مجتبی ماجد، مدیر کل بازرسی ویژه و امور تعزیرات سازمان حمایت در برنامه میز اقتصاد درمورد مشکلات بازار نان گفت: چیزی که در حوزه بازرسی به عنوان مسئولیت نظارت بر بازار اعم از نان و... با همکاری اتاق اصناف ایران در دستور کار ما قرار دارد این است که بتوانیم نظارت بازدارنده و اثربخش داشته باشیم ولی از ابتدای امسال تاکنون، ما فقط بیش از ۲۲۷ هزار مورد بازرسی واحد‌های نانوایی در سراسر کشور انجام دادیم و تقریباً بیشتر از ۴۶ هزار فقره پرونده تخلفات تشکیل شده که در این صنف صورت گرفته است.

او افزود: این پرونده‌ها به سازمان تعزیرات حکومتی ارجاع می‌شوند و این سازمان با توجه به رویه و آئین‌نامه‌ای که دارد سعی می‌کند در کوتاه‌ترین زمان ممکن به این پرونده‌ها رسیدگی کرده و رأی صادر کند و رأی را به اجرا بگذارد. درواقع، این فرآیندی است که در حوزه بازرسی و نظارت انجام می‌شود.

مدیر کل بازرسی ویژه و امور تعزیرات سازمان حمایت اظهار کرد: از آن‌جایی که کالای نان در سبد مصرف خانوار اولویت دارد بسته به شرایط تلاش می‌کنیم تا با توجه به استعداد نیروی انسانی و تجهیزات در لجستیک سازمان‌های ادارات کل صمت استان‌ها و اتاق اصناف که داریم طرح‌های تشدید نظارت برگزار کنیم و این اواخر نیز، طرح تشدید نظارت بر صنف نانوایی ابلاغ کردیم که ادارات کل صمت با همکاری اتاق اصناف سراسر کشور امکانات خود را به کار بگیرند و فرآیند نظارت را تشدید کنند.

ماجدی، درمورد دلیل این که شکل نظارت بازدارندگی لازم را ندارد، تصریح کرد: دلیل این که بازرسی اثربخش است یا خیر؟ به مطالعات بیشتری نیاز دارد و دستگاه‌های زیادی متولی نان هستند و ما یک کارگروه ملی ساماندهی گندم و آرد نان داریم که در استانداری تشکیل شده و در سطح ملی هم در وزارت کشور تشکیل می‌شود و این موضوعات به شکل تخصصی در آن‌جا مطرح می‌شوند ولی با توجه به وضعیت میدانی، گزارش‌ها نشان می‌دهند که مصرف‌کننده از وضعیت نان رضایتی ندارد با وجود این که دستگاه‌هایی مثل ما و اتاق اصناف نظارت می‌کنند و شاید شکل سلبی در بازار نان جواب ندهد و در حوزه بازار نان باید به فکر سیاست‌های ایجابی باشیم.

او ادامه داد: چیزی که در حیطه سازمان حمایت و اتاق اصناف وجود دارد این است که به نحوی نظارت و بازرسی کرده و این کار را هدفمند کنند و به همین دلیل، سامانه یکپارچه مدت بازرسی و نظارت را در اختیار اتاق اصناف قرار دادیم تا بتوانند به شکل نظام‌مندتری بازرسی خود را انجام دهند و شاید اثرگذار نبودن بازرسی به خاطر تعدد دستگاه‌ها در این زمینه باشد و در کارگروه به شکل تخصصی، این موضوعات را مورد بحث قرار می‌دهند و کنترل می‌کنند.

سرانه مصرف نان در کشور حدود ۱۹۴ کیلوگرم در سال است

در ادامه، پیمان فلسفی، نائب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی درمورد شرایط فعلی بازار نان و تداوم آن گفت: نان مهم‌ترین ماده غذایی است که در کشور ما مصرف می‌شود و سرانه مصرف این محصول ارزشمند حدود ۱۹۴ کیلوگرم در سال است. یعنی هر ایرانی حدود ۱۹۴ کیلوگرم نان مصرف می‌کند و این از نظر میزان مصرف در سطح جهان کشور ما را در رتبه هفتم کشور‌های پرمصرف نان در جهان قرار می‌دهد. البته نسبت به متوسط جهانی نیز، مصرف نان در ایران بالاست و حدود ۲-۳ برابر بیشتر از متوسط جهانی است و این نشان می‌دهد که باید در تمام طول زنجیره، نان با نظارت تولید شود؛ از تولید گندم تا زمان مصرف. به همین دلیل، دستگاه‌های مختلفی در فرآیند نظارت تولید تا مصرف دخالت دارند.

