هم کلام و هم سو با وی نیز جمع بسیاری از ناشران، مولفان و مترجمان کشور مطابق رسم و سنت هر ساله که آغاز نمایشگاه بیست و هفتم کتاب تهران را به عنوان سال نوی عرصه کتاب و کتابخوانی برای فعالان و دست اندرکاران این عرصه به شمار می آوردند آرزو کردند تا سال نو کتاب در 1393 برخلاف چند سال گذشته لبریز از امید و خبرهای خوش ، پایان عصر و دوران تنگ نظری های مدیریتی در عرصه ممیزی و اداره کتاب باشد.



همچنین تجربه بیست و شش دوره برپایی این رویداد این مهم را به اثبات رسانده است که همه حضار در این رخداد گاه از افتتاح نمایشگاه تا آخرین نفس اختتام آن به رسم بزرگی شأن و مقام کتاب در فرهنگ ایرانی با خود عهد می کنند تا در سر زدن به نمایشگاهی که میزبان کتاب ، این بزرگ آشنای قافله فرهنگ است از همه پیشی بگیرند و به رسم ادب ، ارادتشان را به ساحت عظیم این یار مهربان و دوستداران فرهنگ مطالعه تقدیم کنند.



اما بیست و هفتمین نمایشگاه کتاب با اما و اگرهای همیشگی اش در طی هشت سال اخیر که از مکان قبلی خود (محل دائمی نمایشگاه بین المللی تهران در خیابان سئول) به مصلی به عنوان مکان موقت جدید (شما بخوانید ثابت جدید!) نقل مکان کرد هر سال شاهد آسیب های متنوع ، ثابت و ادامه داری بوده که عموما از زبان مسئولان برگزاری در توجیه وقوع این آسیب ها ، همواره شنیده شده است که به دلیل عدم هماهنگی و تناسب فضای مصلی برای میزبانی از رویداد فرهنگی مانند نمایشگاه کتاب وقوع چنین مشکلات و اتفاقاتی طبیعی است.







** شمای نمایشگاه در یک نگاه کلی



اما همواره تغییر آب و هوای سیاسی کشور و بازتاب تاثیرات این آب و هوا در بدنه فرهنگ و هنر از جمله اتفاقاتی است که اهالی فرهنگ را در گام های نخست امیدوار به روزهای آینده می کند و بیش از آن در انتظار این مساله نگه می دارد که آیا شاهد ادامه این تغییرات در مسیر مثبت و رو به رشد خواهیم بود و یا در ادامه راه باز هم آماج آسیب ها و نواقص تکراری بار دیگر آوار بر سقف این رخداد بزرگ فرهنگی کشور خواهد شد.



آسیب هایی که طی هشت سال اخیر عموما در مقام حاشیه هایی پررنگ تر از متن ، خود را به بدنه این نمایشگاه سنجاق کرده است در یک نگاه کلی می توان به مواردی چون مشکلات اطلاع رسانی در آمار ناشران و یا کتاب های موجود برای تهیه، اعتراض دانشجویان و افراد حاضر در نمایشگاه، مبنی بر بی برنامه بودن نشست ها و برنامه های تخصصی و یا مراسم رونمایی از آثار جدید ، نبود اطلاع رسانی صحیح ، کمبود امکانات رفاهی و نامتناسب با شأن این رویداد بزرگ فرهنگی، فروش بامبو ، بستنی و کمی هم کتاب و... خلاصه کرد.



نمایشگاه کتاب همواره در طی روزهای میزبانی خود از مخاطبان به مناسبت قرار گرفتن چند روز تعطیل همواره با استقبال گسترده جمعیت رو برو بوده و طبق آمار های سال گذشته این نمایشگاه طی 10 روز برگزاری خود میزبان بیش از شش میلیون نفر از مشتاقان و علاقه مندان به کتاب و کتابخوانی بوده و گمان می رود امسال نیز مانند سنوات پیشین باز هم رکورد مخاطبان خود را بشکند!



