به گزارش خبرنگار مهر، روزانه صدها خبر و مطلب در بسترهای مختلف اینترنتی و ماهواره‌ای برای مخاطبین مخابره می‌شود. خبرهایی که قابل دسته‌بندی به اخبار صحیح، جعلی یا شایعه و حقیقت آمیخته با دروغ هستند. بسیاری از پایگاه‌های خبری تولیدکننده خبر و بسیاری بازنشر دهنده هستند.
اینکه چطور می‌توان از حجم انبوه و بارش سنگین اخبار مطالب درست را استخراج کنیم، نیاز به آموزش سواد رسانه‌ای است اما در این گزارش می‌خواهیم نگاهی مختصر به شیوه تولید یا بازنشر محتوای برخی پایگاه‌های خبری داشته باشیم. شیوه‌ای که معلوم نیست بخاطر عافیت طلبی است یا دلیلش غرض ورزی سیاسی است.
وسوسه‌های مجازی
فرض کنید شما مدیر یک کانال خبری هستید. مثل شما ده‌ها و شاید صدها نفر دیگر هم هستند که هرکدام تلاش دارند بیشتر دیده شوند. یکی از دلایلی که به شما کمک می‌کند بیشتر دیده شوید، سرعت در انتشار یک مطلب است. قطعاً اگر شما جز اولین نفرات نقل کننده یک موضوع باشید، بیشتر مورد توجه مخاطبان هستید. حالا تصور کنید برای به دست آوردن اخبار و مطالب خود قرار است از چه راه‌هایی اقدام کنید؟ یا باید خودتان خبرنگار باشید و در محیط‌های مختلف تولید خبر شخصی کنید، یا باید از منابع دیگری که به آنها اعتماد دارید مطالب را بازنشر کنید و در بدترین حالت این است که مطلب جعل کنید. کاری که کانال‌هایی مثل آمدنیوز در گذشته بسیار انجام می‌داد و جعلی بودن بسیاری از اخبارش مشخص شد.
اگر قرار باشد اخبار و مطالب را از منابع دیگر بازنشر کنید، به احتمال زیاد به سراغ جاهایی می‌روید که از نظر فکری و عقیده‌ای به شما نزدیک تر باشند؛ مگر اینکه واقعاً تعصب خاصی نداشته باشید. حالت دیگری هم وجود دارد و آن اینکه شما هیچ کاری به منبع ندارید و قصد دارید برای دیده شدن از مطالب کانال‌های با تفکر مخالف خود استفاده کنید.
با این دسته‌بندی می‌توانیم هرکسی را جز دو دسته قرار دهیم. کسانی که بخاطر عافیت طلبی سعی دارند راحت و بی دردسر مطالب را بازنشر کنند و کاری به تولید کننده اصلی آن خبر ندارند؛ و یا کسانی که همسو با عقاید و تفکرات خودشان بدنبال منابع مشخص می‌گردند. حالت اول که شیوه و روشش مشخص است. اما مدل دوم، کمی می‌تواند پیچیده شود. این پیچیدگی زمانی به چشم می‌آید که شما در داخل کشور با یک اسم خاص و با مجوز وزارت ارشاد فعالیت کنید، ولی برخی مطالب خودتان را از منابع رسانه‌ها و جریانات ضدانقلاب خارج‌نشین دریافت کنید. اینجاست که احتمالاً ممکن است پای غرض ورزی سیاسی به میان آید.
نمونه‌ای از یک رسانه در شبکه‌های اجتماعی
روزهایی که آتش فتنه بپا می‌شود و اخبار مطالب با سرعت خیلی بیشتری در فضای مجازی منتشر می‌شود، بعضاً شاهد مواردی هستیم که خبرهای سالیان گذشته را بجای خبر امروز جا می زندد؛ و یا یک خبر را برای دو مکان مختلف بازنشر می‌کنند. در این میان هستند کانال‌هایی که صرفاً قسمتی از یک مطلب را برای خبر خود انتخاب و بازنشر می‌کنند. به عکس زیر توجه کنید:
این عکس مربوط می‌شود به مطلب یکی از کانال‌های تلگرامی معروف است. در توضیحات زیر عکس خبر نوشته شده است: «تصویری که گفته شده مربوط به تجمع دانشجویان دانشگاه شریف است». این واژه گفته شده نشان می‌دهد که مدیر کانال مطلب را از جای دیگری برداشته است. حال در عکس بعدی ببینیم این مطلب از کجا برداشته شده است:
این خبر مربوط به یک کانال تلگرامی معاند است که در روزهای اخیر دست به تحریک احساسات مردم می‌زند. اگر به زمان انتشار مطلب دقت کنید متوجه می‌شوید ساعت انتشار آن زودتر از زمان انتشار پست کانال داخل کشور است.
سوال اینجاست که مدیر کانال تلگرامی داخل کشور از روی عافیت طلبی مطلب خود را از یک کانال معاند برداشته است یا پای غرض‌ورزی سیاسی درمیان است؟
یکی دیگر از مسائل مورد توجه این است که بسیاری از رسانه‌ها در داخل دقیقاً همان خط و مشی‌ای را دنبال می‌کنند که رسانه‌های ضدانقلاب به دنبال آن هستند، حال آگاهانه یا ناآگاهانه. به گونه‌ای تولید محتوا می‌کنند که در آتش اختلافات و اغتشاشات می‌دمند و یا حداقل به آرامش فضا کمک نمی‌کنند.
القای مظلومیت برای اغتشاشگران و امتداد خط ضدانقلاب مبنی بر ضرب و شتم مردم توسط نیروهای امنیتی و انتظامی، مردم خواندن اغتشاشگران، دعوت به حضور و اعتراض ولو غیر مشروع، ارائه تحلیل‌های غیرکارشناسی و احساسی بخشی از سیاست‌های اتخاذی این رسانه‌ها است. استفاده از واژه‌هایی چون زدن، سرکوب و بستن خیابان آن هم به نحوی که تحریک آمیز باشد، بازی در پازل دشمن است.
هرچند به دلیل مجوز داشتن و فعالیت در جمهوری اسلامی گاهی این رسانه‌ها محتواهایی را منتشر می‌کنند که در چارچوب‌های نظام می‌گنجد. اما چطور می‌توان نتیجه‌گیری قطعی از سمت و سوی این رسانه‌ها گرفت؟ آیا باید گفت این دست رسانه‌های مجوزدار برای ادامه حیات خود در داخل یکی به نعل می‌زنند و یکی به میخ؟
نقش قوه قضائیه در برخورد با منتشر کنندگان اخبار برگرفته شده از کانال‌های معاند چیست؟
بدون شک دستگاه‌های ذیربط در مساله اخبار و مطالب انتشار یافته در فضای مجازی باید برخورد جدی با کسانی که قصد دارند با غرض ورزی‌های سیاسی، اوضاع کشور را در حالت ملتهب نگهدارند، داشته باشد.
