایت کند و حتی در کار‌های جذاب هم ممکن است تمرکز نداشته باشد یا خیلی زود حوصله‌اش سر برود.

این روشان شناس با اشاره به علائم و نشانه‌های بیش فعالی در کودکان گفت: کودک دست و پایش را زیاد تکان می‌دهد یا روی صندلی وول می‌خورد و یا حتی نمی‌تواند در کلاس یا موقع شام، طولانی مدت آرام بنشیند.

عابدی افزود: کودک در موقعیت‌های نامناسب می‌دود، نمی‌تواند آرام بازی کند، همیشه به نظر می‌رسد «در حال حرکت» یا «موتوری» است و در انتظار نوبتش (مثلاً در صف یا بازی) مشکل دارد.

وی گفت: در بیش فعالی کودک بیش از حد حرف می‌زند، قبل از تمام شدن سؤال، جواب می‌دهد، کودک حرف دیگران را قطع می‌کند یا وارد صحبت و بازی دیگران می‌شود..

وی با اشاره به علائم بیش فعالی دربزرگسالی گفت: این افرادی علائمی مانند فراموش کردن کار‌های روزمره مثل قرار ملاقات، جواب دادن به تماس و ناتوانی در تمرکز طولانی روی کار‌ها مخصوصاً کار‌های خسته‌کننده دارند.

عابدی افزود: جا گذاشتن وسایل، گم کردن کلید، کیف، موبایل، بی‌نظمی و مشکلات مدیریت زمان مانند دائم دیر رسیدن به قرار‌ها و ناتوانی در اولویت‌بندی کار‌ها مثل انجام چند کار با هم و تمام نکردن آنها از مهمترین نشانه‌های بیش فعالی در بزرگسالی است.

این روان شناس با بیان اینکه این افراد تصمیم‌گیری‌های ناگهانی و بدون فکری مثل خرید غیرضروری، می‌گیرند، گفت: بزرگ سالان بیش فعال حس بی‌قراری می‌کنند و نیاز به حرکت حتی بدون دویدن یا بالا و پایین پریدن دارند و همچنین در نشستن طولانی برای مطالعه یا کار ناتوان هستند.

عابدی افزود: اگر یکی از والدین یا بستگان نزدیک کودک مبتلا به ADHD باشد، احتمال بروز این اختلال در کودک بیشتر می‌شود.

وی با بیان اینکه مصرف سیگار، الکل یا مواد مخدر توسط مادر در دوران بارداری. در افزایش ابتلا به بیش فعالی نقش دارد، گفت: علاوه بر دارو درمانی، بازی‌درمانی، هنر‌درمانی، کاردرمانی ذهنی ـ حرکتی برای تقویت توجه و کنترل رفتار می‌توانند بیشفعالی را کنترل و فرد مبتلا به زندگی عادی برگردانند.