اما اینکه چرا برخی همشهریان فهیم و فرهنگی ما در راه رسیدن به نمایشگاه کتاب به عنوان مهمترین نمایشگاه فرهنگی کشور به هنگام سوار و پیاده شدن از مترو ، وارد شدن به پله برقی ها و هجوم به معدود ون های رایگان نقل و انتقال مسافر از ایستگاه مترو به نمایشگاه ، آداب فرهنگی را کمتر مراعات می کنند ، واقعاً نکته عجیبی است!







** آسیب های آشنای نمایشگاه کتاب تهران



برای رویدادی بزرگ چون نمایشگاه بیست و هفتم، تلنگر نواقص و نقاط ضعفی که در بیست و شش دوره پیشین این رخداد چشم هر عابر و مخاطبی را به نرمی یا به سختی می نواخت لازم است تا مسئولان و دست اندرکاران در گام نخست امسال با برطرف کردن آسیب های آشنا حداقل کارنامه مثبتی در امر مدیریتی از خود به یادگار بگذارند.



پس ناگفته پیداست که برای آسیب شناسی دقیق و عمیق در ابتدا به یک نگاه کلی از آسیب های دوره پیش نیاز است که برای این کار لزومی به تلاش مضاعف نیست ، چرا که در چهارسال گذشته که نمایشگاه کتاب در مصلای تهران برپا می شود مشکلاتی از قبیل:



1) نارضایتی ناشران از فضای محدود در اختیار قرار گرفته آنها جهت معرفی و عرضه آثارشان



2) نبود اطلاع رسانی صحیح در مورد غرفه ها و نشست های متعدد برگزار شده در نمایشگاه



3) نبود فضای مناسب و معین جهت استراحت بازدیدکنندگان در فضای بیرونی شبستان مصلی و نظارت محدود بر غرفه های فروش اغذیه



4) نحوه چینش و آرایش غرفه ها بر اساس حروف الفبا که همیشه نارضایتی ناشرانی که با حروف «م ، ن، و ، ه ، ی» ، نام انتشاراتی شان آغاز می شد را به همراه داشت



5) محدود بودن یارانه های پرداختی به دانشجویان برای خرید کتاب های داخلی و خارجی مورد نیاز آنها



6) فقدان تبلیغات محیطی مناسب برای انتشاراتی های غیردرسی و انحصاری شدن فضای تبلیغاتی و رادیویی نمایشگاه توسط ناشران دانشگاهی و ضایع شدن حق سایر ناشران



7) جمع آوری کتاب های عرضه شده در نمایشگاه



8) مسئله فقدان محل دائمی و ثابت برای نمایشگاه بزرگ کتاب تهران که در خاورمیانه و حتی در جهان جزو کم نظیرها به شمار می آید را می توان از اصلی ترین آسیب های همیشگی چند دوره اخیر نمایشگاه کتاب نام برد که تا گام بیست و ششم آن بارها طبق وعده مسئولان مقرر شده بود دیگر شاهد تکرار آنها نباشیم!



بر همین اساس امید است تا معاون فرهنگی وزارت ارشاد خود را به شکل عینی در جایگاه منتقد قرار دهد و حال که کار واگذاری غرفه ها به ناشران آرام آرام در حال انجام است به وعده تعجیل در زمان تحویل غرفه ها به صاحبان نشر جهت چیدن و آماده کردن غرفه ها پیش از افتتاحیه ی رسمی نمایشگاه عمل کند تا جایی برای گله و گله گذاری هر ساله ناشران مبنی بر چرایی آماده نبودن غرفه ها به سبب دیر تحویل داده شدن آنها از سوی مسئولان به انتشاراتی ها ، باقی نماند.