نائب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: با توجه به این که طبق قانون، هر دستگاهی تکالیف خاص خود را دارد و مصوباتی در قالب کارگروه ملی ساماندهی گندم، آرد و نان وجود دارد، اگر هر دستگاهی وظیفه خود را به درستی انجام دهد به نظر بنده، تداخل نظارتی نیز ایجاد نخواهد شد و فکر می‌کنم دستگاه‌ها، تکالیف و وظایف خود را به درستی انجام نمی‌دهند؛ بنابراین اگر بخواهیم روی قیمت نان متمرکز شویم فکر می‌کنم کیفیت محصولی مثل نان که از یارانه بهره‌مند می‌شود فدای قیمت می‌شود در حالی که این دو نباید به هم ارتباط داشته باشند. اگر نان به عنوان یک محصول غذایی پرمصرف در سبد غذایی ایرانیان قرار دارد دولت باید تمهیدات لازم را انجام دهد تا نان باکیفیت و با کمیت مناسب و همچنین، با قیمت مناسب در اختیار مصرف‌کننده قرار گیرد. 

فلسفی ادامه داد: با توجه به این که تعداد نانوایی‌ها در کشور زیاد است بر اساس آماری که داریم روزانه، حدود ۱۲ میلیون و ۱۰۰ هزار تراکنش مالی خرید نان از ۹۰ هزار نانوایی در کشور انجام می‌شود و طرح هوشمندسازی هم، برای این بوده است که نظارت بر کل فرآیند به درستی انجام شود و عزیزان ادعا می‌کنند با اجرای این طرح هوشمندسازی، می‌توانند همه فرآیند را در مراحل مختلف بررسی و کنترل و نظارت کنند ولی باید دید این نظارت‌هایی که مدیر کل بازرسی ویژه و امور تعزیرات سازمان حمایت گفتند نظارت‌های حضوری است؟ چه تعداد نیروی انسانی برای حضور در نانوایی‌ها و واحد‌های خبازی کشور پیش‌بینی شده است؟ 

در ادامه، ماجد در پاسخ به این سوال که آیا نظارت طبق داده‌های سامانه هوشمندسازی یارانه آرد و نان است؟ گفت: ما سامانه‌ای تحت عنوان سامانه یکپارچه مدیریت بازرسی داریم که تلاش می‌کنیم یک دسترسی سرویسی از آن سامانه بگیریم و با همکاری وزارت اقتصاد تلاش می‌کنیم تا تبادل سیستمی اطلاعات را داشته باشیم. زیرا اطلاعاتی که در آن‌جا گردآوری می‌شود مرتبط با حوزه بازرسی نیست بلکه بر اساس یک منطقی تلاش می‌کنند متوجه تراکنش غیرمتعارف نانوا شوند و از این طریق، قطع سهمیه صورت بگیرد. 

او افزود: وقتی بازرس مراجعه می‌کند متوجه نمی‌شود این تراکنش غیرمتعارف است یا خیر؟ دلیلش این است که به سامانه دسترسی نداریم و اگر تبادل اطلاعات صورت بگیرد هنگام مراجعه بازرس، می‌تواند به شکل هدفمند کارش را انجام دهد؛ به طوری‌که به واحدی مراجعه کند که تراکنش غیرعادی انجام می‌دهد.

نائب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی تأکید کرد: دستگاه‌های مختلف ما بعضاً اقدامات خوبی انجام می‌دهند؛ به طوری‌که سامانه هوشمندسازی برای این است که بتوانیم کل فرآیند را به صورت هوشمند، به روز، به هنگام و با فناوری روز چک کنیم ولی چرا یک دستگاهی که متولی این موضوع است این سامانه را طراحی می‌کند ولی اجازه دسترسی به دستگاه‌های دیگری که مرتبط هستند را نمی‌دهد؟ تا جایی که اصناف هم گفتند به این سامانه دسترسی ندارند.

مشکل نان با جریمه بیشتر  نانوایی ها حل نخواهد شد

در ادامه، مهدی امیدوار، سخنگو و عضو هیئت رئیسه اتاق اصناف ایران درمورد نابسامانی در بازار نان اظهار کرد: مشکل نان به هیچ عنوان با نظارت و جریمه بیشتر حل نخواهد شد و سامانه نانینو بدون این که حتی استانداری‌ها و فرمانداری‌ها در جریان باشند درصد کمک دولت را که به نانوایی درجه یک، ۴۰ درصد و به نانوایی درجه دو، ۳۰ درصد داده می‌شد حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد را کاهش می‌دهد و اگر قرار باشد بعد از چند سال به ما نرخی با افزایش ۲۵ درصد داده شود ولی از طرفی، کمک دولت را قطع کنند به نظر بنده، این تخلف است و دوستان در وزارت اقتصاد و سامانه نانینو باید پاسخگو باشند.

