به گزارش عرش نیوز:

فلسفه یکی از رشته‌های کاربردی است که از قدیم‌الایام تاکنون در سراسر این کره خاکی طرفدارانی داشته، چرا که شیوه‌های صحیح فکر کردن را به افراد نشان می‌داده است. تاریخ در هیچ کجای این سرزمین خاکی و در هیچ دوره‌ای خالی از وجود فیلسوفانی بزرگ نبوده است، ایران‌زمین نیز از گذشته تاکنون فلاسفه بزرگی را در خود پرورش داده است و این شیوه و این حوزه فکری تا امروز نیز رسیده و اکنون در دانشگاه‌ها و مدارس ما آموزش فلسفه رواج دارد.

اما نکته مهم این است که در دنیای امروز که نام‌های متعددی بر آن نهاده‌اند از عصر ارتباطات گرفته تا دنیای مجازی و دهکده جهانی، مردم فرصت زیادی پیدا نمی‌کنند که بخواهند در چند حوزه فکری یا رشته تحصیلی مطالعه داشته باشند، مخصوصاً اگر این حوزه فلسفه باشد!

با توجه به اینکه این روزها بسیار تأکید می‌شود که تفکر فلسفی را باید از دوران کودکی و نوجوانی به بچه‌ها آموزش داد، ضرورت توجه به آموزش‌های مجازی احساس می‌شود، به ویژه برای کودکان و نوجوانانی که وقت بسیاری را صرف وب‌گردی‌ و گشت و گذار در دنیای مجازی می‌کنند و به تعبیر عامیه حوصله مطالعه کتاب، تورق آثار قطور فلسفی و شرکت در کلاس‌های متعدد را ندارند.

آموزش فلسفه یاددهی یک روش فکری است که مورد نیاز کودک تا بزرگسال یک جامعه به منظور یاد گرفتن راه و روش صحیح زندگی است، بنابراین نباید به فلسفه نظیر رشته‌های دیگر تحصیلی همچون علوم تجربی و ریاضی و ... آکادمیک نگاه کنیم بلکه باید فرهنگ آموزش تفکر از کودکی درونی‌سازی شود و یکی از بهترین مکان‌ها نیز صحنه مجازی و اینترنتی است.

با جستجویی در اینترنت متوجه می‌شویم که چند پایگاه مجازی وجود دارد که بیش از سایر پایگاه‌های بدون شناسنامه و پراکنده، اطلاعات، مقالات و آثار فلسفی را به صورت تخصصی یا در کنار دیگر رشته‌ها در ایران منعکس می‌کند اما اینکه چه اندازه این پایگاه‌ها می‌تواند در زمینه آموزش فلسفی به گروه‌های سنی مختلف تأثیر مناسب داشته باشد یا خیر، قابل تأمل و بررسی است.

در این گزارش تلاش شده تا برخی از پایگاه‌های مجازی که در حوزه فلسفه فعال است معرفی و با استفاده از نظرات کارشناسان و اساتید حوزه فلسفه آسیب‌شناسی از این آثار ارایه دهیم که در ادامه با هم می‌خوانیم:

*در حال طراحی یک پایگاه آموزش مجازی در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه هستیم/آموزش مجازی نیاز به اساتید آنلاین دارد

یکی از پایگاه‌های مجازی که در آن اخبار و آثار فلسفی به معرض نمایش در می‌آید، پایگاه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به نشانی http://www.iict.ac.ir/ است. در این پایگاه اخبار پژوهشگاه و بخش‌های موجود در آن از جمله پژوهشکده حکمت و دین پژوهی، نظام‌های اسلامی، فرهنگ و مطالعات اجتماعی، دانشنامه‌نگاری دینی، قطب علمی فلسفه دین، اعضای هیأت علمی پژوهشگاه، مصوبات آنها و همینطور سازمان انتشارات منعکس می‌شود اما نکته اینجاست که در زمینه آموزش مجازی فلسفی به هر گروه سنی بخش خاصی را مشاهده نمی‌کنیم.

«محمد اسدی»، مسئول سایت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه چند کار اساسی در زمینه مجازی از سوی پژوهشگاه در دست کار است، توضیح می‌دهد: نخست اینکه پژوهشگاه در حوزه‌های فلسفه و منطق فهم دین دانشجو می‌گیرد، پنج مجله که سه مجله آن علمی ـ پژوهشی است شامل «قبسات»، «اقتصاد اسلامی»، و «حقوق اسلامی» منتشر می‌کند و اکنون کل فایل مجلات به صورت رایگان در شماره‌های مختلف در این پایگاه قرار گرفته است. بنابراین علاوه بر مجلات برای مطالعه فلسفه نیز یک مجموعه منابع در دسترس قرار گرفته است و این گام مؤثری برای امکان آپلود فایل‌های pdf فراهم می‌آورد پایگاه‌های دیگر بیشتر ارگانیک و تنها معرف اعضای هیأت علمی و روزمه آنها است در صورتی که بسیاری منابع فلسفی و علمی دیگر در این سایت به معرض نمایش قرار گرفته است.