** مشکلی به نام متراژ غرفه ها



اما مشکل دوم بعد از واگذاری غرفه ها به ناشران ، آسیبی به نام متراژ غرفه ها است که تا گام بیست و ششم نمایشگاه این آسیب علی رغم اعتراض هر ساله ناشران به قوت خود باقی بود. این مشکل در سال گذشته (1392) رنگ و بوی متفاوت تری به خود گرفت چرا که از یک سو نمایشگاه بیست و ششم با افزایش 20 درصدی ناشران مواجه شده بود و از سوی دیگر در خلال این افزایش باید با کاهش پنج هزارمترمربعی از فضای دراختیار داشته هر ساله آن به سبب کارهای ساختمانی دست و پنجه نرم می کرد.



سال گذشته به سبب ساخت و ساز در رواق های اصلی مصلی ، امکان بهره برداری از آنها برای چیدمان برخی غرفه های نمایشگاه عملاً غیرممکن بود و همین امر باعث شد که اکثر ناشران از این مسئله گله مند باشند که متراژ غرفه های تحویل داده شده در قیاس با درخواست آنها کمتر است.



اینکه این مشکل هر ساله وجود داشته و متأسفانه در این دوره هم تکرار شد مدلول این امر است که تأکید مسئولان بر شیوه اداره نمایشگاه با استناد بر اصل آزمون و خطا استوار بوده است ، چرا که هنوز هم پس از بیست و چند سال از برپایی این رویداد ، سازو کاری مناسب برای تعیین متراژ غرفه ها وجود ندارد!



به طوری که یک سال معیار غرفه دادن را میزان صفحه های کتاب های منتشر شده می دانند ، سال دیگر به تعداد کتاب های چاپ اول و کارنامه نشر آن انتشاراتی نگاه می کنند و سال بعد به نکته ای دیگر و اینچنین است که این مشکل ادامه داشته و متأسفانه هنوز هم دارد!



از سوی دیگر طبق گفته های ناشران، کارشناسان و حتی مسئولان معاونت فرهنگی وزارت ارشاد و انتقاد آنها نسبت به عدم اختصاص یافتن مکانی دائم و ثابت برای برپایی نمایشگاه بین المللی کتاب تهران می توان نتیجه گرفت وقتی خود مسئولان فضای مصلی را مکانی مناسب برای این رویداد نمی دانند چطور می توانند از ناشران و مردم انتظار رضایت از برپایی نمایشگاه کتاب تهران در این محیط را داشته باشند؟







** لذت از کار کارشناسی



البته ناگفته نماند که مسئله چینش غرفه ها بر اساس حروف الفبا و اعتراض ناشرانی که حرف اول نشرشان با حروف انتهایی الفبای فارسی آغاز می شد نیز دو سال است که به شکل کاملاً کارشناسی حل شده است! و اما این هنر کارشناسی این گونه است که برای برطرف کردن اعتراض ناشران مذکور ، در گام بیست و پنجم و بیست و ششم این نمایشگاه نحوه چینش غرفه ها به جای شروع حرف «الف» با حرف «ی» آغاز شده است و ناشران مذکور دیگر از بابت خستگی مخاطب و خالی شدن جیبشان تا رسیدن به غرفه آنها در انتهای سالن ناراضی نیستند .



اما در این میان جای معترضان تغییر کرده ، حال ناشرانی که سال ها به دلیل اینکه نام نشرشان با حروف اول الفبا آغاز می شده و همواره در غرفه های ابتدایی جای داشتند ، اکنون با تغییر چینش به انتهای سالن هدایت شده اند ، لب به اعتراض گشوده اند که سال ها ناشران گروه پیشین به آن عادت کرده بودند!







** آب پاکی روی دست دانشجویان



مسئله مناقشه برانگیز هرساله در ایام نمایشگاه نارضایتی دانشجویان از پرداخت یارانه های محدود به آنها جهت تأمین کتاب های مورد نیاز داخلی و خارجی رشته تحصیلی آنها بود.



