خبرگزرای مهر، گروه جامعه: هفته گذشته مستندی با عنوان «چشمان بیدار» پخش شد که در آن مطالبی درباره فناوری مهندسی ژنتیک مطرح شد. سیروس زینلی، رئیس انجمن بیوتکنولوژی ایران در این باره توضیحاتی ارائه داد.
ضعف در برطرف کردن مشکلات گاه موجب می‌شود که برخی به دنبال عامل خارجی باشند که ضعف‌های خود را گردن آن بیاندازند. برخی دیگر گویا از ایجاد تنش در جامعه نفع می‌برند و برخی از وابستگی و واردات نفع می‌برند. مجموع اینها موجب شده که هر کسی بیشتر با آمیختن راست و دروغ مشکلات ما را به توطئه خارجی ربط دهد موفق‌تر است. حتی اخیرا افرادی که در ظاهر منافعی ندارند اما به دنبال شهرت هستند، یاد گرفته‌اند که از طریق مطرح کردن مطالب عجیب، شایعات و مطالب غیرعلمی و ایجاد نگرانی در ذهن مردم خود را مطرح کنند. به همین دلیل فناوری هراسی را تبلیغ می‌کنند. حاصل این رفتار، تشویش اذهان عمومی بوده است. این در حالی است که مهندسی ژنتیک از مهمترین فناوری‌های نو است که تعیین کننده قدرت اقتصادی و سیاسی در آینده جهان خواهد بود. ولی برخی جریان‌ها می‌خواهند با شایعه پراکنی و انتشار شبهه علیه این فناوری کشورمان را وابسته نگه دارند. برخی هم در داخل دچار این سوء تفاهم می شوند و این مستند هم از آن جمله است. متاسفانه این جریان به راحتی برای اهداف خود دروغ و ادعاهای بدون مستند علمی را در جامعه رواج می‌دهند.
وقتی جامعه نسبت به یک مسئله حساس شد هر چیزی را می توان به آن ربط داد. با وارد کردن خرافات در جامعه اثرات مخرب آن را در جاهای دیگر می‌بینیم. مثلا بگوییم که داروهای ایران سرطان زا است. فلان محصول سرطان زا و خطرناک است. این ها برای کشور هزینه ایجاد می کند. مثلا یک فرد با سوء استفاده از طب سنتی یک حرف‌های نا مربوطی زد که بر افکار عمومی تاثیر سوئی داشته است و درمان و سلامت جامعه را به مخاطره انداخته است. همین الان اگر بروید به مطب های امثال این به اصطلاح پزشک طب سنتی و اسلامی سر بزنید خیلی شلوغ هستند در حالی که تخصصی ندارند و از طریق ترویج خرافات تجارت می کنند. بنابراین نفس ترویج خرافه و زیر سؤال بردن مسائل یک راه تجارت برای برخی افراد و جریان‌ها است.
موضوع فناوری هراسی که درباره تراریخته رواج یافته و امثال سازندگان این مستند هم متاسفانه خیلی به آن دامن می زنند از همین قبیل است. این تبلیغات منفی تاثیرات مخربی بر جامعه دارد. متاسفانه یکی از عوامل موفقیت جریان ضد مهندسی ژنتیک در انتشار این خرافات و فناوری‌هراسی، سوء استفاده از اختلافات سیاسی است و با نفوذ در جریان منتقد دولت توانستند از انگیزه تخریب عملکرد دولت و ضعیف نشان دادن دولت بهره ببرند و یک فناوری سرنوشت‌ساز را زمین بزنند. اما واقعیت قضیه این است که نظام دارد آسیب می‌بیند و اصلا به دولت کاری ندارد. اساسا آغاز واردات تراریخته و رکورد واردات تراریخته در زمان همان کسانی بود که الان منتقد این مسئله هستند! همه کشورهای جهان از سال ۱۹۹۶ محصولات تراریخته را بدون هیچ مشکلی مصرف می‌کنند. اروپا سالانه بیش از ۳۲ میلیون تن فقط سویای تراریخته وارد و مصرف می‌کند اگر این ادعای آقایان مبنی بر ممنوعیت تراریخته در کشورهای زیادی از جهان درست باشد این همه محصول تراریخته تولید و مصرف نمی‌شد. اینها قطعا دروغ می‌گویند.
کسانی که در این گونه مستندها ادعاهای غیر علمی مطرح می‌کنند در جامعه علمی کشور و در مراجع رسمی و ذیربط جایگاهی ندارند. حتی در شورایعالی امنیت ملی ما ندیدیم اجازه ورود داشته باشد. اما متاسفانه نفوذ در برخی محافل موجب شده در صدا و سیما فرصت اظهار ادعاهای بی اساس برایشان فراهم شود. بنابراین بحث این است که آیا کشور باید اجازه بدهد هر کس هر جا دلش خواست هر حرفی را بزند؟ مثل این است که هر کس بگوید من به مراجع رسمی کشور اعتماد ندارم پس یک اسلحه دست بگیرد یک گاز اشک آور دست بگیرد و به خواست خودش استفاده کند. اصلا جامعه اینطور می تواند دوام بیاورد؟ شما وقتی دائم القا کنید که به پلیس اعتماد نداشته باش و القا کنید که خیانت کار است و دزدی می‌کند، جامعه به مرور احساس نا امنی می‌کند و تبعات اساسی خواهد داشت. در بحث استفاده از دستاوردهای علمی هم همین است؛ مثلا اگر هر کس در اثر دروغ‌های سازندگان چنین مستندهایی روغن سالم و مورد تأیید وزارت بهداشت را بخرد و نگران باشد که چون تراریخته است سرطان می‌گیرد چه کسی پاسخگوی تبعات آن است. حساب کنید همین احساس اگر در مورد وزارت بهداشت باشد، در مورد محیط زیست و در مورد گمرک و ...آن وقت ببینید جامعه چه وضعی پیدا می کند.