وی درباره راه‌اندازی یک پایگاه مجازی برای آموزش فلسفه می‌گوید: در حال طراحی این پایگاه در نسخه جدید با امکان تبادل و لینک در حوزه‌های مختلف هستیم که البته این کار نیاز به امکانات فنی مناسب و بودجه است همچین این طرح یک امکان چند زبانه نیاز دارد که البته نمونه آن در خارج از کشور کار می‌شود و در آنها امکان گفت‌وگو و حتی تولید علم نیز فراهم می‌شود.

*فرهنگ آموزش مجازی باید بین کاربران و اساتید جا بیافتد

اسدی با بیان اینکه هنور فرهنگ آموزش مجازی در بسیاری از رشته‌ها بخصوص فلسفه در ایران جا نیافته است، توضیح می‌دهد که اساتید در بسیاری از کشورها عادت به آنلاین بودن دارند، اما این فرهنگ هنوز در ایران جای نگرفته تا یک دانشجو یا فردی علاقه‌مند بتواند با استاد مورد نظر خود به صورت اینترنتی مرتبط باشد یا بتواند با او گفت‌وگو کند، این فرهنگ هم باید در حوزه فلسفه جا بیافتد. علاوه بر این یکی از مشکلات نیز سرعت اینترنت و مشکلاتی است که در ایران با آن مواجه هستیم که این خود ضربه بزرگی به حوزه آموزش مجازی وارد می‌کند، برخی از آموزش‌های مجازی می‌تواند به صورت اینترنتی صورت بگیرد با فراهم آوردن تصویر اما همه نمی‌توانند به راحتی به اینترنت دسترسی پیدا کنند یا سرعت مناسب برای اینترنت وجود ندارد.

*فضای مجازی نمی‌تواند جایگزین راه متعارف سنتی مطالعه شود

پایگاه مؤسسه امام خمینی (ره)‌ یکی از مراکزی است که در حوزه فلسفه نیز فعال است حتی این پایگاه دارای دانشگاه مجازی نیز هست، منتها این بخش برای دانشجویان است و برای غیردانشجویان بخشی برای آموزش مجازی وجود ندارد بخش فلسفه این مؤسسه نیز به آدرس http://hekmat.iki.ac.ir/ در حال به روز رسانی است.

*حوزه فضای مجازی باید برای آموزش گسترش یابد اما باز هم یک حالت اضطرار دارد

یکی از مسایلی که از سوی اساتید برای آموزش مطرح می‌شود این است که با وجود همه این مباحث درباره مطالعات اینترنتی اما باز هم هیچ راهی جایگزین مطالعه سنتی و خواندن کتاب و شرکت در کلاس درس نمی‌شود، دراین باره «محمد فنایی اشکوری»، عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی (ره) می‌گوید که با وجود اینکه در مدارس و دانشگاه‌ها نیاز به کار فلسفی داریم ولی خارج از این فضاهای آکادمیک باید تلاش کنیم که حوزه فضای مجازی را برای آموزش فلسفه گسترش دهیم اما این نمی‌تواند بابی باشد که روش‌های مجازی جایگزین راه متعارف سنتی مطالعه کتاب و شرکت در کلاس درس شود چرا که این روش‌ها تنها می‌تواند حالت اضطرار داشته باشد و تنها می‌تواند بخشی از نیاز افراد را تأمین کند و یک حالت ایده‌آل صرف است.

وی با بیان اینکه خودش به صورت مجازی مدتی در مؤسسه امام خمینی (ره) تدریس فلسفه غرب داشته است، گفت: آموزش نیز مثل هر چیز دیگری مراتبی دارد باید بتوانیم در دانشگاه‌ها یا مؤسسات برنامه مطالعاتی ارایه دهیم و در حوزه فضای مجازی نیز این برنامه غیرحضوری باید وجود داشته باشد بنابراین الان مؤسسه امام خمینی (ره) کاری در حوزه آموزش و تحصیل غیرحضوری برای علاقه‌مندان فراهم کرده است، این برنامه نیز به لحاظ مواد، فرقی با دیگر کلاس‌ها ندارد.