سال گذشته وزارت ارشاد با هماهنگی بانک صادرات و اختصاص چهار میلیارد تومان به 200 هزار دانشجو ثبت نام را از ابتدای اردیبهشت ماه آغاز کرد تا شاهد اعتراض دانشجویان مبنی بر همزمانی ثبت نام در ایام نمایشگاه و معطلی صدور کارت و تمام شدن کتاب های خارجی نباشند اما روز اول نمایشگاه با انفجار خبر بسته شدن سایت ثبت نام و عدم پذیرش نام جدید دانشجویان همراه بود!



در حالی که طی 10 روز ابتدایی اردیبهشت هیچ خبری از پرشدن ظرفیت سایت ثبت نام دانشجویان برای دریافت یارانه 30 هزار تومانی خرید کتب لاتین روی خروجی خبرگزاری ها نرفته بود ، اعلام پرشدن ظرفیت 200 هزار نفری پذیرش دانشجو در این بخش حساسیت زا شد.



این خبر با چاشنی شایعه ، زمانی رنگ حقیقت به خود گرفت که هم مسئول بانک صادرات هم وزیر ارشاد و هم رئیس نمایشگاه کتاب (نمایشگاه بیست و ششم) با اعلام اتمام بودجه اختصاص یافته به این امر و عدم ثبت نام مجدد ، عملاً هزاران هزار دانشجوی پشت خط مانده این سایت را در حسرت استفاده از چنین امکانی قرار دادند.



در این زمینه فرهاد طاهرلو، مسئول اداره خدمات نوین، شرکت خدمات دهنده نام نویسی از دانشجویان برای دریافت یارانه خرید کتاب های خارجی در گفت و گو با ایرنا ، عدم ثبت نام از دانشجویان متقاضی را تکمیل شدن سقف پذیرش دانشجو توسط سایت مرکزی اعلام کرد و افزود: به ما اجازه ثبت نام دویست هزار دانشجو را داده بودند و ما 210 هزار دانشجو را ثبت نام کردیم و دیگر سایت به دلیل پر شدن سقف اعتبار چهار میلیارد تومانی جایی برای پذیرش متقاضی جدید ندارد. اگر به ما دستوری از سوی وزارت ارشاد مبنی بر بالا رفتن سقف اعتبارات داده می شد بدون معطلی سایت را بار دیگر به روی دانشجویان باز می کردیم.



البته ناگفته نماند که وزیر ارشاد دولت دهم با اعلام پرشدن سقف اعتبارات ارشاد برای کمک به دانشجویان عملاً آب پاکی را روی دست چشم انتظاران ریخت.







** نمایشگاه با مشکلاتش جذاب است



مسئله بعدی در لیست آسیب ها به نحوه اطلاعات دهی و خدمات رسانی به مخاطبان نمایشگاه بین المللی باز می گردد و برای جلوگیری از تکرار مکررات و حدیث ادامه دار دامنه آسیب های همواره موجود به ذکر چند نمونه بسنده می کنیم و نتیجه گیری را به شما وا می گذاریم.



1) کافی است بدانید برای متوسط روزانه بازدیدکنندگان که حدود 500 الی 600 هزار نفر است ، تنها 50 دستگاه ون برای نقل و انتقال آنها از ایستگاه های مترو به محل شبستان وجود دارد



2) غرفه هایی که هر ساله در بخش های مختلف نمایشگاه کتاب مصلی با عنوان «از من بپرس» برای هدایت مخاطبان به آدرس دقیق ناشران وجود داشت ، سال گذشته برای رفاه حال بیشتر مخاطبان به کل حذف شده و همچنین نمایشگاه بیست و ششم بر خلاف سال پیش از آن (دوره بیست و پنجم در سال 1391)، از نقشه راهنما هم بی بهره بود! اما به جای این امکانات حذف شده مقرر شده بود که 15 خط تلفن و 200 راهنما وظیفه کمک به مخاطبان میلیونی نمایشگاه بین المللی کتاب تهران را برعهده داشته باشند تا مشکلات کمتر شود!