سخنگو و عضو هیئت رئیسه اتاق اصناف ایران تصریح کرد: زمانی که دولت مشکلات حوزه نانوا را احصا کرد و گفت که به آنها کمک دولت می‌دهد شرایطی را نگذاشت که اگر به آنها قیمت داد بعد از آن، از کمک دولت نانوا‌ها قطع کند. در حال حاضر، دوستان هیچ افزایش قیمتی تعیین نکرده‌اند علاوه بر این که بار‌ها در جلسات، آنالیز قیمت ما را قبول نکردند و با قیمت دستوری، درصدی را افزایش دادند و همان را تحت عنوان کمک دولت از ما حذف کردند؛ بنابراین هیچ افزایش قیمتی در حوزه نان نداشته‌ایم.

امیدوار گفت: سامانه‌ای تحت عنوان سامانه نانینو در وزارت اقتصاد تشکیل شده است که وزارت اقتصاد باید به اقتصاد خود توجه کند؛ این که سامانه‌ای را طراحی کرده‌اند تا ببینند نانوایی‌ها چه مقدار نان را می‌فروشند و مردم چه میزان نان خریداری می‌کنند از طریق راه‌های دیگر نیز، امکان‌پذیر است و کارنامه‌ای در سامانه نانینو طراحی کرده اند که نانوا هر بار می‌بیند درصد کارمزدش کم شده است در حالی که دستورالعمل و شرایطی وجود ندارد و به هیچ عنوان، اطلاعاتی به نانوا داده نمی‌شود که بر چه اصولی کار می‌کند و دلیل کسر کارمزد یا تخلفش چیست؟ یا چه کاری را باید انجام دهد که تخلف به حساب نیاید و هیچ یک از این موارد در سامانه تعریف نشده است. 

سخنگو و عضو هیئت رئیسه اتاق اصناف ایران افزود: نه تنها در حوزه نان بلکه در دیگر واحدها، اگر ما واحد صنفی را مجبور کنیم که بر اساس قیمت نامتعارف و دستوری کالای خود را بفروشد قطعاً خیلی از واحد‌ها رعایت نمی‌کنند و این که ۲۵ درصد افزایش قیمت صورت بگیرد و منتی گذاشته شود و از طرفی، کارمزد نانوا قطع شود این افزایش قیمت نیست.

همچنین، محمد رسول نظافتی، مدیر اجرایی طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان گفت: نکته‌ای که درمورد کمک هزینه وجود دارد این است که این موضوع برای نانوایان بر اساس امتیاز عملکردی‌شان بود که از ابتدای طرح هوشمندسازی، در زمینه فروش نانی که داشتند محاسبه می‌شد و شاخص‌هایی مثل گران‌فروشی، کم‌فروشی، ثبت تراکنش غیرواقعی و مواردی از این دست در این امتیاز تأثیرگذار بوده‌اند و در کمک هزینه نانوایان اعمال شد. 

او ادامه داد: بیش از ۶۰-۷۰ درصد نانوایان کشور امتیاز قابل قبولی دارند و میزان کمک هزینه‌ای که دریافت می‌کنند معادل میزانی است که قبلاً دریافت می‌کرده‌اند و عده کمی؛ حدود ۳۰ درصد از آنها تجربه کاهش دسترسی به آرد یارانه‌ای و کمک هزینه و... داشته‌اند و ما به تراکنش‌هایی که در قالب گران‌فروشی و عدم رعایت نرخ و وزن مصوب در سامانه طرح هوشمندسازی ثبت می‌کنند کمک هزینه و آرد یارانه‌ای نمی‌دهیم.

مدیر اجرایی طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان افزود: طرح هوشمندسازی بر اساس سوابق عملکردی واحد‌های خبازی، کارنامه‌های عملکردی در سطوح مختلف برای نانوایان کشور آماده کرده است و با توجه به این که ادبیات طرح هوشمندسازی هنوز در فضای حکمرانی کشور جایگاهی پیدا نکرده است بهره‌مندی از این داده‌ها توسط دستگاه‌های مجری و ناظر کم بوده است.