*آموزش غیرمجازی فلسفه برای کودکان و نوجوانان در غرب شایع است

یکی از مهمترین نکات در آموزش مجازی فلسفه توجه به این امر است که نه تنها آموزش آکادمیک فلسفه برای دانشجویان باید فراهم شود بلکه غیرمتخصصان حتی سنین کمتر چون کودک و نوجوان نیز باید بتوانند منابعی اینترنتی برای مطالعه در دسترس داشته باشند. حجت‌الاسلام سید احمد غفاری، عضو مجتمع آموزش عالی امام خمینی می‌گوید:‌ مباحث علوم انسانی به طور عام و فلسفه به صورت خاص در دنیا به صورت مجازی و فراگیر برای سطوح مختلف سنی با ادبیات مختلف از جمله برای کودکان و نوجوانان و جوانان وجود دارد مخصوصاً در سطوح غیرتخصصی برای کودکان و نوجوانان این وضعیت حتی در مباحثی مثل اقتصاد، سیاست و حوزه‌های مختلف علوم انسانی به طور ویژه در دنیای غرب حتی تبیین نحوه تعاملات اجتماعی مبتنی بر آموزه‌های پذیرفته شده خودشان مشاهده می‌شود. بسیاری از کتاب‌هایی که در حوزه ادبیات فلسفی در این کشورها تولید می‌شود چون «دنیای صوفی» با یک زبان داستانی مخاطبان خاص خودش را دارد و هر چند این مباحث تخصصی نیستند اما علاقه‌مندان زیادی را در حوزه فلسفه جذب می‌کند و این منابع در دنیای مجازی نیز منعکس می‌شود.

*آموزش مجازی فلسفه یک اطلاع رسانی به نسل جدید است نه عمق‌بخشی به مباحث

براساس فرمایش رهبر معظم انقلاب درباره پرداختن به دانش‌های بنیادین و علوم فلسفی و انسانی به زبان‌های مختلف با تناسب سنین مختلف ما باید بتوانیم پایگاه‌های مجازیمان را تقویت کنیم و همین ضرورت وجود آموزش مجازی فلسفه را نشان می‌دهد. بنابراین اگر نسل جدید هر جامعه‌ای با مبانی ساختاری آن جامعه همگام نشده و رشد نکند به نظر می‌رسد که ما در یک تضاد طبقاتی با نسل‌های مختلف قرار می‌گیریم و نسل آینده با مبانی ما آشنایی نخواهند داشت، این آشنایی منظور عمق بخشی نیست بلکه اطلاع‌رسانی به نسل جدید است. بنابراین همانطور که مطرح شد دنیای غرب با داستان‌های کودک، رمان‌ها و ارایه آموزه‌های انسان محوری، صنعت محوری، پست مدرنیسم و ... در قالب داستان کوتاه یا سایر قالب‌های هنری در دنیای مجازی یا کتاب نیروی رقیبی برای ما محسوب می‌شود بنابراین امروز که دسترسی نسل نوجوان و جوان ما به اینترنت و رایانه سریع‌تر و راحت‌تر شده به نظر می‌رسد با یک هزینه کمتری می‌توانیم خوراک فکری فلسفی فراهم کنیم.

*آموزش مجازی فلسفه نیاز به ادبیات مجازی مناسب دارد

وی یکی از پایگاه‌های بزرگ اطلاع رسانی مجازی فلسفی در دنیا را پایگاه دانشگاه استنفورد معرفی کرد که این سایت برای سنین نوجوان و جوان خوراک فلسفی تأمین می‌کند و این یک زرنگی به موقع برای آشنا سازی نسل جدید با مبانی فلسفی آنها است به نظر می‌رسد ما در این زمینه باید بسیار کوشا باشیم تا حداقل در مقابل رقیب کاستی نداشته باشیم البته خیلی مانده تا به پیروزی بر رقیب صحبت کنیم اما باید تلاش کنیم تا به سطح نیروی رقیب برسیم در حال حاضر نیازمند نوشته‌های متناسب برای گروه‌های سنی مختلف با ادبیات داستانی و هنری لازم هستیم متأسفانه ادبیات هنری ما در خدمت علوم انسانی قرار نگرفته یا کم قرار گرفته باید همتی کنیم تا این سد را بشکنیم. من خود کاری را برای تدوین آثار فلسفی جدید با کمک پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی آغاز کردم تا داستان‌های فلسفی بزرگان را برای کودکان و نوجوانان آماده کنم، همین‌ها را هم باید در عرصه فضای مجازی وارد کرد.

*دانشگاه‌ها هم در حوزه آموزش فضای مجازی فعال شوند

این روزها راه‌اندازی آموزش مجازی در حوزه‌های مختلف دانشگاهی نیز در حال پیگیری است، زهره توازیانی، رییس دانشکده الهیات دانشگاه الزهرا (س) می‌گوید که چند وقت پیش طرحی برای راه‌اندازی چنین پایگاهی در دانشگاه مطرح شده بود و اینکه چه رشته‌های تمایل دارند که در حوزه مجازی قرار بگیرند و بنابراین تا یک حدی هم کار پیش رفته، باید ببینیم که چه نتیجه‌ای در بردارد.