3) از تعداد 40 سامانه پرداخت خودپرداز پول در سراسر مصلی در گام بیست و ششم ، تنها 20 دستگاه فعال بودند و مابقی یا خاموشند یا پول نداشتند و یا جمله آشنای خارج از سرویس را میهمان چشمان منتظر مخاطبان می کردند.



4) قطع بودن ، خراب بودن یا عدم برقراری ارتباط با بانک های عامل سامانه های خرید الکترونیکی نصب شده در غرفه ها مشکل دیگر روزهای نخست نمایشگاه کتاب تهران طی سالیان گذشته بوده است



با این اوصاف آیا نیاز به توضیحی در زمینه عدم نظارت به محل فروش اغذیه به مخاطبان و فروشندگان سیگار بر لب آنها هنگام پختن غذا یا درست کردن ساندویچ هست یا ...؟



تنها با کنار هم چیدن این مسائل و نگاهی به پیش شرط ابتدایی این گزارش و اعتماد به وعده های مسئولان برای لذت بردن از نمایشگاه درست است که نمی توان انتظار برگزاری نمایشگاه بدون هیچ آسیبی را داشت اما به قول سیدعلی کاشفی خوانساری ، مدیر نشرحوا ، نمایشگاه کتاب بدون این مشکلات آن لذت و جذابیت خود را ندارد. حساب کنید یک سال نمایشگاه بدون این نقایص برگزار شود ، باور کنید مردم صدای شان در می آید . لذت نمایشگاه فرهنگی به همین جذابیت ها و نکات مثبت و منفی آمیخته به هم در درون آن است!



شاید هم این گونه باشد! شاید وقتی سال 1389 ، وزیر محترم وقت وزارت مسکن در شهرک پرند ، کلنگ احداث نمایشگاه دائمی بین المللی کتاب را بر زمین زد ! تا بالاخره این نمایشگاه بی همتا از بی سامانی نجات یابد و شهرداری هم طبق معمول برای عقب نماندن از قافله فرهنگ و کارهای دولتی ساخت شهرک آفتاب را تا سال 1392 به عنوان محل دائمی نمایشگاه های فرهنگی تهران و از جمله نمایشگاه کتاب در دستور کار قرار داد، اما اعتراض به دور بودن پرند و غیر تخصصی بودن نمایشگاه شهر آفتاب ، انگیزه ها را برای میزبانی از ضیافت کتاب سرد کرد!



تپه های عباس آباد و مجتمع امام خمینی(ره) به عنوان گزینه های جدید ساخت نمایشگاه مطرح شدند و البته همه علاقه مندان به کتاب باید داستان احداث نمایشگاه کتاب در پارک چیتگر و مخالفت معاون فرهنگی هنری شهرداری تهران با این طرح به دلیل نبود فضا جهت ساخت و ساز نمایشگاه و لزوم بریدن درختان جهت این امر را به خاطر داشته باشند.



به هر حال به نظر می رسد که ماجرای پیدا کردن مکانی مناسب برای برپایی نمایشگاه کتاب خود سریالی است بلند مدت که هنوز تا رسیدن به فرجام ، روزهای تلخ و شیرین بسیار دارد! همانطور که دراین گشت و گذار با تمام امید ها و آرزوها همراه بودید متوجه شدید که مشکلات کماکان سر جای خود هستند و کور سوی امیدهای به وجود آمده نیز تنها ما را بر این وا می دارد تا برای برطرف شدن این آسیب ها حداقل تا سال آینده و نظاره تمام قد فعالیت مسئولان و دست اندرکاران وزارت ارشاد، معاونت فرهنگی و نمایشگاه کتاب دولت یازدهم را به امید به تدبیر نشستن تمامی اهداف و برنامه ها شاهد باشیم.



فراهنگ(5)**9266**

انتهای پیام /*