به گزارش ایسنا، دکتر سلمان ساکت که امروز (چهارم تیر) در همایش «هزاره خواجه نظام‌الملک طوسی» در باشگاه مفاخر و پیشکسوتان دانشگاه فردوسی سخن می‌گفت، در خصوص جنبه‌های ادبی در سیرالملوک خواجه نظام‌الملک اظهار کرد: من فکر می‌کنم تاکید کردن روی مقدمات کتاب‌هایی مانند ابن‌خندق، به عنوان یک نرم در سنت نوشتاری ایرانیان اسلام، آنطور که باید نمی‌تواند ابعاد دقیق آن را نشان دهد.
وی ادامه داد: خواجه نظام‌الملک بسیار طرفدار متصوفه بود و خیلی آن‌ها را برمی‌کشید؛ به این خاطر که می‌خواست فضای امنی برای حکومت سلاجقه ایجاد کند.
این عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی تصریح کرد: یکی از بهترین و جایی که بسیار مفصل درباره زندگی خواجه نظام‌الملک و خاندانش صحبت می‌کند، کتاب ابن خندق است که بخشی با عنوان خاندان خواجه نظام‌الملک را هم دارد. در این کتاب اشاره می‌کند که خواجه نظام‌الملک به طبقه دهقانان تعلق دارد و همه می‌دانند که دهقانان یک طبقه اجتماعی بسیار فرهیخته در دوره ساسانی بودند و حد وسط جامعه را نمایندگی می‌کردند؛ یعنی بین طبقات تهی‌دست و طبقات فرادست قرار داشتند در واقع عامل پیوند بین این دوطبقه بودند.
ساکت خاطرنشان کرد: دهقانان عموما سواد خواندن و نوشتن داشتند، مسائل حکومت را به کشاورزان و دست‌ورزان منتقل می‌کردند، معمولا کتابخانه‌های خیلی خوبی داشتند و بعد از حمله تازیان به ایران و پراکندگی‌ای که رخ می‌دهد، همین دهقانان طبقه‌ای بودند که کوشش جدی در حفظ بنیان‌های فرهنگ ایرانی داشتند و البته فردوسی هم جزو همین طبقه است.
وی افزود: پشتوانه خانوادگی خواجه نظام‌الملک است که باعث می‌شود او هم در عرصه عمل و هم در عرصه نظر، فرهنگ و تمدن و اندیشه ایران‌شهری را به دوره اسلامی منتقل کند.
رئیس مرکز آثار و مفاخر دانشگاه فردوسی عنوان کرد: دوره‌ای که کتاب خواجه نظام‌الملک نوشته می‌شود، دوره گذار از نثر آغازین دوره سامانی به نثر فنی دوره بعد از سلجوقیان است. در دوسوی کتاب سیرالملوک دو کتاب مهم وجود دارد. یکی تاریخ بلعمی و دیگری تاریخ بیهقی است.
ساکت گفت: تاریخ بلعمی نمونه درخشان دوره سامانی است و تاریخ بیهقی نمونه درخشان دوره گذار به نثر فنی مانند کلیله و دمنه و مرزبان‌نامه است.
وی افزود: خواجه نظام‌الملک در این کتاب از تمام عناصر ممکن برای بیان بهتر مقاصدش استفاده کرده؛ یعنی روایات مفصل و کوتاه دارد، جملات کوتاه است و ابایی از تکرار فعل‌ها ندارد؛ هرچند حذف‌هایی هم به قرینه لفظی در آن دیده می‌شود.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه ما یک وصیت‌نامه منتسب به خواجه نظام‌الملک هم داریم که منتشر شده است، اضافه کرد: خواجه نظام‌الملک با تاسیس نظامیه‌ها هرچند که مدارس دولتی تشکیل داد ولی این نکته را هم به ما گوشزد کرد که اندیشه را هرگز نمی‌توان زیرزمینی کرد و با اندیشه باید به اندیشه پاسخ داد. بنابراین خواجه نظام‌الملک هرچند در عرصه نظامی هم با اسماعیلیه درگیر بود ولی با تاسیس مدارس نظامیه کسانی را تربیت کرد که از نظر فکری بتوانند با اسماعیلیه مقابله کنند و پاسخ‌هایی درخور برای آن‌ها داشته باشند.
ساکت گفت: امیدوارم این همایش سرآغاز موجی نو برای توجه جدی به مباحث علوم انسانی باشد و امیدوارم که این همایش در پیش‌نشست‌ها و همایش اصلی بتواند به ابعاد مختلف روزگار سلاجقه، تاثیر و تاثرات خواجه نظام‌الملک در روزگارش و تاسیس نظامیه‌ها و تمام مسائلی که می‌تواند به خواجه نظام‌الملک بازگردد، بپردازد.
انتهای پیام