* قابلیت‌های مؤسسه حکمت و فلسفه ایران باید به آموزش در فضای مجازی هم گسترش یابد

یکی دیگر از پایگاه‌های مجازی که در حوزه انتشار اخبار و اطلاعات و مقالات فلسفی فعال است، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران به نشانی http://www.irip.ir است. در این پایگاه حدود 3000 ساعت فایل صوتی تدریس فلسفه به همراه مقالات، آثار و کتاب‌های اساتید و صاحب نظران عرصه فلسفه منعکس شده است.

حجت‌الاسلام غفاری، عضو هیئت علمی این مؤسسه درباره فعالیت‌های این پایگاه مجازی مؤسسه حکمت و فلسفه نیز می‌گوید: به نظر می‌رسد که وجود یک مؤسسه ارزشمند مثل حکمت و فلسفه که مادر و تخصصی در این حوزه محسوب می‌شود و به طور فعال در دنیای مجازی وجود دارد، لازم است اما نکته اینجاست که ما به لحاظ آموزش فلسفه در دنیای مجازی کمبود داریم اینکه این مجموعه دارای پایگاهی فعال و به روز است قابل تقدیر خواهد بود اما به اعتقاد من قابلیت این پایگاه باید بیش از اینها باشد البته در کنار اینها این مؤسسه کلاس‌های آزادی را هم طراحی کرده که در آن مخاطبان غیرتخصصی را هم پذیرش می‌کند اما با همه اینها باید قابلیت سایت مجازی را افزایش بدهند.

مدرسه تهران قدیم به عنوان یک مدرسه فلسفی معروف بوده، حوزه علمیه تهران برخلاف نجف و قم بیشتر مدرسه فلسفی بوده و حکمای معروف زیادی را از جمله مرحوم قمشه‌ای، فاضل رومی، مرحوم جلوه و ... تربیت کرده است که باید در این زمینه امروز هم فعال باشد. در حوزه فضای مجازی هم مؤسسه حکمت و فلسفه باید بتواند در قالب‌های مختلف فلسفی در سطوح پایین‌تر فعال باشد و در اینها مبانی اسلامی و علوم انسانی را منعکس کند. البته اکنون دانشگاه‌ها دارای آموزش مجازی هستند مثلاً من از سایت دانشکده علوم حدیث و مؤسسه امام خمینی (ره) اطلاع دارم که یک مرکز فعال برای ترویج دانشجویان در فضای مجازی دارد اما اینها در سطح دانشگاهی است که می‌تواند آینده خوبی در فضای مجازی رقم بزند اما باید بتوانیم برای سایر سطوح سنی نیز کار بیشتر کنیم.

*طرح آموزش مجازی فلسفی در پژوهشگاه علوم انسانی عملیاتی می‌شود

پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی یکی دیگر از پایگاه‌هایی است که در آن گروه‌های مختلف فلسفی فعال در پژوهشگاه، مقالات، کتاب‌های انتشار یافته و میزگردها و مصوبات و اخبار پژوهشگاه را به نشانی http://www.ihcs.ac.ir/ منعکس می‌شود. سعید ناجی، عضو هیأت علمی این پژوهشگاه درباره ضرورت آموزش مجازی فلسفه می‌گوید: فلسفه هر چقدر که با ابزارهای متعدد مورد آموزش قرار بگیرد، مورد استفاده بیشتری پیدا می‌کند و فکر افراد را در سطوح مختلف باز می‌کند البته این آموزش‌ها در فضای مجازی مسلماً سخت‌تر است چرا که آموزش باید روش‌های جدیدتر را دربر بگیرد و بنابراین پروسه زمان‌بر و سختی است، اگر کاری پرهزینه انجام شود و مردم رغبتی نشان ندهند مسلماً بی نتیجه باقی می‌ماند، باید بتوانیم کلاس‌هایی مجازی و آموزش‌هایی بگذاریم که شرکت کنندگان را ترغیب کرده و دیگران را نیز تشویق به حضور و مطالعه منابع مجازی کند. البته باید بیش از این آموزش مجازی آشنایی با ادبیات فلسفی صورت گیرد که هم یک داءرة‌المعارفی فارسی برای دانشجویان باشد و هم آشنایی نسبی به مخاطبان غیرتخصصی در حوزه فلسفه بدهد.

پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در حال حاضر این قابلیت را دارد که آموزش‌های ساده‌ای به صورت مجازی به مخاطبان و کاربران ارایه دهد که اکنون هم در حال کار بر این پروژه است یک پورتال در حال طراحی است که تمام مقالات را بر روی سایت گذاشته و دیگر نیازی نیست برای آموزش ساده فلسفی به کتاب مراجعه شود. بنابرای ما درخواست این پروژه آموزش مجازی آنلاین فلسفی را داده‌ایم منتظر بودجه هستیم تا اینکار صورت بگیرد و امیدواریم که به زودی این طرح به مرحله عملیاتی دربیاید.