گروه فرهنگی مشرق،‌ برای جوانانی که کشورشان به سیگار برگ و کمونیسم مشهور شده، نقد کلماتی از همین دست چندان ساده نیست. نسل تازه در کوبا، کره زمین را قابل دسترس تر از والدین و اجداد خود می بینند. اینترنت، سفرهای مدرن و شبکه های ماهواره ای شاید فضا را برای بقای کمونیسم کمی متغیر کرده است.





پایان کمونیسم در سرزمین سیگار برگ؟



وقتی در سال 2010، کوبا در بزرگترین چرخش خود به سوی خصوصی سازی پس از انقلاب ۱۹۵۹، بسیاری از کارکنان دولت را اخراج کرد، کارشاسان و تحلیلگران اروپایی مرگ زودهنگام کمونیسم را پیش بینی کردند. هر چند در همان زمان استفان ویلکینسون، از موسسه تحقیقاتی حوزه کارائیب و آمریکای لاتین در این مورد نوشت: "این به معنای پایان کمونیسم در این کشور نخواهد بود!"



روزنامه Le passe چاپ کانادا چندی پیش با اشاره به این فرایند تاریخی، حال و روز این روزهای کوبا را زیر ذره بین گرفت و نوشت: "کمونیسم متمرکز اقتباس شده از شوروی سابق دیگر در این کشور معنی ندارد. نسل تازه در این کشور هرچند میانه بدی با این مکتب نداشته و مشکلی با آن احساس نمی کند؛ اما دل خوشی هم از پیشینه کمونیسم در کشور خود ندارد."



حزب کمونیست کوبا یا "پارتیدو کومنیستا ده کوبا" حزب حاکم در این کشور محسوب می شود. سازمان تشکیلاتی آن بر مدل مارکسیست لنینیستی بنیان شده و تنها حزب قانونی کشور است. پس از پیروزی انقلاب، افراد دیگری به جنبش ۲۶ ژوئیه پیوستند و حزب متحد انقلاب سوسیالیستی کوبا را تشکیل دادند که نهایتا در سال ۱۹۶۵ تبدیل به حزب کمونیست کوبا شد.





مدت‌های مدیدی است که شهروندان آمریکایی عملا اجازه ورود مستقیم به خاک کوبا را ندارند و البته این ماجرا به صورت دو طرفه صورت گرفته است. مردم کوبا از این وضعیت ناراضی نیستند و همیشه در صحبت‌های خود بر علل اصلی مشکلاتشان یعنی آمریکا تاکید دارند. آنها کمونیسم را تنها یک برچسب روی پیشانی خود تعریف نمی کنند و نگاهشان به آن کاملا مکتبی و ریشه دار است؛ اما وقتی از واژه مردم استفاده می شود باید مراقب تفاوت نسل‌ها هم بود. به عنوان مثال، جوانان این روزها علاقه زیادی به بحث های سیاسی ندارند و مدام به تفریح و داشتن زندگی بهتر فکر می کنند. این برای مقامات یک فاجعه است که شاهد از بین رفتن تدریجی مکتب خود در میان نسل تازه باشند.



رستوران‌های زنجیره ای



یک نویسنده کانادایی در نوشتاری به آرزوهای جوانان کوبایی اشاره می کند و می نویسد: "در تحقیق انجام شده که البته موانع زیادی بر سر راه آن بود، مشخص شد بسیاری از جوانان نداشتن تفریح را بسیار اسفناک و بد می دانند. آنها از اینکه سایر جوانان در سراسر جهان می توانند از امکانات تفریحی خوب بهره مند باشد، بسیار دلخورند. نبودن رستوران های بین المللی در کوبا با توجه به پشت پرده آمریکایی بسیاری از این رستوران‌ها نیز باعث شده تا سهم جوانان کوبایی از رستوران‌های بین المللی تنها تماشای تبلیغ آنها در تلویزیون و اینترنت باشد."





از طرفی اینترنت نیز در همه جای کوبا در دسترس نیست و می شود آن را در برخی کافی نت‌های دارای مجوز که به شدت کنترل می شوند و هتل‌هایی که به سبک شوروی سابق ساخته شده اند، پیدا کرد. همین نیز موجب برخی انتقادات شده است.



مکتبی که بلای جان کوبا شد



بسیاری بر این باورند که کمونیسم، بلای جان کوبا شده و بازگشت از راه رفته برای مردم این کشور بسیار سخت است؛ چه رسد به مقامات. مسکن،‌ بهداشت و آموزش و پرورش را دولت فراهم می‌کند؛ ولی درآمدی که افراد به اراده خود می‌توانند خرج کنند در ماه،‌ بیش از 20 دلار نیست. اداره کشور با برنامه‌های کمونیستی برای انقلابی‌ها امکان‌پذیر نیست. بنابراین، طبیعی است رائول کاسترو، انقلابی سابق و برادر فیدل،‌ قصد دارد آرام آرام این کشور را از چاهی که برادرش کنده بود،‌ نجات دهد.



مردم در همسایگی خود کشوری را می‌بینند که غرق در آزادی است و اقتصادی شکوفا دارد؛ اما زمانی که وضعیت خود را با همسایگان مقایسه می‌کنند،‌ می‌بینند چیزی ندارند که به آن افتخار کنند. مهاجرت روزافزون،‌ نگرانی از آینده و احساس سرخوردگی مردم،‌ آن چیزی است که فیدل و دوستان انقلابی‌اش پس از 50 سال به مردم بخشیده‌اند. آنهایی که به کوبا سفر می‌کنند،‌ از فقر مضاعف و اشاعه فحشا برای استفاده توریست‌های خارجی سخن می‌گویند.





البته کوبا همچنان به برگ برنده های بزرگ خود در سطح جهانی می نازد. برگ برنده هایی چون پیشرفت های عجیب و جالب پزشکی، پیشرفت های موشکی و شاید آموزش و پرورش رویایی که همیشه از آن دم می زند؛ اما در شرایطی که جهان به سمت بی مرزی پیش می رود یا لااقل از آن دم می زند، نمی شود جوانان کوبا را در مرز مکتبی خود زندانی کرد.