این فناوری ظرفیت‌های قابل توجهی برای صرفه جویی در منابع و افزایش بهره‌وری در کشاورزی و تولید غذا ایجاد می‌کند. مثلا استفاده از ارقام مقاوم به آفت و بی‌نیاز از مصرف سموم مختلف، علاوه بر حفظ محیط زیست موجب می‌شود محصولی عاری از باقیمانده سم و سالم‌تر داشته باشیم و عملکرد محصول مورد نظر هم با حذف کامل آفت افزایش می‌یابد. در محصولات مقاوم به علف‌کش نیز افزایش کارآمدی در مبارزه با علف‌کش موجب کاهش مصرف سم و افزایش عملکرد محصول می‌شود. بعلاوه با از بین رفتن بهتر علف‌هرز که رقیب گیاه محسوب می‌شود در مصرف آب و کود هم صرفه جویی می‌شود. چرا که این موارد می‌تواند تماما به مصرف محصول کشاورزی برسد نه علف هرزها. این در شرایطی است که امروزه در تأمین امینت غذایی کشور کاملا وابسته هستیم و این وابستگی در دو دهه گذشته به شدت افزایش داشته است. از طرفی هر چه می‌گذرد منابع آبی کمتری در اختیار داریم و تا می‌توانیم باید از این گونه فناوری‌ها برای صرفه‌جویی در مصرف آب و نهاده‌ها استفاده کنیم.
بر محصولاتی که در مرحله آزمایش و ارزیابی برای دریافت مجوز هست نظارت کامل وجود دارد. مجلس قانون ایمنی زیستی را مصوب کرد و همه جزئیات ارزیابی و فرایند صدور مجوز در قانون آمده است. وزارت بهداشت، وزارت جهاد و کشاورزی و سازمان محیط زیست هر کدام مسئولیت‌هایی دارند. اینکه القا کرده‌اند که هر کس هر کار دلش بخواهد می‌کند قطعا این طور نیست. بنابراین در خصوص تولید داخل ما قانون داریم. در رابطه با واردات و صادرات و حمل و نقل بین المللی نیز قانون وجود دارد. ما به هیچ عنوان موافق واردات نیستیم و هدف ما تولید ملی است ولی چون فعلا با وجود جریان ضد تولید ملی تولید داخل نداریم شرایط کشور را طوری رقم زده‌اند که فعلا مجبوریم این محصولات را از تولیدکننده خارجی تأمین و وارد کنیم. در مجلس شورای اسلامی نیز نتایج کارشناسی که انجام شد این بود که واردات به گونه‌ای شده که با حذف آن ممکن است اتفاقاتی مثل گران شدن برخی نهاده‌ها و گوشت و مرغ و مواد پروتئینی و لبنی رخ دهد و هرج و مرج شود. بر اساس نظرات دقیق کارشناسی اگر برخی محصولات تراریخته به ویژه سویا را وارد نکنیم صنعت گوشت و مرغ یک ماهه از بین می‌رود چون امکان تولید داخل کافی برای خوراک دام و طیور نداریم. آقایان در این مستند برای منحرف کردن مخاطب در پاسخ به این مهم درباره سطح زیر کشت کلزای ترایخته صحبت کردند و گفتند کلزای غیر تراریخته هم در بازار جهانی داریم و می‌توانیم از آن وارد کنیم. در حالی که در این باره عمدتا بحث از سویا مطرح است آن هم نه سطح زیر کشت بلکه سویای موجود در بازار مبادلات جهانی؛ زیرا بخش زیادی از سویای تولیدی کشورها وارد بازار جهانی نمی‌شود و در داخل آن کشورها مصرف می‌شود. به همین دلیل سطح زیر کشت سویای تراریخته ۸۵ درصد است ولی سویای تراریخته ۹۷ درصد سویای موجود در بازار جهانی را تشکیل می‌دهد و سویای غیر تراریخته به ندرت یافت می‌شود. من نه مرغداری دارم نه وارداتچی هستم و متخصص ژنتیک پزشکی هستم. ولی کشور نمی‌تواند بر اساس حرف‌های غیرعلمی چهار نفر که معلوم نیست با چه نیتی این حرف ها را می زنند تصمیم بگیرد. چرا باید یک چنین موضوع بسیار مهمی از مسیر علمی منطقی و قانونی اش خارج شود و تبدیل شود به یک وسیله تبلیغاتی و زور آزمایی یک جریان خاص؟
