کیوان ساکت ـ آهنگساز، نوازنده تار و سه تار و مدرس موسیقی ـ در تکمیل صحبت‌هایش به ایسنا می‌گوید: موسیقی ایرانی ویژگی‌های متفاوتی برای هر آواز، مقام و دستگاه موسیقی دارد. ولی زمانی که قرار است موسیقی ایرانی در کنار زبان دیگری قرار بگیرد، المان‌ها (نشانه) باید متفاوت باشد. به عنوان نمونه زمانی که می‌خواهید موسیقی مقامی یا فولکلور ایران را اجرا کنید، یکی از المان‌هایی که استفاده می‌کنید باید به کار بردن سازهای موسیقی مقامی باشد از منطقه مدنظر باشد؛ اگر لرستان است حتما باید کمانچه در آن به کار برده شود، اگر کردستان است حتما دف یا تنبور.
این هنرمند با بیان اینکه «ساخت آثار موسیقی دو زبانه به معنای درنوردیدن دیگر مرزها است و باید برای عده بیشتری بجز مردم ایران قابل درک باشد»، بیان می‌کند: از آنجایی که در این آثار باید المان‌های جهانی پررنگ‌تر باشد، یک ویژگی مشترک همه آنها فاصله ویژه موسیقی ایرانی یعنی ربع پرده یا یک چهارم پرده با نشانه‌های سری و کرن است که استاد علی نقی وزیری آنها را نام گذاری کرده‌اند.
این نوازنده همچنین درباره دیگر ویژگی‌هایی که این نوع از موسیقی باید دارا باشد، می‌گوید: در ساخت این نوع از موسیقی باید در نظر گرفت که اثر در گام‌های نزدیک به موسیقی ایران باشد. به عنوان نمونه می‌توان از گام فریژین در نت‌های کلیسای یونان قدیم استفاده کرد که تقریبا شبیه به شور یا نوای ایرانی بدون فاصله ربع پرده است.
او ادامه می‌دهد: به طور کلی این مسئله درباره ساز بسیار متفاوت است. خود من با ارکسترهای مختلف دنیا چون ارکستر سمفونیک آلمان در شهر بوخوم، ارکستر سازهای ملی سن پترزبورگ در خود سن پترزبورگ، ارکستر فیلارمونیک پاریس و ... کنسرت داشته‌ام و اثر برای آنها به گونه‌ای فاقد ربع پرده نوشته شده ولی من به گونه‌ای نواخته‌ام که ربع پرده در کار لحاظ شده است.
ساخت آثار تلفیقی با کشورهای شرقی راحت‌تر است
ساکت بیان می‌کند که به علت نزدیک بودن موسیقی کشورهای شرقی به ایران، اگر بخواهیم با نوازندگان موسیقی شرقی و کشورهای همجوار آثار تلفیقی بسازیم، استفاده از فاصله‌های شرقی کار را خیلی راحت‌تر کرده است. مثلا در موسیقی امروز عرب حدود ۹۰ مقام وجود دارد که ۶۱ مورد از این مقام‌ها هنوز نام قدیمی فارسی خود را مانند صبا، راست، عشیران و ... حفظ کرده‌اند. ولی اگر بخواهیم با کشورهای دورتر همکاری داشته باشیم، ویژگی‌هایی که ذکر شد باید رعایت شود.
او ادامه می‌دهد: البته بیشتر آثار تلفیقی دو زبانه‌ای که شنیده‌ام حول و حوش گوشه‌هایی چون نَهفت، حجاز و یا بزرگ بوده است.
این هنرمند همچنین درباره مخاطبان این گونه آثار می‌گوید: مخاطب عام آن نوع از موسیقی را می‌پسندد و از آن لذت می‌برد که زبانش را متوجه شود؛ بنابراین زمانی که زبان موسیقی را متوجه نشود طبیعی است با آن ارتباطی را که باید برقرار نکند.
در پایان از او سوال می‌کنیم که چقدر لازم است به سمت این نوع آثار برویم؟
پاسخ می‌دهد: هنرمندان همواره با هم در ژانرهای مختلف همکاری داشته‌اند، حال چه دو هنرمندی که زبان مشترک دارند ولی ژانر آنها با هم متفاوت است و چه هنرمندانی که ژانر و زبان متفاوتی دارند. بالاخره ساخت آثار موسیقی دو زبانه یک شکل از هنر موسیقی است. همانطور که سازهای گوناگون در کنار هم می‌نوازند، این هم می‌تواند شکلی از فعالیت هنری باشد.
انتهای پیام
