شرحی مختصر بر دعای روز نوزدهم ماه مبارک رمضان

اللهمّ وفّرْ فیهِ حَظّی من بَرَکاتِهِ وسَهّلْ سَبیلی الی خَیْراتِهِ ولا تَحْرِمْنی قَبولَ حَسَناتِهِ یا هادیاً الی الحَقّ المُبین

پس از برکات سحر که به نوعی تداعی کننده ی مراحل بالا و قبلی سلوک است سالک خواهان رسیدن به روشنی است که در آن حجب نورانی بیش از پیش کنار زده شود. او خواهان سهل شدن راه نیز هست و تسهیل در نظر سالک، راحتی نیست بلکه به نظر می رسد سالک از خداوند می خواهد "وسعت درون" و "قدرت تحمـل بلایا و امتحانات الهی" به او دهد تا مراتب صعب سلوک راآنطور که دوست شائق است به پایان ببرد.

شبی که دعای احدی در آن رد نمی شود/ درس های ماه رمضان آیت الله آقا مجتبی تهرانی

یکی از زمان‏ هایی که بر روی دعا اثر می‏ گذارد، ماه مبارک رمضان است. یعنی این ماه و این زمان، روی اجابت دعا اثر می‏ گذارد. ما در روایات بسیار این معنا را داریم که این زمان بر دعا مؤثّر است. مثلاً در روایتی از پیغمبر اکرم(ص) آمده است که حضرت فرمودند: «ذِکْرُ اللهِ فِی رَمَضَانَ مَغْفُورٌ لَهُ وَ سَائِلُ اللهِ فِیهِ لَایَخِیبُ». به‏ یادآورنده خدا در این ماه آمرزیده است و سؤال کننده در این ماه، محروم نمی‏ شود.

شبِ تقدیرِ ارزاق، عمرها و نزول فرشتگان

ماه مبارک رمضان ماهی است که خودش بر روی دعای عبد اثر می‏ گذارد و در این ماه هم، شب ‏های قدر وجود دارد که در آنها به ‏طور خاص و ویژه این تاثیرگذاری تشدید می‏ شود. به این معنا که اثر گذاری آن‏ها بر روی دعا خیلی زیاد است؛ به نحوی که هیچ‏یک از زمان‏ های سال، این اثر را بر روی «اجابت دعا» ندارد.

از مجموعه روایات راجع به شب قدر که من به آنها مراجعه کرده ‏ام، این به دست می‏ آید که شب‏ های قدر، شب‏ هایی هستند که در آن ارزاق و عمرها و سایر امورِ خیر و شرّ سال آینده تقدیر می‏ شود. شبی است که در هر سال، قرآن بر قلب مقدّس ولیّ ‏الله ‏الأعظم نازل می‌شود. شبی است که عبادت در آن، بهتر از عبادت هزار ماه است. شبی است که فرشتگان نازل شده و پراکنده می‌شوند؛ به مجالس مؤمنین می‌روند و بر آن‏ها سلام می‏ کنند؛ یعنی به آن‏ها و دعاهایشان تا طلوع فجر ایمنی می ‏بخشند.

شبِ سجده، نماز، تسبیح، تلاوت قرآن و دعا

شبی است که درب‏ های آسمان‏ ها در آن شب باز است و بر روی هیچ‏کس بسته نیست. شبی است که هر سجده در آن، اثرش این است که درختی در بهشت برای سجده کننده غَرس می ‏شود. شبی است که هر رکعت نماز در آن شب، موجب می ‏شود خانه ‏ای در بهشت از یاقوت و زبرجد و لُؤلُؤ برای آن شخصی که نماز خوانده است، تهیه شود. به ازای هر آیه ‏ای که تلاوت می‌شود، تاجی از تاج‏ های بهشتی به قاری آن داده می ‏شود. شبی است که هر تسبیح برای گوینده‌اش پرنده‌ و طائری در بهشت می ‏شود. شبی است که هر چه در آن برای سال آینده تقدیر شود، تبدیل نمی ‏شود مگر به مشیت حق تعالی. شبی است که دعای احدی در آن شب رد نمی ‏شود.

خداوند به "عصر" و زمانی سوگند می خورد که آدمی در آن کار و تلاش و کوشش کند/ تفسیرهای ماه رمضان امام موسی صدر

تفسیر سوره عصر (بخش دوم)

وَ الْعَصْرِ * إِنَّ الْإِنْسانَ لَفی‏ خُسْرٍ * إِلاَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ تَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ

سوگند به این زمان. که آدمی در خسران است. مگر کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده اند و یکدیگر را به حق سفارش کردند و یکدیگر را به صبر و شکیبایی سفارش کرده اند.

سوره عصر، سوره ای است که اصحاب پیامبر هر وقت یکدیگر را می دیدند، در آغاز دیدار یا به هنگام خداحافظی برای هم می خواندند. این سوره جایگاه والایی در ساختن انسان مسلمان و ایجاد جامعه اسلامی داشت. این سوره مانند چند سوره دیگر قرآن که با سوگند به موجودات طبیعی، به اتفاقات و اشیاء آغاز می شود، با کلمه والعصر شروع می شود. قرآن درباره این موجودات می گوید که آنها برای خدا سجده می کنند و نماز می گذارند. بنابراین قرآن موجودات هستی را ساکن و ساکت نمی بیند، بلکه آنها را فعال و سخنگو و متحرک می داند که نقش خود و رسالت خود را ایفا می کنند.

اما کلمه عصر مانند بسیاری از کلمات معانی متعددی دارد که غالبا مفهوم کلی و مشترک این معانی متعدد را با یکدیگر مرتبط می کند. عصر در این سوره مبارک به معانی زیر دلالت دارد:

اول: عصر به معنای عام عصر همان زمانی است که در آن تلاش و فعالیت حاصل می شود، نه زمان مجرد و نه دهر و نه ایام. پس عصر همان زمان فعالیت و زمانی است که کار در آن صورت می گیرد. در اینجا مفهوم مشترک را میان کلمه با مفهوم زمانی و مصدری آن می یابیم. عَصَرَ الشیء یعنی چیزی را فشرد، گویی که زمان در لابه لای خود، اتفاقات و فعالیت ها و تاریخ ها را فشرده می کند یا خلاصه می کند.

بنابراین والعصر به معنای سوگند به زمان است. سوگند علاوه بر تاکید بر احترام به زمان، تمهیدی است برای درک مضمون آیات بعد. آیاتی که شامل عمل صالح و سفارش کردن یکدیگر به حق و صبر است. همچنین اشاره ای پنهان به این مساله است که اگر کسی می خواهد با زمان حقیقی، که همان عصر است و نیز با آفرینش الهی که همان سخت کوشی و تلاش است، هماهنگ باشد باید این راه را بپیماید.

این معنای فراگیر و گسترده برای عصر، عصر رسول اکرم (ص) را نیز در برمی گیرد که بهترین عصرهاست و برای قسم خوردن اولی است. همچنین دربرگیرنده همه عصرهایی است که انسان مومن عامل، توصیه می کند و توصیه می پذیرد و تنها اوست که زیان دیده نیست، در آن زندگی می کند. بنابراین کلمه والعصر قسم به زمان است نه به هر زمان، بلکه به زمانی که آدمی در آن تلاش و کار کوشش کند. بخش اول تفسیر سوره را اینجا بخوانید.

/6262