درمان جدید آلزایمر روی موش‌ها موفق بود

باشگاه خبرنگاران جوان - دانشمندان یک دروازه طبیعی در مغز موش‌ها را ترمیم کرده‌اند که به آنها اجازه می‌دهد توده‌ها و انباشت‌های مرتبط با بیماری آلزایمر را از بین ببرند.

به نقل از اس‌ای، پس از تنها سه تزریق دارو، موش‌هایی با ژن‌های خاصی که شرایط بیماری آلزایمر را تقلید می‌کنند، معکوس شدن چندین ویژگی پاتولوژیک کلیدی را نشان دادند.

در عرض چند ساعت پس از اولین تزریق، مغز این حیوانات تقریباً ۴۵ درصد کاهش در توده‌های پلاک‌های «آمیلوئید بتا» که از ویژگی‌های بارز بیماری آلزایمر است، نشان داد.

موش‌ها قبلاً علائم زوال شناختی را نشان داده بودند، اما پس از هر سه دوز تزریق، در یادگیری فضایی و وظایف حافظه با همسالان سالم خود برابری کردند. گفتنی است که این مزایا حداقل ۶ ماه دوام داشت.

این نتایج پیش‌بالینی موفقیت در انسان را تضمین نمی‌کند، اما شروع دلگرم‌کننده‌ای است که محققان می‌گویند عصر جدیدی را در تحقیقات دارویی در برابر آلزایمر نوید می‌دهد.

تیم بین‌المللی محققان به رهبری دانشمندان مؤسسه مهندسی زیستی کاتالونیا (IBEC) و بیمارستان غرب چین دانشگاه سیچوان (WCHSU) می‌گویند پیامد‌های درمانی این روش عمیق است.

رویکرد آنها برای درمان آلزایمر، سد خونی-مغزی را نه به عنوان مانعی که باید از روی آن پرید، بلکه به عنوان دروازه‌ای که نیاز به ترمیم دارد، بازتعریف می‌کند.

سد خونی-مغزی، سیستم خونی مغز را از بقیه بدن جدا می‌کند و سموم و عوامل بیماری‌زای خطرناک را از مغز که محل هوشیاری ماست، دور نگه می‌دارد. همچنین بخش زیادی از دارو‌های ما را از رسیدن به مغز دور نگه می‌دارد.

سال‌هاست که محققان داروشناس سعی کرده‌اند از بسته‌های نانوسکوپی به نام «نانوذرات» برای عبور دارو‌های آلزایمر از سد خونی-مغزی استفاده کنند. آنها همچنین از امواج فراصوت برای باز کردن موقت سد و اجازه عبور دارو‌ها استفاده کرده‌اند.

جونیانگ چن (Junyang Chen) و پان شیانگ (Pan Xiang) از دانشگاه سیچوان به عنوان نویسندگان اصلی این پژوهش می‌گویند:، اما این رویکردها، سد خونی-مغزی را صرفاً به عنوان دروازه‌ای برای عبور به جای یک بافت ناکارآمد برای ترمیم در نظر می‌گیرند.

اکنون محققان در چین و اسپانیا به جای تلاش برای وارد کردن مخفیانه دارو‌ها به مغز، در تلاشند تا خروج «آمیلوئید بتا» از مغز را آسان‌تر کنند.

رویکرد جدید آنها از فرضیه نوظهوری پشتیبانی می‌کند که می‌گوید سد خونی-مغزی در موارد آلزایمر، ضعیف یا مختل می‌شود و منجر به تجمع مواد زائد می‌شود.

این تیم بین‌المللی استدلال می‌کند: در بیماری آلزایمر، مشکل فراتر از دسترسی است؛ چرا که خودِ دستگاه انتقال دارو از نظر پاتولوژیک دچار سوگیری است.

محققان با استفاده از نانوذرات، نه به عنوان حامل‌های غیرفعال دارو، بلکه به عنوان عوامل فعال تغییر، جریان ترافیک در سراسر سد خونی-مغزی را تغییر داده‌اند و پاکسازی پلاک‌های آمیلوئیدی را در موش‌ها بازیابی کرده‌اند.

محققان توضیح می‌دهند که نانوذرات به عنوان مهندسان کوچکِ رفتار سلولی عمل می‌کنند و ترمیم را در مقیاس مولکولی هماهنگ می‌کنند. هدف نهایی آنها «LRP۱ اندوتلیال» است که به حذف پلاک‌های «آمیلوئید بتا» در سد خونی-مغزی کمک می‌کند.

جوزپه باتالیا (Giuseppe Battaglia)، مهندس زیستی از IBEC توضیح می‌دهد: اثر بلندمدت از بازیابی عروق مغز ناشی می‌شود. ما فکر می‌کنیم که این فرآیند مانند یک آبشار عمل می‌کند؛ وقتی گونه‌های سمی مانند «آمیلوئید بتا» تجمع می‌یابند، بیماری پیشرفت می‌کند، اما هنگامی که عروق دوباره قادر به عملکرد شوند، شروع به پاکسازی «آمیلوئید بتا» و سایر مولکول‌های مضر می‌کنند و به کل سیستم اجازه می‌دهد تا تعادل خود را بازیابد.

وی افزود: نکته قابل توجه این است که نانوذرات ما به عنوان یک دارو عمل می‌کنند و به نظر می‌رسد یک مکانیسم بازخورد را فعال می‌کنند که این مسیر پاکسازی را به سطح طبیعی بازمی‌گرداند.

امروزه، یافتن درمان‌های مؤثر برای بیماری آلزایمر دشوار است. جدیدترین دارو‌ها که توده‌ها و گره‌های غیرطبیعی را در مغز هدف قرار می‌دهند، نتایج متفاوتی داشته‌اند.

در حالی که دارو‌هایی مانند لکانماب (lecanemab) و دونانماب (donanemab) می‌توانند تا حدودی علائم آلزایمر را کند کنند، اما فارغ از تلاش دانشمندان، نمی‌توانند بیماری را معکوس کنند یا پیشرفت آن را متوقف کنند.

برخی از محققان فکر می‌کنند که ما خودمان را در یک مسیر اشتباه قرار داده‌ایم. آنها استدلال می‌کنند که ما بیش از حد بر پاکسازی پلاک‌ها و گره‌های داخل مغز تمرکز کرده‌ایم، در حالی که آلزایمر ممکن است در واقع از مرز‌های مغز شروع شود.

جولیا دادلی (Julia Dudley)، رئیس بخش پژوهش مرکز تحقیقات آلزایمر بریتانیا که در مطالعه فعلی مشارکتی نداشته است، می‌گوید هنوز برای قضاوت در مورد اینکه آیا این استراتژی در انسان‌ها مؤثر خواهد بود یا خیر، خیلی زود است. موش‌ها عروق مغزی مشابه با انسان ندارند و مطالعه فعلی فقط یک زیرگروه بسیار خاص از زوال عقل را در تعداد کمی از جوندگان بررسی کرده است.

با این حال، «دادلی» می‌گوید این نتایج به شواهد رو به رشدی می‌افزاید که ترمیم سد خونی-مغزی می‌تواند راه جدیدی برای درمان آلزایمر ارائه دهد.

وی می‌گوید: این نوع پژوهش، اگرچه هنوز در مراحل اولیه است، برای نزدیک‌تر کردن ما به یافتن درمان بسیار مهم است.

این مطالعه در مجله Signal Transduction and Targeted Therapy منتشر شده است.