حمایت از «تولید محتوا» راه نجات سینمای خانوادگی است

باشگاه خبرنگاران جوان؛ زهرا بالاور - در چهل و سومین جشنواره فیلم فجر، «جایزه خانواده» به بخش تجلی اراده ملی افزوده شده است. این جایزه، که به ابتکار مؤسسه تبیان طراحی شده، با هدف ترویج ارزش‌های خانواده، تقویت سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی و ارزیابی تأثیر سینما بر استحکام بنیان خانواده در نظر گرفته شده است.

دکتر طیبه محمد، کارشناس ارشد مطالعات فرهنگی و رسانه گفت: سینما، فراتر از یک صنعت سرگرمی، بازتاب‌دهنده فرهنگ، ارزش‌ها و سبک زندگی جامعه است. بااین‌حال، در سال‌های اخیر تولید فیلم‌های خانوادگی باکیفیت کاهش یافته که این امر نه‌تنها استقبال خانواده‌ها از سینما را کم‌رنگ کرده، بلکه باعث گرایش بیشتر آنان به پلتفرم‌های آنلاین و رسانه‌های جایگزین شده است. این روند نشان می‌دهد که چالش اصلی، کاهش انگیزه مخاطبان برای حضور در سالن‌های سینماست، نه صرفاً نبود یک جایزه تشویقی. در شرایطی که سیاست‌های حمایتی از سینمای خانوادگی ضعیف و تولیدات این ژانر از جذابیت‌های دراماتیک و محتوایی کافی برخوردار نیستند، حتی تخصیص صدها جایزه نیز نمی‌تواند روند نزولی مخاطبان را متوقف کند. آنچه ضروری‌تر از هر زمان دیگری به نظر می‌رسد، اصلاح سیاست‌های تولید و توزیع فیلم و سرمایه‌گذاری در بهبود کیفیت محتوای سینمای خانوادگی است.

وی با اشاره به اهمیت سیاست‌گذاری فرهنگی در تقویت سینمای خانوادگی تأکید کرد: یکی از مهم‌ترین الزامات این حوزه، ایجاد بسترهای حمایتی پایدار برای تولیدکنندگان محتواست. متولیان جشنواره فیلم فجر باید مشخص کنند که اعطای این جایزه دقیقاً چه هدفی را دنبال می‌کند. آیا اولویت اصلی سینمای ایران، افزایش تعداد جوایز است یا ارتقای کیفی تولیدات؟ درحالی‌که تخصیص منابع مالی به پژوهش‌های محتوایی، حمایت از فیلمنامه‌نویسان و کارگردانان، و تقویت زیرساخت‌های تولید فیلم‌های خانوادگی، راهکاری مؤثرتر برای توسعه این ژانر به شمار می‌رود، تمرکز بر جوایز بیشتر، بدون اصلاح سیاست‌های بنیادین، نمی‌تواند تأثیر پایداری ایجاد کند. 

این کارشناس ارشد مطالعات فرهنگی و رسانه بیان کرد: در بسیاری از کشورها، سینمای خانوادگی به‌عنوان یک ژانر کلیدی، از حمایت‌های گسترده برخوردار است، اما در ایران این حوزه با چالش‌های متعددی از جمله ملاحظات اقتصادی، ممیزی‌های سخت‌گیرانه و محدودیت‌های تولید مواجه است که انگیزه فیلم‌سازان را کاهش می‌دهد. این تصور که یک جایزه سینمایی بتواند آنان را به تولید آثار خانوادگی ترغیب کند، رویکردی ساده‌انگارانه به مسئله است. آنچه در عمل تعیین‌کننده است، ایجاد شرایط مساعد برای تولید محتوای کیفی، رفع موانع غیرضروری و تدوین سیاست‌های حمایتی نظیر تأمین بودجه، آموزش تخصصی و تبلیغات هدفمند است.

وی ادامه داد: یکی از چالش‌های کلیدی در سینمای خانوادگی، فقدان معیارهای استاندارد و تعریف مشخص برای این ژانر است. سینمای خانوادگی باید بر اساس اصول علمی و هنری روشن تعریف شود تا علاوه بر جذابیت و سرگرم‌کنندگی، ارزش‌های تربیتی، فرهنگی و اجتماعی را نیز منتقل کند. از یک‌سو، مخاطبان انتظار دارند که فیلم‌های خانوادگی با سبک زندگی، ارزش‌ها و دغدغه‌های آنان همخوانی داشته باشد. از سوی دیگر، جامعه‌شناسان، روان‌شناسان، منتقدان سینما و کارشناسان رسانه باید در تدوین چارچوب‌های کیفی این ژانر نقشی مؤثر ایفا کنند. نهادهای فرهنگی و سینمایی نیز مسئولیت دارند زیرساخت‌های حمایتی لازم را برای پیوند میان نیازهای مخاطب و استانداردهای تولید و پخش فیلم‌های خانوادگی فراهم کنند. این امر نیازمند سیاست‌گذاری‌های دقیق، تخصیص بودجه مناسب، حمایت از فیلمنامه‌های قوی، تبلیغات مؤثر و توزیع عادلانه آثار در سینماها و پلتفرم‌های دیجیتال است.

 محمد در پایان خاطرنشان کرد که سینما، علاوه بر یک صنعت فرهنگی و هنری، ابزاری مؤثر در تحکیم بنیان خانواده و انتقال ارزش‌های اجتماعی است. تحقق این هدف مستلزم آن است که نگاه‌ها از سطح جوایز نمادین فراتر رود و تمرکز اصلی بر سیاست‌های حمایتی، تولید محتوای کیفی و تدوین راهبردهای پایدار در حوزه سینمای خانوادگی باشد. جشنواره فیلم فجر، اگر واقعاً به دنبال ارتقای سینمای خانوادگی است، باید از مرحله اعطای جوایز عبور کند و با اتخاذ سیاست‌های اجرایی مناسب، زمینه تولید و اکران آثار ارزشمند را فراهم سازد. در غیر این صورت، این جایزه نیز به سرنوشت بسیاری از طرح‌های مشابه دچار شده و صرفاً به اقدامی نمادین تبدیل خواهد شد.