این خصوصیات دوران نوجوانی و تلاش مداوم فرزندتان در شکل دهی هویت به طور کلی به تغییرات دیگری هم در سطح رفتار او منجر می شود؛ به عنوان نمونه، او به دیدگاه های همسن و سالانش بیشتر اهمیت می دهد و در نتیجه ممکن است تلاش کند تا بیشتر از آن ها تقلید و پیروی کند تا آن که رفتارهایی شبیه به والدین خود داشته باشد. تمایل به گوشه گیری، حساسیت به انتقاد، تحریک پذیری، نافرمانی از بزرگ ترها، گفت و گوی پنهانی، اضطراب و کنجکاوی از دیگر علائمی است که ممکن است با شروع دوران نوجوانی گه گاه در نوجوان دیده شود.

رفتارهایی که باید اصلاح شود

بنابراین، تاکید بر دو نکته ضروری است اول آن که بسیاری از این تغییرات بخشی از تحول طبیعی انسان برای انتقال از دوران کودکی به دوران نوجوانی است و بخش دیگری از آن نیز به علت رشد توانایی ها در نوجوان است. با این حال، پژوهش های زیادی نیز تاکید دارند که رفتارهای افراطی یا بحران هایی که به جدال دایمی و اصطلاحاً برپایی توفان میان فرزندان و والدین منجر می شود بیش از آن که ناشی از ویژگی های طبیعی دوران نوجوانی باشد از ناآگاهی والدین در رفتار با نوجوان و همچنین دور شدن فرزند از والدین به دلیل چالش هایی است که در دوران کودکی به خوبی حل و فصل نشده اند. در ادامه به برخی راهبردهای رفتار با نوجوانان اشاره می شود تا از میزان و شدت این مشکلات کاسته شود:

باب گفت و گو را باز کنید

از دوران کودکی تلاش کنید تا زمینه برای گفت و گوی صمیمانه میان شما و فرزندتان فراهم شود. این مسئله باعث می شود تا در دوران نوجوانی به جای آن که فرزندتان با شما جدال کند پذیرش بیشتری داشته باشد و بتواند مشکلاتش را عنوان کند و از راه گفت و گو به نتایج منطقی تری دست یابد.

بپذیرید که او دیگر کودک نیست

بپذیرید که او در مرحله ای قرار دارد که باید برای ورود به دنیای بزرگ سالی آماده شود؛ بنابراین دیگر همچون یک کودک با او رفتار نکنید و انتظار نداشته باشید که او هم مانند دوران کودکی اش شما را در جریان تمامی مسائل مدرسه یا دوستانش قرار دهد و به جای پرسش و پاسخ مستقیم در زمینه فعالیت ها و روابطش، با او گپ بزنید و از این طریق نظارت خود را بر روند کارهایش ادامه دهید.

گوش جان فرا دهید

گوش دادن ویژگی دیگری است که باید در خودتان تقویت کنید. کودک سابق و نوجوان امروز شما نیاز دارد مقدماتی را که با آن ها به یک نتیجه دست یافته است بیان کند و نشان دهد که بر اساس چه منطقی رفتار می کند این ویژگی ممکن است نیازمند صبر و حوصله فراوان شما برای توجه کردن و شنیدن این صحبت ها باشد. همچنین نوجوان توجه خاص شما را می خواهد و تمایل دارد که در آن زمان شما گفته های او را حایز اهمیت بشمارید و با تمام وجود به سخنانش گوش دهید.

توپ و تشر ممنوع

دیگر زمان آن گذشته است که با یک تشر و داد و بیداد او را به اطاعت از خود وادار کنید هر چند که چنین رفتارهایی در دوران کودکی نیز نامناسب و مخرب بوده اند اما در نوجوانی آسیب های بیشتری برای فرزندتان در پی خواهد داشت؛ زیرا در این سنین او دارای توانایی لازم برای مقابله و فریاد کشیدن متقابل است که بیشتر باعث می شود تا رابطه شما مخدوش شود.

سیاست تشویق و محرومیت را به کار گیرید

شیوه کلی و مناسب در نحوه رفتار با نوجوان آن است که سعی کنید ابتدا او را به صورت مداوم به خاطر رفتارهای مطلوبش مورد تحسین و ستایش قرار دهید و سپس در مواجهه با رفتارهای نامطلوب، او را از توجه و تحسینی که ارائه می کردید محروم سازید.

اصرار و پافشاری فقط در مسائل مهم

به عقایدش احترام بگذارید تا حرمت شما را نیز حفظ کند. برای هر اشتباه کوچکی جایگاه والدگری خود را برای جدل با او خدشه دار نسازید بلکه از تذکرهای کوتاه و تاثیرگذار استفاده کنید. در واقع قاطعیت و اصرار خود را برای مسائلی که از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند هزینه کنید.

نظارت غیر مستقیم اما همیشگی

نظارت دورادور خود بر روابط عاطفی، اجتماعی و مجازی او را تداوم دهید تا چنانچه با مشکلی مواجه شد به موقع او را راهنمایی کنید.

نوجوانی را به او بشناسانید

او را از ویژگی های دوران نوجوانی آگاه سازید تا با بینش صحیحی بتواند با مشکلات و تغییرات مواجه شود.

نوازش خود را از او دریغ نکنید

با وجود تمام تمایلی که نوجوان به استقلال از خانواده دارد او به شدت نیازمند محبت و توجه از سوی شماست پس با این تصور اشتباه که او بزرگ شده است و به نوازش ها یا دلجویی های شما نیاز ندارد او را از خود دور نسازید.

از راهنمایی های مشاور غافل نشوید

هرچند که گفته شد بسیاری از رفتارهای نوجوانان ویژگی طبیعی تحولی آنان است اما چنانچه تغییرات خلقی شدید مثل غمگینی، تحریک پذیری، کناره جویی و بی بند و باری متفاوت از دیگر هم سالان فرهنگ خانوادگی و ارزشی شما را نشان می دهد از کمک های تخصصی یک روان شناس و یا یک روان پزشک استفاده کنید تا شیوه فرزندپروری خود یا حل مشکلات احتمالی فرزندتان را از مسیر درست آن پیگیری کنید.

علی حیدری: کارشناس پیشگیری از آسیب های اجتماعی/دانش روز